Szczególna teoria względności a przyczynowość. Myśl Filozoficzna, nr 1, 164-175, 1956.

# szczególna teoria względności # przyczynowość # materializm dialektyczny #
TREŚĆ. 1. Zagadnienie rozchodzenia się oddziaływań fizycznych. 2. Prawo granicznej prędkości rozchodzenia się oddziaływań fizycznych. 3. Wyniki teorii względności i ich znaczenie filozoficzne.

z: Majewski, Zbigniew. Problem obiektywności czasu i przestrzeni w świetle teorii względności. Studia Filozoficzne, nr 3, 103-120, 1958.

# teoria względności # czas # przestrzeń #

"Czas i przestrzeń a materia" w: Jedność materialna świata: zbiór artykułów. Eilstein, Helena (red.), 205-255. Warszawa, Książka i Wiedza, 1961.

# materia # czas # przestrzeń # teoria względności #
TREŚĆ. 1. Współczesna teoria czasu i przestrzeni. 2. Czas i przestrzeń a materia. 3. Obiektywność czasu i przestrzeni.

Determinizm fizyczny. Studia Filozoficzne, nr 3, 3-65, 1962. Przedruk w: Amsterdamski, Stefan, Augustynek, Zdzisław i Mejbaum, Wacław. Prawo, konieczność, prawdopodobieństwo. Warszawa, Książka i Wiedza, 1964.

filozofia nauki # determinizm # MAXWELL, James Clerk #
TREŚĆ. I. Aparat pojęciowy zasady determinizmu. 1. Układ fizyczny. Układ izolowany. 2. Zmienne stanu. Stan układu. 3. Stosunek determinacji. Prawidłowości deterministyczne. II. Zasada determinizmu. 1. Zasada determinizmu a zasada Maxwella. 2. Warunki niepustości i sprawdzalność zasady determinizmu. 3. Zasada determinizmu a zasada czystej przewidywalności.

Filozofia marksistowsko-leninowska a rewolucja techniczna. Studia Filozoficzne, nr 4, 148-149, 1965.

Nowa praca o problemach podstawowych czasu i przestrzeni. [Rec. Grünbaum, Adolf. Philosophical Problems of Space and Time]. Studia Filozoficzne, nr 2, 202-220, 1966.

# czas # przestrzeń # fizyka #

Definicja czasu przez abstrakcję. Studia Filozoficzne, nr 1, 77-83, 1969.

# czas # szczególna teoria względności # abstrakcja #
TREŚĆ. (A) Problematyka. (B) Definicja czasu. (C) Konsekwencje teorii względności. (D) Czas fizyczny a świat materialny.

Własności czasu. Warszawa, PWN, 1970; wyd. 2 1972.

# czas # fizyka # szczególna teoria względności # przestrzeń #
TREŚĆ. (A) Wstęp. I. Czas. 1. Czas. Moment. Interwał. 2. Miara. Metryka. Współrzędne. II. Własności topologiczne. 1. Aparatura pojęciowa. 2. 1-wymiarowość czasu. 3. Spójność czasu. 4. Niezwartość czasu. 5. Nierozgalęzioność czasu. 6. Problem nieskończoności czasu. III. Własności symetrii. 1. Aparatura pojęciowa. 2. Jednorodność czasu. 3. Izotropowość czasu. (B) Literatura. (C) Streszczenie. Stron 188.

z: Misiek, Józef. Odpowiedź w sprawie czasu i przestrzeni. [Polemika z: Szczepański, Artur. O dwóch artykułach o czasie i przestrzeni fizycznej]. Studia Filozoficzne, nr 3, 177-180, 1971.

# czas # przestrzeń # metryka #

z: Misiek, Józef. Odpowiedź na "Uwagi do odpowiedzi w sprawie czasu i przestrzeni". [Polemika z: Szczepański, Artur. Uwagi do odpowiedzi w sprawie czasu i przestrzeni]. Studia Filozoficzne, nr 3, 183-185, 1971.

# czas # przestrzeń # metryka #

Leibniza definicja czasu. Studia Filozoficzne, nr 2, 65-77, 1972.

# LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm # czas # definicja #
ABSTRAKT. W artykule rozważa się problem konsystentnej z fizyką współczesną definicji czasu. Eksplikuje się wysuniętą przez Leibniza tzw. definicje relacyjną oraz podaje się jej wyjściowe założenia. Wskazuje się na szereg poważnych defektów tej definicji, co pozwala podważyć przekonanie, że jest ona właściwym rozwiązaniem w/w problemu. Przyjmując założenia wyjściowe tej definicji formułuje się tzw. definicję przez abstrakcję. Dowodzi się, że stanowi ona, jak na razie, optymalną alternatywę. Definicja ta nie posiada wad definicji relacyjnej, jest jednak ograniczona do poziomu szczególnej teorii względności. Wobec tego staje zagadnienie konstrukcji uniwersalnej definicji czasu, przypadkiem granicznym której - zdaniem autora - powinna być definicja przez abstrakcję.

W odpowiedzi recenzentowi. [Polemika z recenzją A. Synowieckiego]. Studia Filozoficzne, nr 5, 177-179, 1972.

# czas #

Odpowiedź polemiście. [Polemika z: Ulanowski, Jerzy]. Studia Filozoficzne, nr 2, 169-170, 1974.

# czas # LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm #

Przeszłość - teraźniejszość - przyszłość a czas. Studia Filozoficzne, nr 3, 109-112, 1976.

# czas #

Stawanie się zdarzeń. Studia Filozoficzne, nr 5, 5-16, 1976.

# czas # zdarzenie #

Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość w teorii względności (streszczenie). Roczniki Filozoficzne, 25(3), 54-57, 1977.

# czas # szczególna teoria względności # ewentyzm #

Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość a istnienie. Studia Filozoficzne, nr 6, 3-11, 1977.

# czas # istnienie # fizyka #

Separacja czasowa. Studia Filozoficzne, nr 10, 203-208, 1979.

# czas # szczególna teoria względności # teraźniejszość #

Identyczność genetyczna. Studia Filozoficzne, nr 2, 31-42, 1984.

# identyczność # szczególna teoria względności #
ABSTRAKT. W ramach specjalnej teorii względności autor próbuje sformułować definicję implicite relacji identyczności genetycznej w postaci pewnego systemu aksjomatycznego. Oprócz identyczności genetycznej G i identyczności logicznej I, występują relacje: R (quasi-równoczesności), L (quasi-kolokacji) i H (nie zorientowanej przyczynowości). Skonstruowany system ma następujące aksjomaty: (...). Został także sformułowany inny silniejszy system aksjomatyczny, gdzie (...). Pierwszy system implikuje drugi przy założeniu (...). Autor odrzuca to założenie i akceptuje słabszy system aksjomatyczny identyczności genetycznej.

Wersje materializmu. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 3-10, 1984.

# materializm # realizm pojęciowy # uniwersalia # indywidua #
ABSTRAKT. Na pytanie, co istnieje? - autor odpowiada: indywidua i zbiory (mnogościowe) w nich ufundowane; zajmuje zatem stanowisko realizmu ("pojęciowego"). Na pytanie zaś, co jest materialne? - formułuje trzy możliwe odpowiedzi; są to właśnie różne wersje tezy materializmu, mieszczące się w realistycznych ramach. Za fałszywą uznaje autor wersję: wszystko, co istnieje, jest materialne. Dopuszcza, ale nie akceptuje wersji: tylko indywidua są materialne. Preferuje zaś wersję: oprócz indywiduów materialne są również pewne zbiory (mianowicie - zbiory indywiduów). Pozycja ta wynika z ontologii ewentyzmu (punktowego) podzielanej i rozwiniętej przez autora w jego badaniach nad czasem.

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 1, 67-68, 1984. Augustynek, Zdzisław.

# filozofia polska # autobiogram #

Abstrakty a czasoprzestrzeń. Studia Filozoficzne, nr 12, 3-10, 1989.

# czasoprzestrzeń # abstrakt # przyczynowość #
ABSTRAKT. Abstraktom w przeciwieństwie do konkretów powszechnie odmawia się charakteru czasoprzestrzennego oraz aktywności kauzalnej. Autor precyzuje ten pogląd oraz bada jego uzasadnienie. Wykazując, że czasoprzestrzeń jest abstraktem, autor podziela przekonanie, że nie ma ona charakteru czasoprzestrzennego oraz że jest pasywna kauzalnie.

Ewentyzm punktowy. Studia Filozoficzne, nr 4, 225-233, 1990. Augustynek, Zdzisław.

# ewentyzm # zdarzenie # ontologia #
ABSTRAKT. Studium to stanowi zarys ontologii zwanej ewentyzmem punktowym. Traktuje się tu zdarzenia jako przedmioty czasowo i przestrzennie nierozciągłe (w potocznym, niezdefiniowanym sensie). Naczelna teza tej ontologii stwierdza, że każdy przedmiot jest zdarzeniem albo zbiorem ufundowanym w zdarzeniach; to ostatnie znaczy: jest zbiorem zdarzeń albo zbiorem zbiorów zdarzeń, etc. Na zbiorze wszystkich zdarzeń zadane są absolutne relacje: czasowe, przestrzenne i relacja kauzalna. Z ich pomocą dla zbiorów zdarzeń określa się własności: rozciągłości czasowej i przestrzennej oraz ciągłości czasowej i zwartości kauzalnej. Używając tych własności definiuje się a) rzeczy - jako zbiory zdarzeń czasowo i przestrzennie rozciągłe, czasowo ciągłe i kauzalnie zwarte b) procesy - jako zbiory zdarzeń czasowo, ale nie przestrzennie rozciągłe, czasowo ciągłe i kauzalnie zwarte; c) przekroje - jako zbiory zdarzeń przestrzennie, ale nie czasowo rozciągłe; d) koincydensy - jako zbiory zdarzeń czasowo i przestrzennie nierozciągłe. Na zbiorze wszystkich zdarzeń zadane są także względne relacje czasowe i przestrzenne. Używając ich definiuje się momenty czasowe, punkty przestrzenne i punkty jako odpowiedni,, specyficzne zbiory zdarzeń. Dowodzi się dalej, że czas, przestrzeń i czasoprzestrzeń, a także prawa fizyki są odpowiednimi, ufundowanymi w zdarzeniach zbiorami. Na koniec wykazuje się, że punktowość zdarzeń (ich czasoprzestrzenna nierozciągłość) wynika z przyjętego przez szczególną teorię względności założenia, iż względne relacje; różnoczesnosci i kolokacji są tranzytywne. Stanowi to istotny argument za tym, że właśnie ewentyzm punktowy pasuje do tej teorii.