INDEKS AUTORSKI

Józef Tischner (1931-2000)


polski indeks filozoficzny

indeks tematyczny
indeks autorski
indeks recenzji
przekłady

"Czym jest 'Ja' transcendentalne?" w: Szkice filozoficzne: Romanowi Ingardenowi w darze. Żarnecka, Zofia (red.), 349-364. Kraków, PWN, 1964.

# transcendentalizm # HUSSERL, Edmund # świadomość #

Strukturalne zagadnienia refleksji i spostrzeżenia immanentnego w świetle niektórych tez Edmunda Husserla. Studia Philosophiae Christianae, nr 1, 205-257, 1966. Tischner, Józef.

# HUSSERL, Edmund # refleksja # immanencja # spostrzeżenia #
TREŚĆ. Wstęp. Część I. 1. Husserlowska koncepcja ogólna refleksji. 2. Budowa spostrzeżenia immanentnego. Część II. 1. Analiza krytyczna podstawowych tez ogólnej teorii refleksji. a) Istota aktu refleksji. b) Intensywność refleksji i charakter momentu tetycznego. 2. Analiza krytyczna niektórych elementów teorii spostrzeżenia immanentnego. a) Z problematyki "uprzedmiotowienia". b) Przyczynek do zagadnienia immanencji. c) Spostrzeżenie immanentne a czasowy charakter przeżyć. * Zakończenie.

Filozofia czeka na wcielenie. Esej z pogranicza historii i filozofii. Znak, nr 139-140, 87-103, 1966.

# Jezus z Nazaretu # istnienie # historia #
TREŚĆ. * Formalizacja dogmatu o Chrystusie. * Negacja kwantyfikatora egzystencjalnego. * Negacja bóstwa Chrystusa. * Filozofia i wcielenie.

Jezus egzystencjalizmu. Znak, nr 144, 743-763, 1966.

# Jezus # egzystencjalizm # BULTMANN, Rudolf # JASPERS, Karl #
TREŚĆ. * Filozofia człowieka i filozofia Jezusa. * O Jezusie bez Jezusa: Bultmann. * Jezus Jaspersa: idea cierpiącego sługi Boga. * Wokół zrozumienia Jezusa. * Zakończenie.

W kręgu spraw psychologii i filozofii. Znak, nr 151, 80-105, 1967.

# psychologia # kryzys nauki # HUSSERL, Edmund # neotomizm #
TREŚĆ. * Antynomie psychologii doświadczalnej. * Antynomie psychologii racjonalnej neotomistów. * Idea psychologii fenomenologicznej. * Zakończenie.

Prolegomena chrześcijańskiej filozofii śmierci. Znak, nr 166, 422-441, 1968.

# śmierć # sens życia # wolność #

Ludzka twarz prawa natury. (Dyskusja z: Grygiel, Stanisław). Znak, nr 180, 747-754, 1969.

# prawo natury #

Schyłek chrześcijaństwa tomistycznego. Znak, nr 187, 1-20, 1970.

# tomizm # religia a filozofia # filozofia katolicka #
TREŚĆ. * Teologia spekulatywna. a) Logika teologii spekulatywnej. b) Logika objawienia. c) Konsekwencje. * Problem syntezy. * Dwa punkty widzenia.

Impresje aksjologiczne. Znak, nr 188-189, 204-219, 1970.

# aksjologia # ja #

W poszukiwaniu istoty wolności. Znak, nr 193-194, 821-838, 1970.

# wolność # rozumność # tragizm #
TREŚĆ. * Wolność i metoda. * Skuteczne i mądre działanie. * Wolność rozumna i rozwijająca się. * Wolność tragiczna. * Co dalej z wolnością?

O co właściwie chodzi? (Polemika wokół artykułu Schyłek chrześcijaństwa tomistycznego z: Półtawski, Andrzej; Stępień, Antoni B.; Salij, Jacek; Grygiel, Stanisław). Znak, nr 193-194, 1013-1027, 1970.

# tomizm # religia a filozofia # filozofia katolicka #

Neokantyzm. [Rec. Szyszkowska, Maria. Neokantyzm. Filozofia społeczna...]. Znak, nr 209, 1541-1545, 1971.

Perspektywy hermeneutyki. Znak, nr 200-201, 145-172, 1971.

# hermeneutyka # RICOEUR, Paul # język religijny # symbol #
TREŚĆ. 1. Semantyka symbolu religijnego. 2. Hermeneutyka refleksyjna a strukturalizm. 3. Rys refleksyjny symbolu a egzystencja. 4. Perspektywy aksjologiczne. 5. Wymiar metafizyczny.

W poszukiwaniu doświadczenia Boga. Znak, nr 213, 305-321, 1972.

# filozofia Boga # doświadczenie religijne #
TREŚĆ. * Bóg scholastyczno-tomistyczny. * "Perseitas". * Racjonalność. * Funkcja naukowa. * Absolut i jego ruch. * Dowód ontologiczny i doświadczenie sacrum. * Potrójna perspektywa.

Wartości etyczne i ich poznanie. Znak, nr 215, 629-646, 1972.

# wartości etyczne # poznanie etyczne #
TREŚĆ. Poznanie wartości etycznych. * Istnienie wartości i ich hierarchia. * Resentyment i wspaniałomyślność.

Refleksje o etyce pracy. Znak, nr 216, 843-863, 1972.

# praca # etyka #
TREŚĆ. * Teologia i semantyka pracy. * Praca i jej wytwór. * Praca i człowiek. * Wyzysk moralny i jego odmiany.

Egzystencja i wartość. Znak, nr 217-218, 917-931, 1972.

# egzystencjalizm # wartość # świadomość #
TREŚĆ. * Negacja substancji. * Egzystencja jako mroczny początek. * Egzystencja jako forma. * Egzystencja jako świadomość niepozycjonalna. * Egzystencja i wartość.

Kilka słów odpowiedzi. [Polemika z: Stępień, Antoni B. J. Tischner a klasyczna filozofia Boga]. Znak, nr 219, 1228-1231, 1972.

Swemu istnieniu zaufać. [Rec. Ingarden, Roman. Książeczka o człowieku]. Znak, nr 221, 1557-1562, 1972.

Filozofia i ludzkie sprawy człowieka. Znak, nr 223, 18-30, 1973.

# filozofia człowieka #

Genesis z ducha. Znak, nr 224, 190-207, 1973.

# świadomość #

Martina Heideggera milczenie o Bogu. Znak, nr 228, 688-706, 1973.

# HEIDEGGER # milczenie # Bóg #
TREŚĆ. * Prometeusz jako symbol. * Człowiek - strażnik bytowania. * Myślenie w stronę Boga. * O krytykach słów kilka.

Wiązania nadziei. Znak, nr 231, 1106-1118, 1973.

Filozofia wypróbowanej nadziei. Znak, nr 237, 331-345, 1974.

# inny # KĘPIŃSKI, Antoni #
TREŚĆ. * Postawa wyjściowa: pozwolić być. * Dialog: rozumienie. * Zmysł rzeczywistości. * Zmysł wartości. * Kępińskiego filozofia człowieka.

Gabriel Marcel. Znak, nr 241-242, 969-978, 1974.

# MARCEL, Gabriel #

Sporu o inspirację ciąg dalszy. [Polemika z: Gogacz, M.]. Znak, nr 245, 1471-1483, 1974.

# filozofia współczesna # filozofia a chrześcijaństwo #

Praca nad nadzieją bliźniego. Znak, nr 247, 11-23, 1974.

Ethos wolności. Znak, nr 248, 185-194, 1975.

# wolność #

Emmanuel Levinas. Znak, nr 259, 73-84, 1976.

# LEVINAS #
TREŚĆ. * Pragnienie metafizyczne i separacja. * Epifania twarzy. * Transcendencja.

Ku prawdzie o istnieniu. [Polemika z: Gogacz, M.]. Znak, nr 259, 114-115, 1976.

# istnienie #

Człowiek przez okna systemu. (Refleksja nad dziełem M. A. Krąpca OP "Ja - człowiek", Lublin 1974). Znak, nr 260, 213-234, 1976.

# filozofia człowieka # transcendencja #

Marksizm a teoria osobowości. Znak, nr 263, 651-668, 1976.

# marksizm # osobowość # praca #

Fenomenologia a socjologia. Znak, nr 279, 1040-1053, 1977.

# fenomenologia # socjologia # filozofia a nauka #

Między moralnym kompromisem a utopią. Znak, nr 280, 1103-1121, 1977.

# kompromis # dzielność # utopia #

[Dyskusja nad tekstem na stronach 1121-1142].

Ludzie z kryjówek. Znak, nr 283, 57-72, 1978.

# nadzieja # lęk # KĘPIŃSKI, Antoni #

Myślenie według wartości. Znak, nr 289-290, 957-970, 1978.

# myślenie # wartości # spotkanie #
TREŚĆ. * Problem wartości. * Spotkanie. * Myślenie według wartości. * Aksjologia i kryzys.

W kręgu myśli husserlowskiej. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 24, 215-236, 1978.

# HUSSERL, Edmund # INGARDEN, Roman # HEIDEGGER, Martin # LEVINAS, Emmanuel #
TREŚĆ. (A) Wokół sporu o idealizm. (B) Spór o ja transcendentalne. (C) Poza obszarami bycia. (D) Czy kryzys racjonalizmu?

Myślenie o ethosie społecznym. Znak, nr 309, 290-300, 1980.

# ethos # filozofia społeczna #

Myślenie religijne. Znak, nr 317, 1375-1392, 1980.

# myślenie # religia #

Człowiek zniewolony i sprawa wolności. (Hegel - Dostojewski - Descartes). Znak, 319-320, 123-142, 1981.

# zniewolenie # HEGEL # DOSTOJEWSKI # DESCARTES #
TREŚĆ. * Sens podstawowy zagrożenia śmiercią. * Zniewolenie poprzez cierpienie. * Groźba potępienia. * Granice groźby i możliwość wyzwolenia.

Myślenie z wnętrza metafory. Znak, nr 321, 240-252, 1981.

# metafora # metafilozofia #
TREŚĆ. * O tym, skąd filozof mówi. * O tym, o czym filozof chce mówić. * Co robią filozofowie z faktycznością. * Co uznaje myślenie bez metafor.

Zło w dialogu kuszenia. Znak, nr 328, 3-40, 1982.

# zło # człowiek #

Między pytaniem a odpowiedzią, czyli u źródeł obiektywizmu. Studia Filozoficzne, nr 5-6, 115-125, 1983.

# racjonalizm # obiektywizm # pytanie # dialog # LEVINAS, Emmanuel #
 TREŚĆ. (A) Mit Gygesa. (B) Wzajemność zastępstwa. (C) Siła osądu.

Wezwani do wolności. Znak, nr 362-363, 204-212, 1985.

# wolność #

Nadzieja szukająca prawdy. Znak, nr 373, 3-14, 1985. Tischner, Józef.

# nadzieja # naród # Polska #

Spór o istotę pracy. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 34, 47-55, 1989.

# praca # ARENDT, Hannah # marksizm #
TREŚĆ. (A) Iluzja postępu. (B) Iluzja wartości. (C) Dialogiczny wymiar pracy.

Wprowadzenie do dyskusji o dialogu. [Niewierzący a Kościół. Głosy w dyskusji: lłowiecki, Maciej; Kunicki-Goldfinger, Władysław; Nossol, Alfons bp.; Mazowiecki, Tadeusz; Szaniawski, Klemens; Geremek, Bronisław; Tischner, Józef ks.; Moskwa, Jacek; Kula, Marcin; Zięba, Maciej OP; Międzyrzecki, Artur; Strzelecki, Jan; Salij, Jacek OP; Edelman, Marek; Michnik, Adam; Majdański, Kazimierz bp.; Poupard, Paul kard.; Pawlak, Antoni; Nowina-Konopka, Piotr]. Znak, nr 405-406, 8-11, 1989.

Bycie sobą w perspektywie ontologicznej. Studia Filozoficzne, nr 2-3, 189-199, 1990.

# autentyczność # HEIDEGGER, Martin # ontologia #
AABSTRAKT. Co znaczy "być sobą"? Pytanie o autentyczność rsp. nieautentyczność bycia ludzkiego nabrało szczególnego znaczenia po Heideggerze. Heidegger stawia je na gruncie ontologii, w związku z pytaniem o "sens bycia". Ale kontekst pytania ma charakter zdecydowanie metaforyczny, związany z obrazem życia ludzkiego jako błądzenia po bezdrożach. Nie jest sobą ten, kto w swej życiowej wędrówce zabłądził na bezdrożach i "zgubił siebie". Człowiek odnajdzie siebie, gdy odnajdzie drogę do wytkniętego celu. Nie znaczy to jednak, by nieautentyczność nie mogła stać się daną doświadczenia wewnętrznego. Człowiek ma świadomość sytuacji, w których nie jest sobą. Mówi o nich tak, jak się mówi o fałszu w muzyce i w ogóle w dziele sztuki. Trudniej mu mówić o autentyczności, ale nie znaczy to, by nie posiadał jakiegoś jej doświadczenia. Heidegger proponuje ontologiczny opis bycia-sobą. Skupia jednak uwagę przede wszystkim na nie-byciu-sobą. Zarys idei bycia-sobą uzyskujemy z obrazu negatywnego. Wskazuje na dwie jakby odmiany nieautentyczności: nieautentyczność na poziomie ontologii wiąże się z określonym rozumieniem "sensu bycia", nieautentyczność na poziomie ontycznym wiąże się z upadaniem w "przeciętność". Opisy te stoją jednak pod znakiem zapytania. Ich problematyczność ujawnia się wtedy, gdy - jak to zrobiła B. Merker - zapytamy o alternatywę nieautentyczności. Są dwie możliwości: ubóstwienie i radykalna indywidualizacja. Bycie-sobą człowieka oznaczałoby więc albo zrównanie z Bogiem, albo zrównanie z "monadą bez okien". Jeśli zarysowany ideał okazuje się nie do osiągnięcia, pozostaje pytanie, czy opis sytuacji wyjściowej był trafny i czy w ogóle płaszczyzna ontologiczna jest właściwą płaszczyzną rozważania tego problemu?