Platon z punktu widzenia semantyki. [Rec. Vlastos, Gregory. Platonic Studies]. Studia Filozoficzne, nr 8, 145-150, 1976. Boczar, Mieczysław.

# PLATON # semantyka #

Odkrywanie jednostki ludzkiej w XII wieku. [Rec. Morris, C. The Discovery of the Individual, 1050-1200]. Studia Filozoficzne, nr 2, 167-171, 1979.

Filozofia prawa w ujęciu Jana z Salisbury. Studia Filozoficzne, nr 10, 53-69, 1979.

# filozofia prawa # JAN z Salisbury #

Sens i znaczenie kosmogonii światła w oksfordzkim środowisku umysłowym w początkach XIII wieku. Studia Filozoficzne, nr 6, 135-149, 1980.

# światło # kosmogonia # GROSSETESTE, Robert # filozofia średniowieczna #
ABSTRAKT. Teoria kosmogoniczna, którą głosił Grosseteste, a w ślad za nim całe środowisko umysłowe uniwersytetu oksfordzkiego, jest swoistą wizytówką naukową angielskiej myśli filozoficznej w pierwszych latach XIII wieku. Szczególnie ważny jest pogląd, że wszystko, co istnieje, powstało z jednego punktu światła obdarzonego materią, przy czym światło to, tworząc wszechświat, rozprzestrzeniało się i pomnażało zgodnie z zasadami matematyki. Sprzeczne z tradycyjnym perypatetyzmem przekonanie o matematycznej naturze rzeczywistości pozwoliło Grossetese`owi na oryginalne ujęcie zagadnienia przestrzeni, skłoniło do przedkładania Arystotelesowskiego opisu świata nad opis ptolemejski oraz przyczyniło się do wprowadzenia pewnych elementów atomizmu geometrycznego do teorii kosmogonicznej. Okazuje się, że niektóre aspekty kosmogonii światła, podejmowane w następnych stuleciach, sprzyjały rozwojowi nowożytnej nauki.

Myśl antyczna w tradycji szartryjskiej. Studia Filozoficzne, nr 10, 17-26, 1980.

# filozofia średniowieczna # JAN z Salisbury # kultura starożytnej Grecji i Rzymu #
ABSTRAKT. Na łacińskim Zachodzie w XII stuleciu miał miejsce swoisty "renesans" zainteresowania się dorobkiem kulturalnym starożytności. Szczególną rolę w dokonywanej wówczas recepcji myśli antycznej odgrywali filozofowie związanie ze szkołą w Chartres, a wśród nich głównie Jan z Salisbury. Z dziedzictwa antyku przejmował on zwłaszcza te poglądy, które mogły służyć mu jako uzasadnienie własnych wywodów na temat życia i działania jednostki ludzkiej, społeczeństwa i państwa. Pragnął bowiem ukazać współczesnemu społeczeństwu angielskiemu, jak można, wzorem starożytności, usuwać z życia publicznego zło moralne i zarazem wpływać na poprawę funkcjonowania instytucji państwowych i kościelnych. Stopień znajomości literatur antycznej przez Jana z Salisbury świadczy o tym, że był on jednym z najstaranniej wykształconych ludzi epoki. Reprezentowana przez niego szartryjska tradycja myśli antycznej podjęta została przez myślicieli Odrodzenia.

Roberta Grosseteste'a traktat "O świetle" w perspektywie inspiracji umysłowych łacińskiego Zachodu na przełomie XII i XIII wieku (wraz z przekładem traktatu "O świetle"). Studia Filozoficzne, nr 11, 7-17, 1981.

# GROSSETESTE, Robert # filozofia średniowieczna # światło #

Porządek natury w poglądach Jana z Salisbury. Studia Filozoficzne, nr 10, 63-75, 1983.

# JAN z Salisbury # porządek naturalny / prawo naturalne # norma moralna / etyczna # wolność #
ABSTRAKT. Podstawą kategorię w filozofii moralnej Jana z Salisbury stanowi "aequitas", rozumiana przez niego jako właściwa całej stworzonej naturze norma bytu. Okazuje się ona bowiem obiektywną regułą i miarą sprawiedliwego układu ludzi i rzeczy. Zdaniem Jana, dążenie ludzi do zachowania owego naturalnego układu jest równoznaczne z przestrzeganiem sprawiedliwości, zaś "aequitas", której wyrazem są stanowione normy, jawi się w postaci prawa. Ład naturalny, z którego wynikają niezaprzeczalne reguły moralne, jest więc dla człowieka jakby drogowskazem ułatwiającym mu wybieranie właściwego kierunku w konkretnym postępowaniu. I dlatego właśnie myśliciel z Salisbury odwołuje się stale do zasady "aequitas", gdy kreśli obraz zagrożeń moralnych dla człowieka XII stulecia. Jest bowiem przekonany, że jedynie zrozumienie, czym jest porządek natury i jakie jest w nim miejsce człowieka, pomoże uniknąć owych zagrożeń.

Godność człowieka i jego powinności w poglądach Jana z Salisbury. Studia Filozoficzne, nr 6, 53-73, 1984.

# JAN z Salisbury # humanizm # powinność # godność #
TREŚĆ. Historycy filozofii są na ogół zgodni, że Jan z Salisbury był największym humanistą dwunastego wieku. W artykule omawia się istotę owego humanizmu, Janową koncepcję natury jako zasady życia moralnego, głoszony przezeń program kształcenia i wychowania człowieka, jego pogląd na rolę filozofii w rozwoju moralnym jednostki oraz postulowany ideał życia godziwego.

Światło jako zasada poznania u Roberta Grosseteste’a. Studia Filozoficzne, nr 4, 145-158, 1986.

# GROSSETESTE, Robert # uniwersalia # teoria poznania # światło #
ABSTRAKT. Przedmiotem rozważań jest teoria poznania Roberta Grosseteste’a przedstawiona głównie w jego komentarzu do arystotelesowskich Analityk wtórnych. Przeprowadzona analiza wykazuje wysiłek umysłowy podejmowany przez Roberta Grosseteste’a, aby pogodzić elementy filozofii Arystotelesa z tradycyjnym neoplatonizmem w wersji Augustyna.

Wątki naturalizmu i racjonalizmu w dwunastowiecznej szkole w Chartres. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 89-108, 1989. Boczar, Mieczysław.

# filozofia średniowieczna # PLATON # naturalizm # racjonalizm #
ABSTRAKT. Przedmiotem rozważań jest wpływ platońskiego TIMAIOSA na kształtowanie się naturalizmu i racjonalizmu w poglądach kilku myślicieli związanych ze szkołą w Chartres. Wskazuje się też na znaczenie poglądów tych myślicieli dla tworzenia się nowożytnej metodologii naukowej w oksfordzkim środowisku naukowym w XIII w.