Orientacja strukturalno-semiologiczna w humanistyce a marksizm. Studia Filozoficzne, nr 6, 93-114, 1975.

# humanistyka # marksizm # strukturalizm # semiologia # język #

Odpowiedź E. Balcerzanowi. Studia Filozoficzne, nr 1, 151-162, 1976.

# semiologia # humanistyka # idealizm #
ABSTRAKT. W szkicu zajmuję stanowisko wobec polemicznych uwag E. Balcerzana dotyczących mojej analizy pewnych filozoficznych aspektów orientacji strukturalno-semiologicznej w humanistyce. Jednocześnie podejmuję wyłaniające się tutaj nowe problemy dotyczące wymienionego przedmiotu.

Heglowski program intelektualny i problem urzeczowienia. Studia Filozoficzne, nr 12, 145-159, 1981.

# HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # urzeczowienie / reifikacja # racjonalność #
TREŚĆ. (A) Dlaczego warto zajmować się Heglem? (B) Filozofia Hegla i heglowski program intelektualny. (C) Program rekonstrukcji metafizyki. (D) Antysceptycyzm jako formacja filozoficzna. (E) Sens i granice racjonalności. (F) "Urzeczowienie jako problem metafizyki. (G) Literatura.

Marks i metafizyka Hegla. Studia Filozoficzne, nr 3, 57-64, 1983.

# MARX, Karl # heglizm #

Spór o pozytywizm w socjologii niemieckiej jako konflikt modeli racjonalności. Studia Filozoficzne, nr 4, 157-165, 1984.

# pozytywizm # racjonalność # socjologia #
ABSTRAKT. "Spór o pozytywizm" ujęty zostaje jako kontrowersja dwóch tradycji myślenia filozoficznego. Dla pierwszej z nich racjonalność polega na określonych wartościach "rozumu", którego wyrazem jest w konsekwencji pewna wyróżniona struktura pojęciowa. Właściwościami tymi są przede wszystkim jego suwerenność i integralność. Tradycja druga poszukuje natomiast racjonalności w ograniczeniach, które na suwerenny i integralny "rozum" nakładają reguły intersubiektywnej komunikacji. Na takim "metakrytycznym" poziomie poddane zostają dyskusji niektóre spośród argumentów formułowanych w "sporze o pozytywizm".

Dogmat i filozofia. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 79-84, 1985.

# marksizm # dogmatyzm # LUKÁCS, György #

Lukács i idea wiecznej metody. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 163-169, 1985.

# LUKÁCS, György # dialektyka # metodologia nauk społecznych #
ABSTRAKT. Lukács identyfikuje marksizm jako myślenie stosujące "metodę dialektyczną". Osobowość metody dialektycznej polega według niego na tym, że jest ona "otwarta na zmieniającą się rzeczywistość. Oparta na tej metodzie teoria zmienia się wraz z rzeczywistością i dlatego jest prawdziwa w każdych warunkach. Teza artykułu brzmi: Lukácsa filozofia poznania jest filozofią poznania bez zawartości informacyjnej. "Wieczna metoda" to pozbawiony określonego odniesienia empirycznego schemat interpretacyjny, który właśnie dzięki swojej beztreściowości daje się uzgodnić z każdym zbiorem faktów.

Lukács i problemy dialektyki. Studia Filozoficzne, nr 11, 35-47, 1986. Aleksandrowicz, Dariusz.

# LUKÁCS, György # dialektyka #

Ująć nieskończoność. Uwagi o dialektycznej filozofii Hegla. Colloquia Communia, 1(24), 165-175, 1986.

# HEGEL # dlatektyka # Absolut #

Wiedza i historia. Studia Filozoficzne, nr 2, 49-56, 1987.

# epistemologia # rozwój wiedzy # historiozofia #
ABSTRAKT. Konfrontacja tradycyjnej ("analitycznej") i "dialektycznej" (w znaczeniu wywodzącym się od Hegla) koncepcji wiedzy wymaga wyjścia poza obszar problemów podejmowanych w ramach metodologii nauk czy teorii poznania. U podstaw odmiennych programów epistemologicznych stoją odmienne wizje świata, związane z różnymi systemami filozofii społecznej, epistemologii, etyki. Dyskusja filozoficzna, która pretenduje do odsłonięcia fundamentalnych założeń obu stanowisk, podjąć musi - wśród innych - także pytania z dziedziny historiozofii, a zwłaszcza dotyczące stosunku między rozwojem wiedzy i historią świata. W tym kontekście osadzone są problemy, których analiza składa się na treść niniejszego tekstu.

Hegel i argument ontologiczny. Studia Filozoficzne, nr 2, 25-37, 1989. Aleksandrowicz, Dariusz.

# HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # dowody na istnienie Boga #
TREŚĆ. W artykule zastanawiam się na znaczeniem, jakie formuła ontologicznego dowodu na istnienie Boga posiada, w kontekście filozofii Heglowskiej. Wybór zagadnienia sugeruje sam Hegel, gdy stwierdza, że idea Anzelma i jego kontynuatorów zawiera myśl, którą "każda prawdziwa filozofia uznaje za pierwszą i jedyną, a także za jedynie prawdziwą i filozoficzną" (Hegel, GW, 324). Filozofia średniowieczna, z jej ideą jedności rozumu i wiary, była tradycją wysoko cenioną przez Hegla. U średniowiecznych autorów dostrzegał on przykłady autentycznego "światła poznania", przytłumionego następnie przez "noc" oświeceniowego racjonalizmu (Hegel, BR, 43). Sposób wszakże, w jaki Hegel występował jako kontynuator średniowiecznej teologii i metafizyki, pociągał za sobą szczególnego rodzaju reinterpretację tej tradycji. Widać to na przykładzie stosunku Hegla do dowodu ontologicznego: Bronił on zasadności i filozoficznego znaczenia tej formuły, kwestionując tezy jej krytyków. Jednocześnie Heglowska recepcja dowodu wiąże się z zanegowaniem intelektualnych norm i wartości, które w koncepcji Anzelma oraz w całym kontekście myśli scholastycznej odgrywały rolę istotną.