Dialektyka i "praxis". Studia Filozoficzne, nr 1, 87-99, 1975.

# dialektyka # epistemologia # praktyka # materializm dialektyczny #
ABSTRAKT. Wśród wielu koncepcji dialektyki brak takiej, która pozwalałaby ująć ją jako pewien zestaw reguł metodologicznych sterujących poznaniem: zalety tego ujęcia to przede wszystkim możliwość wytłumaczenia pewnych strategii poznawczych w takich naukach jak fizyka współczesna czy biologia. Dialektyczne reguły metodologiczne stosowane są w takich sytuacjach poznawczych, w których niezbędne jest jednoczesne oparcie się na dwóch niezgodnych ze sobą dyrektywach badawczych (np. biolog konstruujący teorię ewolucji musi uwzględniać zarówno "redukcjonistyczną" strategię genetyków, jak i "kompozycjonistyczną" czy "konfiguracjonistyczną" strategię autorów teorii doboru naturalnego). Reguły dialektyki nie są zupełne, i w procesie poznawczym są "dopełniane" przez praktykę, która w wypadku praktyki poznawczej działa poprzez konwencje, procedury, etc. lub też poprzez inne typy praktyki wpływające na praktykę poznawczą (np. praktyka ideologiczna). Ujęcie takie ma również uzasadnienie interpretacyjne w korpusie twierdzeń klasyków materializmu dialektycznego.

z: Brzeziński, Jerzy; Burbelka, Jolanta; Klawiter, Andrzej; Łastowski, Krzysztof; Nowak, Leszek. Prawo i teoria. Przyczynek do marksistowskiej metodologii nauki. Studia Filozoficzne, nr 2, 61-80, 1975.

# marksizm # idealizacja # konkretyzacja # metodologia nauki #
TREŚĆ. Cel artykułu. 2. Trzy ontologiczne założenia. 3. Sprzężone struktury esencjalne. 4. Struktura teorii ze sprzężeniami. 5. Trzy typy czynników. 6. Sekwencja nomologiczna i sekwencja nomotetyczna. 7. Konkretyzacja progowa i sekwencja form manifestacji prawidłowości. 8. Poszerzona struktura nomologiczna i poszerzona postać teorii. 9. Czynniki zmienne historycznie. 10. Historyczna sekwencja nomologiczna i pojęcia metodologiczne. 11. O zasadzie historyzmu. 12. Jak uprawiać marksistowską metodologię nauk?

Filozofia dialektyczna czasów nowożytnych: próba systematyzacji. [Rec. Röd, Wolfgang. Dialektische Philosophie der Neuzeit]. Studia Filozoficzne, nr 9, 154-159, 1976.

# filozofia nowożytna #

Wartości i przyszłość. [Rec. All We Are Saying. The Philosophy of the New Left. Lothstein, Arthur (ed.)]. Etyka, t. 15, 236-241, 1977. Magala, Sławomir.

Elementy socjologicznej teorii nauki. [Rec. Ravetz, Jerome Scientific Knowledge and its Social Problems]. Studia Filozoficzne, nr 2, 185-190, 1977.

Feyerabenda recepty dla nauki i kultury. Studia Filozoficzne, nr 4, 73-82, 1977.

# FEYERABEND, Paul Karl # filozofia nauki # filozofia kultury # anarchizm metodologiczny #

Dobrze i źle o naukach społecznych. [Rec. Developments in the methodology of social science. einfellner, Werner i Köhler Eckehart (red.)]. Studia Filozoficzne, nr 7, 131-136, 1977.

O "naturze człowieka" raz jeszcze. [Polemika z: Madejski, Aleksander. "Natura człowieka" w ujęciu N. Chomsky`ego]. Studia Filozoficzne, nr 12, 169-175, 1977.

# CHOMSKY, Avram Noam # natura ludzka #

Kontekst odkrycia i kontekst uzasadniania w nauce i sztuce. Studia Filozoficzne, nr 1, 103-113, 1978.

# odkrycie naukowe # twórczość # rozwój sztuki # nauka a sztuka #
TREŚĆ. (A) Nauka. (B) Sztuka. (C) Kultura.

Społeczne granice wzrostu nauki. [Rec. Science and Its Public: The Changing Relationship. Holton, Gerald & Blanspied, William A. (eds.)]. Studia Filozoficzne, nr 2, 162-169, 1978.

Twórczość w filozofii (aspekt metodologiczny i społeczny). Studia Filozoficzne, nr 11, 39-46, 1978.

# twórczość # filozofia # nauka a sztuka #
TREŚĆ. 1. Metodologia: twórczość w znaczeniu węższym i szerszym. 2. Analogie między nauką a sztuką. 3. Twórczość jako synteza poznawczo-socjotechniczna. 4. Podział na refleksje poznawczą i socjotechniczną a synteza twórcza.

Nauka jako metafora. [Rec. Leatherdale, W. H. The Role of Analogy, Model and Metaphor in Science]. Studia Filozoficzne, nr 12, 130-135, 1978.

Sprawozdanie. [Z V Ogólnopolskiego Spotkania Młodych Marksistów]. Studia Filozoficzne, nr 3, 129-133, 1979.

# marksizm #

Na Zachodzie zmiany. [Rec. Western Marxism. A Critical Reader]. Studia Filozoficzne, nr 4, 161-165, 1979.

O niewspółmierności rozwoju. [Rec. Bell, Daniel. Cultural Contradictions of Capitalism]. Studia Filozoficzne, nr 6, 157-164, 1979.

[Rec. Gouldner, Alvin. For Sociology: Reveval and Critique in Sociology Today]. Ruch Filozoficzny, XXXVIII (1-2), 45-50, 1980.

[Rec. Bell, Daniel. Cultural Contradictions of Capitalism]. Ruch Filozoficzny, XXXVIII (1-2), 50-59, 1980.

"The Southern Journal of Philosophy". [Rec. 1979]. Studia Filozoficzne, nr 8, 131-134, 1980.

Hegemonia, państwo i rewolucja. [Rec. Gramsci and Marxist Theory. Mouffe, Chantal (ed)]. Studia Filozoficzne, nr 4, 178-181, 1981.

Państwo w historii. [Sprawozdanie z sympozjum "Ewolucja współczesnego państwa w różnych formach społecznych", Wolfebüttel, 1981]. Studia Filozoficzne, nr 9, 173-176, 1981.

# filozofia polityki #

Gramatyki i konstelacje. [Rec. Rescher, Nicholas. Methodological Pragmatism. A Systems-Theoretic Approach to the Theory of Knowledge]. Studia Filozoficzne, nr 10, 159-166, 1981.

Dwuznaczności nauki i techniki. [Rec. Nauka, technika, społeczeństwo. Zacher, Lech (red.)]. Studia Filozoficzne, nr 1-2, 169-173, 1982.

Ewoluować czy ginąć? [Rec. Curtis, Richard K. Evolution and Extinction. The Choice Before Us. A Systems Approach to the Study of the Future]. Studia Filozoficzne, nr 7, 184-190, 1983.

# futurologia #

Strategia i ekspansja. [Rec. Habermas, Jürgen. Communication and the Evolution of Society]. Studia Filozoficzne, nr 8-9, 314-318, 1983.

# rozwój społeczny #

Wymyślone wspólnoty. [Rec. Anderson, Benedict. Imagined Communities. Reflections on the Origin and the Spread of Nationalism]. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 314-318, 1983.

# nacjonalizm #

Polski teatr studencki jako element kontrkultury. Colloquia Communia, nr 4-5(8-9), 171-183, 1983.

# teatr # kontrkultura #

Kilka uwag o interpretacji rozwoju filozoficznego György Lukácsa. Colloquia Communia, nr 1(12), 99-105, 1984.

# LUKÁCS, György #

Filozofia nauki po Popperze i Kuhnie. Studia Filozoficzne, nr 2, 163-172, 1984.

# filozofia nauki # LAKATOS, Imre # FEYERABEND, Paul Karl #

Polityka jako religia. [Rec. Debray, Regis. Critique of Political Reason]. Studia Filozoficzne, nr 3, 208-213, 1984.

Kolonializacja życia codziennego (Jürgen Habermas i konieczność historyczna). Studia Filozoficzne, nr 7, 141-151, 1984.

# HABERMAS, Jürgen # codzienność / życie codzienne # racjonalizacja # filozofia historii #
TREŚĆ. Rozwój społeczny, który dał początek wielu "optymistycznym" ideologiom i teoriom, staje się w miarę upływu stulecia powodem do coraz większej troski teoretycznej i praktycznej. Idąc śladem weberowskiej krytyki nowoczesności jako procesu racjonalizacji życia społecznego i "odczarowywania" świata, Jurgen Habermas tworzy na gruncie szkoły frankfurckiej koncepcję "kolonializacji" coraz większych obszarów życia codziennego. Kolonizatorami są wyobcowane spod skutecznej intersubiektywnej i "dialogicznej" kontroli podsystemy działań celowo-racjonalnych, spośród których największe znaczenie mają rynek i państwo, posłuszne regulacji za pośrednictwem pieniądza i władzy. Z pierwszym pokoleniem "frankfurtczyków" łączy Habermasa brak społecznego zakotwiczenia teorii krytycznej w wyróżnionej klasie społecznej, czego symptomem jest podjęta przezeń próba konstrukcji teorii działań komunikacyjnych. Jeśli za podstawowe zagrożenie swobód jednostki uznać świadomość zatomizowaną, a nie fałszywą, to inne konflikty niż konflikty klasowe stanowić będą podstawową płaszczyznę walk społecznych, a teoria starająca się konflikty te uchwycić odbędzie, jak u Habermasa, drogę od materialistycznej koncepcji zmiany społecznej ku uniwersalistycznej teorii kultury.

Kulturowy wymiar techniki. Studia Filozoficzne, nr 10, 151-164, 1984. Magala, Sławomir.

# filozofia techniki # społeczna rola techniki #
TREŚĆ. (A) Wpływ kulturowego wymiaru techniki na jej rozwój. (B) Społeczny kontekst sił wytwórczych a możliwości rozwoju i wykorzystania technik.

Sprawozdanie ze spotkania poświęconego problemom cywilizacyjnym. [ZiF, Bielefeld, 14-17.06.1984]. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 197-198, 1984.

Odpowiedź polemiczna. [Polemika z: Zakrzewska, Elżbieta. Dwie hermeneutyki]. Studia Filozoficzne, nr 6, 165-168, 1987.

# hermeneutyka # filozofia nauki #

Elementarz zamiast fabryki. [Rec. Todd, Emmanuel. The Causes of Progress. Culture, Authority and Change]. Studia Filozoficzzne, nr 5, 175-178, 1988.

# postęp społeczny #

Przeciw ontologii. [Polemika z: Jasiński, B. Tezy o ethosofii]. Studia Filozoficzne, nr 11, 147-153, 1988.

# ontologia # istnienie #

PRZEKŁAD. Whitehead, Alfred North. Nauka i świat współczesny. Warszawa, PAX, 1988.

Fragment filozoficzny. Studia Filozoficzne, nr 3, 17-26, 1989.

# metodologia filozofii # metafilozofia #

Pasterze i funkcjonariusze. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 245-256, 1989.

# HUSSERL, Edmund # HEIDEGGER, Martin # społeczna rola filozofii # filozof #