"Doświadczenie siebie w ujęciu Paula Ricoeura" w: Główne Problemy Współczesnej Etyki, Dominik, K. i Dzwonkowska, D. i Waleszczyński, A. (red.). Olecko-Warszawa, Wyd. Wszechnicy Mazurskiej, Wydział Filozofii Chrześcijańskiej UKSW, 2008.

# Ricoeur # doświadczenie siebie # tożsamość # narracja #
Celem podjętych w artykule analiz jest wydobycie sensu doświadczenia siebie we współczesnych rozważaniach filozoficznych, i podkreślenie oryginalności tych ujęć. Przewodnikiem tych analiz jest francuski filozof hermeneuta - Paul Ricoeur. Ricoeur nie używa pojęcia doświadczenie siebie. Zatem próba odpowiedzi na pytanie co to znaczy być sobą? Staje się interpretacją jego myśli, w celu wydobycia sensu tego wyrażenia. Refleksja francuskiego filozofa wskazuje, że doświadczenie siebie w ujęciu Ricoeura to doświadczenie własnej tożsamości (i inności zarazem jako elementu konstytutywnego tożsamości) i podmiotowości. Obie kategorie (tożsamości i podmiotowości) z jednej strony związane są z inną problematyką, z drugiej natomiast łączą się ze sobą, tak że nie sposób rozdzielić tych zagadnień. Tożsamość stanowi niezmienność i trwałość w czasie, u Ricoeura zyskuje ponadto etyczny i ontologiczny charakter. Podmiotowość wpisuje się zaś w problematykę możności działania (i cierpienia zarazem). Kategorie tożsamości i podmiotowości wpisują się w dialektykę trwania i chwili, życia i czynu. Podjęte rozważania skupiają się wokół tożsamości jako źródła doświadczenia siebie, a zatem zagadnienie doświadczenia siebie zostanie wpisane w problematykę czasu. Osoba doświadcza siebie w całości, pełni, jaką w przypadku człowieka jest jego życie. Aby życie stało się taką całością ludzka historia potrzebuje opowiedzenia, narracji. Opowieść o życiu budzi świadomość własnej egzystencji. Dzięki świadomemu uczestnictwu we własnym życiu osoba doświadcza siebie, przeżywa swoją obecność. Skoro życie jawi mi się jako moje, to ja jestem za nie odpowiedzialny. Ja staje się tożsame ze swoim życiem.

"The Experience of Self in the Philosophy of Paul Ricoeur" w: Current Issues in Contemporary Ethics. Hansen, W. & Waleszczyński, A. Olecko-Warszawa, Wyd. Wszechnicy Mazurskiej, Wydział Filozofii Chrześcijańskiej UKSW, 2008.

# Ricoeur # experience of oneself # identity # narration #
The aim of the undertaken analysis is showing the sense of experience of oneself in contemporary philosophical deliberations and emphasizing the originality of these conceptions. The subject of my consideration is philosophy of Paul Ricoeur. The French philosopher doesn’t use the term experience of oneself. Therefore the attempt of showing the sense of this term becomes the interpretation of his thought. Ricoeur’s reflection shows in author’s opinion that experience of oneself is on the one hand experience of our own identity and on the other experience of our subjectivity. The identity constitutes immutability and stability over time. In Ricoeur’s thought it gains an ethical and ontological character. The subjectivity is connected with possibility of action issues. Categories of identity and subjectivity is inherent in dialectic of lasting and moment, life and deed. Undertaken deliberations will focus on the identity as an origin of experience of oneself. Human experience of oneself in a define entirety, which is a personal life. For life to become the entirety of human’s history it needs to be told, it needs a narration. A story about life creates awareness of own existence. Thanks to conscious participation in one’s life person experiences oneself, feels one’s presence. If our life is revealed as ours, we realize that we are responsible for it. Myself becomes identical with my life. 

"Podmiotowość jako możność działania w ujęciu Paula Ricoeura" w: Współczesne refleksje wokół Kartezjańskiej wizji podmiotu. Pobojewska, Aldona (red.). Łódź, Wyd. AHE, 2011.

# Ricoeur # podmiotowość # bycie sobą # działanie #
Ricoeurowska koncepcja podmiotowości stanowi próbę rekonstrukcji nowożytnej filozofii podmiotu, opartej na bezpośredniej refleksji. W odróżnieniu od nowożytnego ja, sobość, zdaniem Ricoeura nie jest faktem pierwotnym i podstawowym, podmiot rozpoznany jako ten-który-jest-sobą, aby powrócić do siebie musi przejść okrężną drogę analizy i interpretacji, gdyż nie jest sobie dany wprost, ale przez sposoby, w jakich przejawia się w świecie, w jakich istnieje poza sobą. Odpowiedzi na pytanie, co znaczy być sobą, szuka ta hermeneutyka na okrężnej drodze analizy, wychodząc od zobiektywizowanych przejawów bycia-w-świecie, a więc od czynności materialnych, codziennej komunikacji językowej, opowieści o życiu, wreszcie norm moralnych lub ideałów etycznych. Warunkiem bycia sobą, czyli istnienia na sposób osobowy staje się możność działania. Sobą jest ten, kto może działać, wskazując jednocześnie na siebie jako sprawcę działania. Oznaczanie siebie stanowi moment refleksji, która jest zapośredniczona przez działanie. Bycie sobą wyraża się w zdaniu "ja mogę" czy "ja robię". Działanie, o którym pisze Ricoeur jest pojęciem wieloznacznym. Autor często przywołuje triadę: opisywać - opowiadać - nakazywać. Odpowiedź na pytanie kto? ma za każdym razem inny wymiar. Jedność osoby nie jest faktem oczywistym, gdyż za każdym rodzajem aktywności kryje się inna perspektywa ujmowania podmiotu: podmiot mówiący, działający, czy nakazujący. Należy jednak podkreślić, że sferą, w której podmiot w pełni się aktualizuje jest, zdaniem Ricoeura płaszczyzna etyczno-moralna.