Studencka Sesja Naukowa poświęcona pamięci profesora Kazimierza Ajdukiewicza. Studia Filozoficzne, nr 2, 213, 1964.

Czesław Znamierowski (1888-1967). Studia Filozoficzne, nr 1, 233-235, 1968.

Performatywy a język prawny i etyczny. Etyka, t. 3, 147-158, 1968.

# performatywy / wypowiedzi performatywne # filozofia języka # czynność kulturowa #

Wzorce metodologii humanistyki na łamach "Studiów Metodologicznych". [Rec. Studia Metodologiczne, t. 1, 1965 - t. 5, 1968]. Studia Filozoficzne, nr 3, 165-172, 1969.

z: Kmita, Jerzy. O racjonalizującym charakterze badań humanistycznych. Studia Filozoficzne, nr 5, 50-77, 1969.

# metodologia humanistyki # interpretacja # antynaturalizm # rozumienie #
TREŚĆ. (A) Interpretacja humanistyczna. (B) Interpretacja kulturowa. (C) Antynaturalistyczne koncepcje humanistyki.

Jerzego Topolskiego model metodologiczny historii. [Rec. Topolski, Jerzy. Metodologia historii]. Studia Filozoficzne, nr 5, 195-204, 1969.

Uwagi o sensowności problemów światopoglądowych. Humanizm socjalistyczny. Wydanie specjalne "Studiów Filozoficznych" z okazji 25-lecia PRL, 435-445, 1969.

# światopogląd # sens życia # racjonalność # interpretacja humanistyczna #
TREŚĆ. 1. Działanie racjonalne najwyższego rzędu. 2. O pojęciu światopoglądu. Kwestia sensowności problemów światopoglądowych. 3. Interpretacja humanistyczna a twórczość światopoglądowa.

Przyczynek do kwestii statusu ocen w języku nauki. Etyka, t. 7, 145-158, 1970.

# język nauki # ocena #

Analiza etyki XX-wiecznej. [Rec. Kerner, George C. The Revolution in Ethical Theory]. Etyka, nr 7, 188-191, 1970.

Działanie społeczne a działanie indywidualne. Studia Filozoficzne, nr 3, 126-135, 1970.

# działanie # racjonalność # stosunki społeczne, międzyludzkie # metodologia nauk społecznych #
TREŚĆ. 1. Pojęcie czynności racjonalnej. 2. Społeczna czynność racjonalna. 3. Założenia o racjonalności partnera w przepisach o ruchu drogowym.

Metodologia nauki w świetle historii nauk przyrodniczych. [Rec. Kuhn, Thomas S. Struktura rewolucji naukowych]. Studia Filozoficzne, nr 4-5, 296-301, 1970.

O właściwe rozumienie metodologicznych badań nad Marksem. [Polemika z: Żurawicki, Seweryn. Jeszcze raz w sprawie...]. Człowiek i Światopogląd, nr 12, 113-115, 1971.

# MARX, K. # metodologia nauk społecznych #

Prawo nauki, teoria, determinizm. O "Strukturze nauki" Ernesta Nagla. Człowiek i Światopogląd, nr 2, 158-185, 1972.

# metodologia nauki # prawo nauki # idealizacja # determinizm #

Model nauk empirycznych w koncepcji twórców marksizmu. Studia Filozoficzne, nr 2, 35-64, 1972.

# metodologia nauki # MARX, Karl # ENGELS, Friedrich #
ABSTRAKT. Zadaniem artykułu jest usystematyzowanie konstatacji metodologicznych, jakie odnaleźć można w pracach K. Marksa i F. Engelsa. Systematyzacja ta zmierza do odtworzenia zakładanego przez nich modelu nauk empirycznych. Okazuje się, że model ów różni się zasadniczo od podstawowych modeli nauki wysuniętych przez główne orientacje współczesnej metodologii nauk empirycznych - pozytywizm, instrumentalizm i Popperowski antyindukcjonizm.

Marksowska zasada wprowadzania pojęć teoretycznych. Człowiek i Światopogląd, nr 6, 22-44, 1972.

# pojęcie teoretyczne # metodologia nauki #
TREŚĆ. Marksowska zasada konstrukcji pojęć teoretycznych. * Marksowska zasada wprowadzania pojęć a operacjonizm. * Struktura jednostki miary. * Problem empirycznego charakteru pojęć teoretycznych. * Język nauki a język potoczny.

Marksowska charakterystyka praw nauk społecznych. Człowiek i Światopogląd, nr 7, 151-174, 1972.

# prawa nauki # idealizacja # metodologia nauk społecznych #
TREŚĆ. * Budowa prawa nauki. * Prawo i prawidłowość. * Prawidłowość jako związek między czynnikami najistotniejszymi. * Prawo jako twierdzenie uzasadnione. * Prawidłowość jako związek konieczny. * Pojęcie prawa nauki. * Swoistość praw nauk społecznych.

Studium z logiki filozoficznej. [Rec. Marciszewski, Witold. Podstawy logicznej teorii przekonań]. Człowiek i Światopogląd, nr 8, 174-177, 1972.

Filozoficzne podstawy teorii naukowej. Studia Filozoficzne, nr 3, 159-168, 1973.

# filozofia nauki # teoria naukowa # CHOMSKY, Noam #
TREŚĆ. Często filozofowie z determinacją stawiają tezę o ogromnej doniosłości ich rozważań dla nauk specjalnych. Kiedy jednak przychodzi do bliższego określenia, na czym owa doniosłość polega, salwują się ucieczką w bezpieczny świat ogólników. Dowiedzieć się wówczas można, że idzie nie o "prosty związek logiczny" między filozofią a taką czy inną teorią fizyczną, biologiczną etc., lecz o związek "psychologiczny" czy "heurystyczny", tyle że "niezmiernie ważny" dla konstrukcji owej teorii. Zadaniem artykułu jest wysunięcie pewnej hipotezy dotyczącej natury tego związku i przedstawienie wstępnych argumentów za trafnością tej hipotezy.

Cztery pytania z materializmu historycznego. [Polemika z: Kozyr-Kowalski, St. i Ładosz, J. Dialektyka a społeczeństwo. Wstęp do materializmu historycznego]. Człowiek i Światopogląd, nr 4, 112-118, 1973.

# materializm historyczny # społeczeństwo # świadomość społeczna #

Wartość - idealizacja - wartościowanie. Studia Filozoficzne, nr 6, 153-163, 1973.

# wartościowanie # marksizm # idealizacja # dialektyka #
TREŚĆ. 1. Formuły unitarne w dialektyce marksistowskiej. 2. Wartość i wielkość. 3. Struktura aksjologiczna i struktura esencjalna. 4. System wartości i system czynników. 5. Wartościowanie i wyjaśnianie. 6. Ontologia, epistemologia i aksjologia w marksizmie.

Wymiary praktyki. (Na marginesie książki St. Rainki "Rola podmiotu w poznaniu"). Studia Filozoficzne, nr 10, 129-135, 1973.

# praktyka # epistemologia # marksizm #

Dobro i zło w świetle logiki preferencji. [Polemika z: Wright, Georg Henrik von. The Logic of Preference]. Etyka, t. 12, 157-162, 1973.

# dobro # zło # preferencja #

Założenia metaetyki analitycznej. [Rec. Etyka, t. 11, 1973]. Studia Filozoficzne, nr 1, 173-178, 1974.

O naturze dialektyki marksistowskiej. Studia Filozoficzne, nr 3, 3-20, 1974.

# dialektyka # marksizm # ontologia # rozwój #
TREŚĆ. 1. Zadania artykułu. 2. Prawidłowość, forma manifestacji prawidłowości, struktura nomologiczna. 3. Prawo, konkretyzacja prawa, teoria. 4. Orientacja teoretyczna, perspektywa ontologiczna, ontologia. 5. Zdarzenie, zmiana ilościowa, zmiana jakościowa. 6. Prawidłowość rozwojowa. 7. Teoria rozwoju. 8. Próba interpretacji natury dialektyki. 9. "Struktura" a "historia". 10. Dialektyka a nauki empiryczne. 11. "Jedność myśli i bytu" w marksizmie. 12. "Postawienie na nogi" dialektyki w marksizmie. 13. Zakończenie.

Problemy metody idealizacji. Studia Filozoficzne, nr 4, 153-169, 1974.

# idealizacja # metodologia nauki # rozwój pojęciowy #
TREŚĆ. 1. Twierdzenia faktualne a twierdzenia idealizacyjne. 2. Problem prawa bezwzględnej pauperyzacji. 3. Problem realistycznej interpretacji praw idealizacji. 4. Kontekst odkrycia a kontekst uzasadnienia. 5. Metoda idealizacji a metoda historycznego rozwijania pojęć.

Istota - idealizacja - praktyka. Próba całościowej rekonstrukcji marksistowskiej koncepcji nauki. Studia Filozoficzne, nr 7, 57-81, 1974.

# filozofia nauki # marksizm # idealizacja # istota # praktyka #
TREŚĆ. Zadaniem niniejszego artykułu jest naszkicowanie całościowej koncepcji nauki, jaka, wedle mojego przeświadczenia, zawarta jest przynajmniej implicite w założeniach filozofii marksistowskiej. Podstawowe kategorie tej koncepcji wymienione są w tytule niniejszego szkicu. A oto główne jej idee: poznanie istoty rzeczywistości jest celem nauki; metoda realizacji tego celu jest metoda idealizacji; dążenie do poznania istoty rzeczywistości przy pomocy metody idealizacji doprowadza do usprawnienia praktyki pozapoznawczej, co z kolei stanowi rację bytu nauki jako instytucji społecznej. Zarazem w każdym z tych trzech momentów ujawniają się osobliwości marksistowskiej teorii nauki. I w idei, że odkrycie istoty świata (a nie np. badanie regularności następstwa i współwystępowania zjawisk) jest celem nauki (a nie np. pozaempirycznych form poznania spekulatywnego). I w idei, że metoda idealizacji (a nie np. indukcyjnego uogólniania czy krytyki hipotez faktualnych) jest środkiem realizacji tego celu. I wreszcie, w idei, że poznanie naukowe tak przebiega, ze niezależnie od celów, jakie stawiają sobie poszczególni badacze, prowadzi ono do usprawniania praktyki pozapoznawczej, co z kolei dostarcza z jednej strony kryterium postępu poznawczego, a z drugiej - racji bytu dla nauki.

O dalszych problemach metody idealizacji. [Polemika z: Batóg, Tadeusz]. Studia Filozoficzne, nr 9, 83-101, 1974.

# metodologia nauki # idealizacja # konkretyzacja #
TREŚĆ. T. Batóg jako metodolog. 2. T. Batóg jako autor krytycznych przyczynków. 3. T. Batóg jako twórca. 4. Konkluzje.

z: Brzeziński, Jerzy; Burbelka, Jolanta; Klawiter, Andrzej; Łastowski, Krzysztof; Magala, Sławomir. Prawo i teoria. Przyczynek do marksistowskiej metodologii nauki. Studia Filozoficzne, nr 2, 61-80, 1975.

# marksizm # idealizacja # konkretyzacja # metodologia nauki #
TREŚĆ. Cel artykułu. 2. Trzy ontologiczne założenia. 3. Sprzężone struktury esencjalne. 4. Struktura teorii ze sprzężeniami. 5. Trzy typy czynników. 6. Sekwencja nomologiczna i sekwencja nomotetyczna. 7. Konkretyzacja progowa i sekwencja form manifestacji prawidłowości. 8. Poszerzona struktura nomologiczna i poszerzona postać teorii. 9. Czynniki zmienne historycznie. 10. Historyczna sekwencja nomologiczna i pojęcia metodologiczne. 11. O zasadzie historyzmu. 12. Jak uprawiać marksistowską metodologię nauk?

Idealizacja i interpretacja humanistyczna. (Analiza kilku punktów dyskusyjnych). [Polemika z Cackowski, Zbigniew. Uwagi o "Elementach..."]. Studia Filozoficzne, nr 4, 153-162, 1975.

# idealizacja # interpretacja humanistyczna #
TREŚĆ. 1. Jak dochodzi się do twierdzeń idealizacyjnych? 2. Problem granic interpretacji humanistycznej.

Odpowiedź Zdzisławowi Ziembie. [Polemika z: Ziemba, Zdzisław. Wartość podmiotu społecznego]. Etyka, t. 14, 289-307, 1975.

# aksjologia # marksizm #

O wartościach, humanizmie i innych sprawach spornych. [Polemika z: Ziemba, Zdzisław. W odpowiedzi Leszkowi Nowakowi; Puszko, Hanna. Jak rozwijać marksistowską aksjologię. Na marginesie książki L. Nowaka "U podstaw marksistowskiej aksjologii"]. Etyka, t. 15, 205-218, 1977.

# aksjologia # marksizm #
TREŚĆ. (A) O pojęciu wartości. (B) O założeniach. (C) Kilka spraw dalszych. (D) O pewnych problemach etyki.

z: Buczkowski, Piotr. Wartości i klasy społeczne. Unitarna interpretacja aksjologii marksistowskiej w świetle adaptacyjnej wykładni materializmu historycznego. Etyka, t. 17, 93-121, 1979.

# etyka marksistowska # materializm historyczny # wartość # klasa społeczna #
TREŚĆ. 1. Dialektyka, materializm historyczny, aksjologia: przykład definicji wartości. 2. Problem rozszerzenia unitarnej wykładni aksjologii marksistowskiej. 3. Punkt wyjścia: wartości w prostym homogenicznym społeczeństwie dwuklasowym. 4. Pierwszy stopień dezagregacji. 5. Wartości w rozwiniętym homogenicznym społeczeństwie dwuklasowym. 6. Wartości w rozwiniętym heterogenicznym społeczeństwie dwuklasowym. 7. Czy możliwy jest aksjologiczny indywidualizm? 8. Problem alienacji w adaptacyjnej interpretacji materializmu historycznego. 9. Uwagi końcowe.

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 3-4, 363-369, 1986. Nowak, Leszek.

# filozofia polska # autobiogram #

Przyczynek do metafizyki unitarnej. Studia Filozoficzne, nr 1, 5-18, 1989. Nowak, Leszek.

# metafizyka # myśl a byt #
TREŚĆ. 1. Punkt wyjścia metafizyki unitarnej. 2. Idea wyjściowa metafizyki unitarnej. 3. Bytowość. 4. Światy możliwe. 5. O byciu. 6. O myśli.