Wielowarstwowy słownik terminów logiki. [Rec. Kondakow, N. I. Łogiczeskij słowar sprawocznik]. Studia Filozoficzne, nr 9, 141-144, 1976. Kopania, Jerzy.

Proces myślenia a zagadnienie jasności i wyrażalności w systemie Descartes`a. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 21-36, 1984.

# DESCARTES, René # myślenie # poznanie #
ABSTRAKT. Artykuł przedstawia analizę dwu kategorii kartezjańskich: COGITATIO i CONSCIENTIA oraz ich powiązań z pojęciem idei. Otrzymane rezultaty umożliwiają rozróżnienie dwu aspektów idei w sensie kartezjańskim: idei jako uświadamianej sobie i idei jako myślanej, co może służyć jako dogodny punkt wyjścia do prawie wszystkich epistemologicznych i metodologicznych problemów systemu Descartes`a. Przedstawione rozwiązanie zostało zainspirowane A. Gewirtha badaniami nad epistemologią kartezjańską.

Teoriopoznawcze i przyrodnicze uwarunkowania Descartes’a koncepcji idei nabytych. Studia Filozoficzne, nr 3, 69-82, 1986.

# DESCARTES, René # teoria poznania # idee # jakości zmysłowe #
ABSTRAKT. Descartes podzielił idee na trzy rodzaje: wrodzone, nabyte i skonstruowane. Jednak równocześnie głosił tezę, że wszystkie idee są umysłowi wrodzone, co wydaje się sprzeczne z dokonanym podziałem. Analiza odpowiednich tekstów wykazuje, że sprzeczność ta jest pozorna i bierze się ze swobody stylu. To, iż Descartes podkreśla wrodzoność idei nabytych, jest konsekwencją w równej mierze jego postawy filozoficznej, co i stanowiska przyrodniczego. Immanentystyczna teoria poznania oraz mechanistyczna wizja przyrody wymagały uznania, iż umysł występuje jako causa effectrix względem wszystkich idei, a rzeczy materialne jedynie jako causae accidentariae dające umysłowi okazje spowodowania ich.

Funkcje poznawcze Descartes’a koncepcji idei wrodzonych. Studia Filozoficzne, nr 6, 113-126, 1986.

# DESCARTES, René # epistemologia # natywizm #
ABSTRAKT. Artykuł jest próbą interpretacji natywizmu Descartes’a w terminach potencjalności i aktualności. Descartes używa tych terminów, gdy wyjaśnia, że wszystko przedstawia się umysłowi poprzez idee, które biorą się ze zdolności myślenia i razem z tą zdolnością są człowiekowi wrodzone, tj. zawsze istnieją w człowieku potencjalnie. W rezultacie, wrodzoność idej staje się zarówno warunkiem koniecznym możliwości i prawomocności poznania, jak i podstawą wolności człowieka.

Funkcje poznawcze Descartes’a koncepcji idei skonstruowanych. Studia Filozoficzne, nr 10, 83-96, 1986.

# DESCARTES, René # idea # epistemologia #
ABSTRAKT. Niniejszy artykuł jest kontynuacją artykułów opublikowanych w "Studiach Filozoficznych" (1986, nr 3 i 6) a poświęconych Descartes’a teorii idei nabytych i wrodzonych. Tutaj staram się opisać funkcje poznawcze jego koncepcji idei skonstruowanych. Koncepcja ta odgrywa bardzo istotną rolę w systemie Descartes’a. Idee zwane skonstruowanymi lub sztucznymi są warunkami koniecznymi wiedzy ludzkiej. Gdyby umysł nie posiadał możliwości konstruowania idei, nie mógłby doświadcza świata zewnętrznego, a nawet jego znajomość swego wewnętrznego świata idei byłaby uboższa.

Materialistyczne koncepcje idealizmu Descartes’a. Studia Filozoficzne, nr 7, 103-116, 1987. Kopania, Jerzy.

# DESCARTES, René # materializm # idealizm # filozofia przyrody #
ABSTRAKT. Descartes głosił, że jedynym bezpośrednim przedmiotem poznania jest wewnętrzna treść umysłu, a więc zajmował stanowisko określane zwykle jako idealizm teoriopoznawczy. Mimo to jednak bardzo liczni przedstawiciele filozofii materialistycznych widzieli w nim swego poprzednika i inspiratora. Czy było to jedynie rezultatem nawiązania przez nich wyłącznie do przyrodniczego dorobku naukowego Descertes’a? W artykule wykazuje się, że tak nie jest, gdyż to właśnie z organicznej jedności filozofii Descrtes’a wynika teza o samowyjaśnianiu się przyrody leżąca u podstaw wszystkich nurtów materialistycznych w filozofii nowożytnej. Tezę tę można sformułować następująco: filozoficzne wyjaśnianie przyrody nie może wyprowadzić poza nią samą; rzeczywistość przyrodnicza jako taka nie domaga się bowiem wskazania racji swego istnienia, gdyż w sobie samej zawiera zasady tłumaczące jej naturę.