Społeczne podstawy ‘ja’ podmiotowego. Warszawa, Wydawnictwa UW, 1981.

# historia idei # jaźń # podmiotowość # samoświadomość # samokontrola #
Książka jest porównaniem filozoficznych koncepcji jaźni oraz późniejszych psychologicznych teorii ‘ja’. Analiza prowadzi do wniosku o zasadności przyjęcia podziału na koncepcje ‘ja podmiotowego’ - rozumianego jako ludzka zdolność do samoświadomości i samokontroli, oraz ‘ja przedmiotowego’, które jest umysłową reprezentacją osoby własnej podmiotu świadomości. 

"Medieval Renaissance Episteme and the Concept of Person" w: Studies in the History of Psychology and the Social Science. Bem, S. & Rappard, H.  & Hoorn, W. van (eds), 119-129. Leiden, 1983.

# episteme # historia idei # pojęcie osoby ludzkiej # historia nauk społecznych #
Tekst pokazuje warunki powstania pojęcia osoby ludzkiej  oraz wpływ tego pojęcia na rozwój nauk społecznych i humanistycznych.

"Variability of Culture and Human Self-Consciousness". Studies in the History of Psychology and the Social Sciences 2. Bem, S. & Rappard, H. & Hoorn, W. van (eds.), 334-348. Leiden, 1984.

# determinizm kulturowy # historia idei # kultura # świadomość #
Tekst przedstawia mechanizmy wpływu kultury na wyższe czynności psychiczne jednostki, przede wszystkim na jej samoświadomość.

The Classical Vision of the Mind and Contemporary Cognitive Psychology. Warszawa, Wyd. UW, 1988.

# kognitywistyka # epistemologia # historia idei # psychologia poznawcza # umysł #
Książka jest skrótowym przedstawieniem historii pojęcia umysłu i myślenia od początku nowożytności do momentu powstania konitywistyki (kognitywistyka). Zdaniem autora w historii tej można wyróżnić dwa podstawowe sposoby pojmowania umysłu: klasyczny i nieklasyczny. Klasyczne pojęcie umysłu, to rozumie go jako rodzaj "zwierciadła" ustawionego niejako naprzeciw świata i "odbijającego" jego istotne właściwości. Koncepcje nieklasyczne zakładają ścisły związek poznania z działaniem, zaś myślenie pojmują jako akty lub czynności łączące podmiot ze światem otaczającym. Przyjęta w klasycznej kognitywistyka reguła metodologicznego solipsyzmu lokuje jej teorie umysłu i myślenia w grupie teorii klasycznych.

Twardowski's theory of actions and products and the computer metaphor in psychology. Ruch Filozoficzny, XLV(4), 390-395, 1988.

# kognitywistyka # szkoła lwowsko-warszawska # teoria czynności i wytworów.
Tekst jest próbą zastosowania aparatury pojęciowej teorii czynności i wytworów - przede wszystkim pojęcia artefaktu - do wyklarowania dyskusji na temat specyfiki sztucznej i istoty naturalnej inteligencji.

Odmienność koncepcji języka w Traktacie i w Dociekaniach L. Wittgensteina w świetle doświadczeń cognitive science. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 231-244, 1989. Bobryk, Jerzy.

# WITTGENSTEIN, Ludwig # filozofia języka # kognitywistyka #
ABSTRAKT. W pierwszej części tekstu zaprezentowano teorię języka przedstawioną w TRAKTACIE LOGICZNO-FILOZOFICZNYM i porównano ją z teorią gier językowych z DOCIEKAŃ FILOZOFICZNYCH. Obydwie koncepcje są ocenione za pomocą pojęciowego aparatu używanego w nurcie COGNITIVE SCIENCE. Wnioskiem, do jakiego zmierza autor tekstu, jest pogląd, iż teoria gier językowych może pomoc w rozwiązaniu problemów, na jakie zwracają uwagę krytycy nurtu COGNITIVE SCIENCE.

Teoria reprezentacji a teoria działań intencjonalnych. Przegląd Humanistyczny, nr 11, 59-70, 1990.

# intencjonalność # poznanie # reprezentacja # umysł #
Artykuł pokazuje wpływ teorii intencjonalności na współczesny rozwój pojęcia reprezentacji umysłowych.

"Symbolizacja, ekspresja, intencjonalność. Psychologiczne mechanizmy kierujące ludzkimi czynnościami poznawczymi" w: Akty semiotyczne ich wytwory i mechanizmy. Z psychologicznych teorii i badań nad procesami poznawczymi i komunikacją. Kurcz, I. i Bobryk, J. (red.) (Biblioteka Myśli Semiotycznej, 60-125. Warszawa, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, 1992.

# akty świadomości # kognitywistyka # język # czynności # szkoła lwowsko-warszawska #
Tekst pokazuje wpływ języka i aktów mowy na ludzkie procesy poznawcze. Jest też próbą zastosowania aparatury pojęciowej szkoły lwowsko warszawskiej do analizy problemów współczesnej kognitywistyki i związanej z nią psychologii poznawczej.

Wittgenstein and cognitive science: some cognitive biases of cognitivism. Polish Psychological Bulletin, 21(2), 91-103, 1990.

# kognitywistyka # teoria czynności i wytworów # gry językowe # WITTGENSTEIN, Ludwig #
Tekst analizuje podobieństwa i różnice miedzy "wczesnym" i "późnym" Wittgensteinem i odnosi jego myśl do klasycznej cognitive science.

z Sucheckim, Jackiem. "Metodologia normatywna a metodologia opisowa, socjologia i psychologia wiedzy" w: Wybrane problemy metodologii badań. Aranowska, E. (red.), 69-93. Warszawa, Wydawnictwa UW, 1992.

# filozofia nauki # metodologia nauk społecznych # socjologia wiedzy # rewolucje naukowe #
Tekst jest podręcznikowym przedstawieniem różnic między metodologią normatywna, metodologią opisową oraz psychologia i socjologia nauki.

Niekartezjańska koncepcja samoświadomości. Edukacja Filozoficzna, 14, 247-259, 1992.

# filozofia nowożytna # filozofia współczesna # poznanie # umysł #
Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie: Dlaczego kognitywistyka jest "neokartezjaniamem" i nie jest w stanie wykorzystać osiągnięć teorii intencjonalności?

Czy możliwa jest integracja wiedzy. Filozofia Nauki, nr 1, 137-151, 1993.

# filozofia nauki # kognitywizm # metodologia # wiedza #
Tekst jest próbą odpowiedzi na pytanie: Dlaczego kognitywistyka nie zrealizowała swojego ambitnego programu pełnej i skutecznej integracji całej współczesnej wiedzy o umyśle i procesach poznawczych?

"Symboliczny interakcjonizm - podstawowe pojęcia" w: Psychologia a semiotyka. Kurcz, Ida (red.). Warszawa, Wyd. PTS, 1993.

# samoświadomość # semiotyka # symboliczne interakcje #
Tekst przypomina główne tezy symbolicznego interakcjonizmu i pokazuje jego użyteczność dla nurtu psychologii poznawczej i dla całej cognitive science.

"Znaczenie znaczenia w świetle badań psychologii poznawczej i teorii sztucznej inteligencji" w: Znaczenie i prawda. Pelc, Jerzy (red.). Warszawa, PWN, 1994.

# kognitywistyka # semantyka # teoria znaczenia #
Artykuł pokazuje przydatność kognitywizmu i teorii sztucznej inteligencji dla rozwiązywania starego problemu "znaczenia znaczenia".

Czy można odkryć istnienie zależności przyczynowo-skutkowych w obrębie zjawisk badanych przez psychologię. Filozofia Nauki, 2, 69-83, 1994.

# intencjonalność # metodologia nauki  # przyczynowość #
Tekst pokazuje rozumienie pojęcia przyczynowości we współczesnej psychologii procesów poznawczych.

Akty świadomości i procesy poznawcze. Wrocław, Wyd. FNP, 1996.

# kognitywistyka # determinowanie # historia idei # przyczynowość # umysł # świadomość #
Monografia jest analizą pojęć przyczynowości i determinowania używanych w filozofii, psychologii i kognitywistyce (kognitywistyka). Analiza ta prowadzi autora do wniosku, iż należy odróżnić procesy - badane w naukach przyrodniczych - dla opisu których wystarczy kategoria przyczyn sprawczych, oraz akty - badane w naukach humanistycznych i społecznych - które nie mogą być zadowalająco opisane przy użyciu tej kategorii. Dla opisu aktów i czynności ludzkich używano kiedyś pojęcia przyczyny celowej, zastąpionego obecnie pojęciem przyczynowości intencjonalnej (intentional causation).

Reprezentacja, intencjonalność, samoświadomość. Warszawa, Wyd. PTS, 1996.

# kognitywistyka # intencjonalność # umysł # świadomość # reprezentacja #
Monografia jest próbą pokazania, jak zmieniło się (w filozofii, kognitywistyce i psychologii) rozumienie umysłu i poznania po wprowadzeniu pojęcia intencjonalności. Autor ponadto uzasadnia tezę, że współczesna kognitywistyka nie to końca przyswoiła jeszcze to pojęcie, co prowadzi jej koncepcje teoretyczne, między innymi, do niewłaściwego rozumienia tak zwanej komputerowej metafory umysłu oraz relacji między sztuczną i naturalną inteligencją.

Świadomość i nieświadomość a nieintencjonalne podstawy intencjonalnosci. Edukacja Filozoficzna, 22, 63-76, 1996.

# nieświadomość # szkoła lwowsko-warszawska # teoria czynności i wytworów #
Artykuł jest próbą przedstawienia różnic pomiędzy świadomością i "nieświadomością poznawczą" z punktu widzenia teorii intencjonalności i teorii czynności i wytworów.

"Czy można badać zjawiska intencjonalne" w: Uniwersalność w nauce i poza nauką. Wójtowicz, Anna (red.). Warszawa, Wyd. Filozofii Nauki, 1998.

# intencjonalność # metodologia # szkoła lwowsko-warszawska # teoria czynności i wytworów #
Tekst przedstawia nieporozumienia zawarte we współczesnych kognitywistycznych próbach opisu zjawiska intencjonalności.

"O niektórych cechach języka psychologii procesów poznawczych" w: Język współczesnej humanistyki. Pelc, Jerzy (red.). Warszawa, Wyd. PTS, 2000.

# epistemologia # język # wiedza #
Artykuł pokazuje różnice między psychologicznymi i pozapsychologicznymi opisami języka i myślenia.

Twardowski. Teoria działania. Warszawa, Prószyński i S-ka, 2001.

# Twardowski, Kazimierz # kognitywistyka # teoria czynności i wytworów # intencjonalność # mózg # problem psychofizyczny # umysł #
Monografia jest przypomnieniem teorii czynności i wytworów Kazimierza Twardowskiego. Autor pokazuje aktualność poglądów twórcy szkoły lwowsko-warszawskiej i fakt, iż aparatura pojęciowa wypracowana w tej szkole może być pomocna w wyklarowaniu niektórych aktualnych i ciągle dyskutowanych problemów filozoficznych, w tym tak zwanego problemu psychofizycznego.

Antropomorfizacja i personifikacja w języku współczesnej humanistyki. Źródła i funkcje metafor w teoriach naukowych. Studia Semiotyczne, XXIII, 2001, 163-174.

# historia idei # metafora # metodologia nauki # personifikacja #
Tekst pokazuje , że antropomorfizacje i personifikacje stosowane we współczesnej psychologii i kognitywistyce są sposobem myślenia i konceptualizacji badanych i opisywanych zjawisk nie zaś wyłącznie sposobem wysławiania czy następstwem sztuki elokucji.

"Brzytwa Ockhama i antypsychologizm w teorii czynności i wytworów" w: Psychologizm i antypsychologizm. Olech, A. (red.). Warszawa, Aureus, 2001.

# antypsychologizm # szkoła lwowsko-warszawska #
Tekst przypomina antypsychologizm szkoły lwowsko-warszawskiej i przedstawia argumenty za tym, że był on naturalną konsekwencją teorii czynności i wytworów.

"Determinizm mediów" w: Blaustein. Koncepcja odbioru mediów. Rosińska, Zofia (red.). Warszawa, Wyd. Prószyński, 2001.

# determinizm mediów # język # media # technologia #
Tekst przedstawia pojęcie determinizmu mediów jako syntezę idei determinizmu językowego i determinizmu technologicznego.

"Wittgenstein and kognitywistyka: some cognitive biases of cognitivism" w: Ludwig Wittgenstein. Critical Assessments of Leading Philosophers. Shanker, S. and Kilfoyle, D. (eds). London and New York, Routledge, 2001. [przedruk publikacji z 1990 r.]

# kognitywistyka # teoria czynności i wytworów # historia filozofii # Ludwig Wittgenstein #
Tekst analizuje podobieństwa i różnice miedzy "wczesnym" i "późnym" Wittgensteinem i przedstawia je w świetle współczesnej kognitywistyki.

Kultura techniki i problem racjonalności. Edukacja Filozoficzna, 33, 19-34, 2002.

# determinizm technologiczny # kultura # racjonalność #
Tekst opisuje wpływ technologii informatycznej na cechy kultury początków XXI wieku, oraz na naukowe sposoby opisywania wiedzy i myślenia.

"Turing Machines in the Gutenberg Galaxy" w: Logic, Methodology and Philosophy of Science at Warsaw University. Tałasiewicz, Mieszko (red.). Warszawa, Semper, 2002.

# determinizm mediów # determinizm technologiczny # komunikacja masowa  # kognitywistyka #
Tekst pokazuje "obliczeniową teorię umysłu" jako skutek determinizmu technologicznego i determinizmu mediów.

Logika odkrycia naukowego a logika rozumowania. Filozofia Nauki, nr 2(38), 5-17, 2002.

# filozofia nauki # kognitywistyka # metodologia nauki # rozumowanie #
Tekst pokazuje relacje między myśleniem ukierunkowanym jednostki a metodologią naukowych programów badawczych.

The Social Construction of Mind and the Future of Cognitive Science. Foundation of Science, 7(4), 481-495, 2002.

# kognitywistyka # metodologia nauki # szkoła lwowsko-warszawska # chiński pokój #
Artykuł jest autorską interpretacją i kontynuacją przedstawionego przez Johna Searle’a eksperymentu myślowego zwanego "chińskim pokojem".

Problem genezy wiedzy ludzkiej a spory o właściwą metodologię badań naukowych. Edukacja Filozoficzna, 35, 59-76, 2003.

# epistemologia  # filozofia nauki # metodologia nauki # wiedza #
Tekst pokazuje wpływ dyskusji pomiędzy racjonalizmem i empiryzmem na rozwój dwudziestowiecznej metodologii i filozofii nauki.

"Transformacje nośników informacji: pismo - język - hipertekst" w: Analiza pojęcia informacji. Jadacki, Jacek J. (red.). Warszawa, Semper, 2003.

# determinizm mediów # informacja # media elektroniczne # pismo # umysł #
Tekst pokazuje jak zmiana nośników języka pisanego - z papierowych na elektroniczne - wpłynęła na strukturę i funkcje tekstów.

"Emancypacja, dialog, media" w: Przełom komunikacyjny a filozoficzna idea konsensusu. Sierocka, Beata (red.). Wrocław, Atut, 2003.

# dialog # język # komunikacja # umysł #
Tekst jest próbą syntezy Habermasowskiej teorii działania komunikacyjnego i McLuhanowskiej teorii determinizmu mediów.

Świadomość człowieka w epoce mediów elektronicznych. Warszawa 2004, Wyd. PTS.

# kognitywistyka # media elektroniczne # świadomość # reprezentacja # świadomość # umysł #
Praca oparta jest na teorii determinizmu technologicznego i determinizmu mediów, uzupełnionych teorią układów funkcjonalnych. Autor pokazuje, że współczesna technologia cyfrowa i media masowej komunikacji determinują nie tylko treści jednostkowej świadomości, ale także funkcje i skuteczność indywidualnych aktów poznawczych. W monografii zawarta jest też próba redefiniowania pojęcia świadomości oraz przyczynowości intencjonalnej w terminach teorii czynności i wytworów Kazimierza Twardowskiego.

Performatywne funkcje publikacji naukowych. Edukacja Filozoficzna, 38, 81-95, 2004.

# akty mowy # język # nauka # umysł #
Artykuł jest próbą zastosowania teorii performatywów w metodologii opisowej.

"Język i jego funkcje" w: Zaproszenie do filozofii. Jedynak, A. (red.). Warszawa, Academica, 2004.

# akty mowy # język # umysł # wiedza #
Tekst podręcznikowym przypomnieniem teorii aktów mowy samego Johna L. Austina i niektórych kontynuatorów jego myśli.

Jakie zagadnienia składają się na problem psychofizyczny. Filozofia Nauki, 3-4, 33-42, 2004.

# język # problem psychofizyczny # samoświadomość # samokontrola #
Autor tekstu stara się pokazać, że tak zwany problem psychofizyczny jest w istocie wiązką problemów, jakie musza być rozwiązane w badaniach interdyscyplinarnych,

"Metafory w mówieniu, myśleniu i działaniu" w: Aspekty kompetencji komunikacyjnej. B. Sierocka, Beata (red.), 7-22. Wrocław, Atut, 2005.

# metafory # nauka # teoria czynności #
Tekst przedstawia czynności rozumienia metafor i zjawisko używania metafor w badaniach naukowych i naukowych publikacjach.

Pojęcie osoby ludzkiej a zagadnienie postępu i regresu w naukach humanistycznych. Zagadnienia Naukoznawstwa, XLIII(1), 3-119, 2007.

# historia nauki # metodologia nauki # pojęcie osoby # postęp naukowy #
Artykuł rozważa problem postępu i regresu w rozwoju naukowym, na przykładzie zmieniającego się sposobu rozumienia pojęcia osoby ludzkiej.

Zapominanie w nauce współczesnej. Zagadnienia Naukoznawstwa, XLIII(2), 223-232, 2007.

# historia nauki # metodologia nauki # świadomość #
Artykuł przedstawia kilka wybranych przykładów zapominania naukowych idei i teorii, oraz stawia hipotezy na temat przyczyn tego zjawiska.

Antypsychologizm, prowincjonalizm, kognitywizm. Filozofia Nauki, nr 3(59), 13-25, 2007.

# antypsychologizm # kognitywistyka # umysł #
Artykuł przypomina przełom antypsychologistyczny i stara się odpowiedzieć na pytanie: Czy współczesny kognitywizm jest powrotem do psychologizmu?

Epistemology After Wittgenstein or a General Theory of Action. Dialogue and Universalism, XVIII(1-3), 149-156, 2008.

# teoria czynności # szkoła lwowsko-warszawska # Ludwig Wittgenstein #
Artykuł porównuje teorię gier językowych Wittgensteina z teorią czynności i wytworów Kazimierza Twardowskiego

"Epistemologia po Wittgensteinie, naturalizm, podejście ekologiczne" w: Jana Srzednickiego sapientia restituta. Motycka, Alina (red.). Warszawa, Uniwersytet Warszawski, 2008.

# teoria czynności # epistemologia # szkoła lwowsko-warszawska # Ludwig Wittgenstein #
Artykuł porównuje myśl "późnego" Wittgensteina z podejściem ekologicznym w filozofii umysłu.

"Komunikacja jako interakcja 'gębą w gębę'. Habermas , Mead i Gombrowicz o komunikacji, strukturach społecznych i 'ja' jednostki" w: Wspólnota komunikacyjna w teorii i w praktyce. Sierocka, Beata (red.), 7-22. Wrocław, Atut, 2007.

# Witold Gombrowicz # komunikacja # semiotyka # symboliczny interacjonizm #
Artykuł jest próbą rekonstrukcji teorii determinizmu kulturowego zawartej w utworach Witolda Gombrowicza.

"Computer metaphor as an Epistemic Impediment. Some Remarks on Scientific Rationality" w: Filozoficzne problemy nauki. Vakarczuk, I. i Jadacki, J. (red.) 97-109. Lwów-Warszawa, Semper, 2008.

# kognitywistyka # determinizm mediów # determinizm technologiczny # racjonalność naukowa #
Tekst stara się pokazać negatywna rolę "metafory komputerowej" dla badania zasad działania i istoty ludzkiego myślenia.

Ograniczona naukowa racjonalność. Zagadnienia Naukoznawstwa, 3-4 (177-178), 355-356, 2008. 

# filozofia nauki  # historia nauk społecznych i humanistycznych # racjonalność naukowa #
Artykuł przedstawia wpływ cywilizacyjno kulturowych czynników na teorie i metody badawcze współczesnych nauk społecznych i humanistycznych.

The Genesis and History of Twardowski’s Theory of Actions and Products" in: The Golden Age of Polish Philosophy. Lapointe, S. et al. (eds), 33-42 (Logic, Epistemology and the Unity of Science 16). Dordrecht, Springer Science + Business Media, 2009.

# teoria czynności # intencjonalność # mózg # szkoła lwowsko-warszawska # umysł #
Tekst przedstawia rolę teorii Kazimierza Twardowskiego w rozwoju filozoficznej teorii intencjonalności, oraz miejsce polskiej myśli psychologicznej w dorobku europejskiej humanistyki.

Polska tradycja w filozofii i psychologii świadomości. Studia Philosophiare Christiane, nr 2, 51-68, 2009.

# intencjonalność # świadomość # szkoła lwowsko-warszawska # umysł #
Tekst pokazuje szkołę lwowsko-warszawską jako integralną część europejskiej filozofii intencjonalności.

"Wewnętrzna i zewnętrzna historia kognitywizmu, oraz jego ‘fałszywa świadomość’" w: Rezonujący rozum nauki a rozumność intuicji. Drabarek, Anna i Mizińska, Jadwiga i Rolewski, Jarosław (red.), 142-149. Warszawa, Wyd. IFiS PAN, 2009.

# historia nauki # intencjonalność # kognitywistyka # szkoła lwowsko-warszawska # umysł #
Tekst pokazuje nieporozumienia pojęciowe charakterystyczne dla współczesnego nurtu kognitywistycznego, oraz naukowe i pozanaukowe źródła tych nieporozumień.

Nauka normalna, nauka globalna, fakty instytucjonalne jako cel nauki. Filozofia Nauki, nr 3(71),  7-18, 2010.

# akty mowy # kognitywistyka # neuronauka # szkoła lwowsko-warszawska # umysł #
Artykuł pokazuje pozanaukowe czynniki wpływające ma rozwój nauki współczesnej.

"Funkcja i struktura języka pisanego epoki mediów elektronicznych" w: Deskrypcje i prawda. Pelc, Jerzy (red.), 393-407. Warszawa, Wyd. PTS, 2010. 

# język # kultura # pismo # media elektroniczne #
Tekst przedstawia wplyw techologii inforamtycznej na pismo i sposoby rozumienia tekstów pisanych,

Problem psychofizyczny, kognitywistyka, teoria czynności i wytworów. Zagadnienia Naukoznawstwa, XLV (3-4), 503-518, 2010.

# problem psychofizyczny # szkoła lwowsko-warszawska # umysł #
Tekst jest próbą przedstawienia problemu psychofizycznego w świetle teorii w czynności i wytworów Kazimierza Twardowskiego.

Redukcjonizm, psychologia, semiotyka. Warszawa, Wyd. IP PAN oraz Wyd. PTS, 2011.

# kognitywistyka # media elektroniczne # świadomość # reprezentacja # umysł #
Monografia jest analizą sposobów przejawiania się oraz funkcji redukcjonizmu w kognitywistyce, psychologii i filozofii. Pokazane są też związki przyjmowanych we współczesnej nauce odmian redukcjonizmu z niektórymi cechami obecnej kultury. W pracy przedstawiono ponadto autorską koncepcję "redukcjonizmu semiotycznego" i pokazano jej przydatność w psychologii poznawczej i kognitywistyka. Koncepcja redukcjonizmu semiotycznego opiera się na teorii G. H. Meada i koncepcji artefaktów przedstawionej przez Kazimierza Twardowskiego.

Kurcz, Ida. Jerzy Bobryk (1949-2016). Studia Semiotyczne, XXX/1, 7, 2016.