Tomasz z Akwinu. (Myśli i Ludzie). Warszawa, Wiedza Powszechna, 1962.

# TOMASZ z Akwinu, św. # wiara a rozum # teologia # dowody na istnienia Boga # teodycea # ład społeczny #
TREŚĆ. I. Społeczne i ideologiczne przesłanki narodzin filozofii Tomasza z Akwinu. II. Życie i dzieło. III. Teologia i nauka. 1. Stanowisko w kwestii wiary i rozumu w epoce Tomasza z Akwinu. 2. Recepcja arystotelesowskiego pojęcia nauki w zastosowaniu do potrzeb teologii. 3. Teologia a dyscypliny filozoficzne i szczegółowe. IV. Metafizyczna teoria bytu. 1. Realizm czy idealizm obiektywny. 2. Podstawowe kategorie metafizyki tomistycznej. (a) Istota i istnienie. (b) Materia i forma. (c) Możność i akt. 3. Dowody istnienia Boga - próba racjonalizacji religii. V. Teoria poznania. 1. Istota i przedmiot poznania. 2. Poznanie zmysłowe. Species sensibiles. 3. Poznanie umysłowe. Species intelligibiles. 4. Teoria prawdy. 5. Kryterium prawdy. VI. Koncepcja człowieka. VII. Etyka. 1. Problem zła. 2. Wolna wola człowieka a łaska boża. VIII. Doktryna prawna i polityczna. 1. Pochodzenie i funkcje państwa. 2. Prawo i jego rodzaje. 3. Teoria materii i formy - filozoficzna podstawa hierarchicznego porządku społecznego. IX. Losy filozofii Tomasza z Akwinu. X. Literatura. XI. Wybór dzieł.

Eksplozja krytycznej teorii Instytutu Frankfurckiego. Człowiek i Światopogląd, nr 6, 60-88, 1972.

# szkoła frankfurcka #
TREŚĆ. * Narodziny i losy Institut für Sozialforschung. * Geneza nazwy "krytyczna teoria". * Max Horkheimer: krytyka rozumu instrumentalnego. * Theodor Adorno: dialektyka negatywna. * Jürgen Habermas: krytyka homo faber.

Głos w sporze o mediocentryzm katolicki. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 165-167, 1972.

# mediocentryzm #

Rozprawka o Marcusem. [Rec. Szewczyk, Jan. Eros i rewolucja. Krytyka antropologii filozoficznej Herberta Marcusego]. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 237-242, 1972.

"Homo novus" Herberta Marcusego jako wyraz kryzysu modelu osobowości konsumpcyjnej. Studia Filozoficzne, nr 5, 91-108, 1973.

# antropologia # MARCUSE, Herbert # konsumpcjonizm # osobowość #
TREŚĆ. 1. "Stara" i "nowa" antropologia. 2. Źródła filozoficzne. 3. Osobowość wyalienowana i stechnologizowana. 4. Osobowość jednowymiarowa. 5. Negacja "starych" i "fałszywych" potrzeb. 6. "Egzystencja uspokojona". 7. "Nowa antropologia" jako wyraz kryzysu kapitalistycznej skali wartości.

Angeli Davis droga do marksizmu. (Szkic Biograficzny). Studia Filozoficzne, nr 10, 107-127, 1973.

# DAVIS, Angela # MARCUSE, Herbert # marksizm #
TREŚC. 1. "Cudowne dziecko" nauczycielki z Birmingham. 2. Studia na Sorbonie. 3. Pierwsze spotkanie z Herbertem Marcusem. 4. W centrum "Krytycznej teorii". 5. Drugie spotkanie z Herbertem Marcusem. 6. Kant’s Interpretation of the Role of Violence in the French Revolution. 7. Ewolucja w stronę marksizmu. 8. “Marksizm-leninizm jako jedynie naukowa teoria rozwoju ludzkości".

Międzynarodowa konferencja redaktorów pism filozoficznych i socjologicznych europejskich krajów socjalistycznych w Budapeszcie. [28.10-2.11.1974]. Studia Filozoficzne, nr 2, 167-176, 1975.

# marksizm-leninizm #

Zmierzch "philosophiae perennis". Studia Filozoficzne, nr 10-11, 129-146, 1975.

# tomizm # społeczna rola filozofii #
ABSTRAKT. W ostatnich latach nasiliły się dyskusje i kontrowersje wokół miejsca i roli tomizmu w umysłowości współczesnej w ogóle, a umysłowości chrześcijańskiej w szczególności, dlatego też przedmiotem niniejszego artykułu jest próba rekonstrukcji głównych stanowisk w tym przedmiocie od najdalej idących, tzn. poręczających upadek czy rozpad tomizmu poczynając, a na najbardziej optymistycznych, tj. głoszących całkowitą aktualność filozofii Tomasza, kończąc.

XII Międzynarodowa konferencja redaktorów pism filozoficznych i socjologicznych europejskich krajów socjalistycznych w Sofii. [1-4.10.1975]. Studia Filozoficzne, nr 1, 187-195, 1976.

# marksizm-leninizm #

III ogólnopolskie spotkanie młodych marksistów. Studia Filozoficzne, nr 8, 163-174, 1976.

# filozofia polska - kronika #

Rewolucja naukowo-techniczna i jej ekstremalne interpretacje: faustyczna i ludyczna wizja świata. Studia Filozoficzne, nr 4, 35-42, 1978.

# rewolucja naukowo-techniczna # katastrofizm # filozofia kultury # cywilizacja współczesna #
TREŚĆ. 1. Rewolucja naukowo-techniczna jako najpełniejsza manifestacja przyspieszenia rytmu historii. 2. Trychotomiczny podział świata: przyroda-świat bytów techniki-człowiek. 3. Faustyczna wizja świata. 4. Ludyczna wizja świata. 5. Poszukiwania i propozycje bardziej harmonijnego ujęcia problemów rewolucji naukowo-technicznej.

O dalszą konkretyzację dialogu chrześcijanie-marksiści. Studia Filozoficzne, nr 5, 35-45, 1978.

# katolicyzm a marksizm # dialog # pokój #
TREŚĆ. (A) Kariera pojęcia i współczesne jego wymiary. (B) Watykańska wykładnia pojęcia "dialog". (C) Płaszczyzny dialogu. (D) Dialog teoretyczny i praktyczny. (E) Hierarchizacja celów dialogu.

Kontrowersje ideologiczne we współczesnej świadomości moralnej. [Rec. Titarenko, A. I. Antiidiei]. Studia Filozoficzne, nr 7, 155-158, 1978.

O twórczości humanistycznej i antyhumanistycznej. [Głos w dyskusji]. Studia Filozoficzne, nr 8-9, 43-47, 1978.

# twórczość # cywilizacja współczesna # humanizm #
TREŚĆ. 1. "Eksplozja" dociekań nad twórczością. 2. Przezwyciężenie ambiwalentnego charakteru twórczości naukowo-technicznej 3. Twórczość humanistyczna i antyhumanistyczna.

Tradycje wychowania dla pokoju w polskiej myśli filozoficzno-społecznej. Przyczynek do zagadnienia. Studia Filozoficzne, nr 6, 3-19, 1979.

# filozofia polska # pokój # wojna #
TREŚĆ. (A) Początki nauki o wojnie i pokoju w Polsce. (B) Problem wojny i pokoju u prekursorów polskiego odrodzenia. (C) Wojna i pokój w oczach arian polskich. (D) Oświeceniowe koncepcje wojny i pokoju. (E) Konkluzje: historyczne i ogólnoludzkie.

Sprawozdanie z XIV Konferencji redaktorów naczelnych pism filozoficznych i socjologicznych. Studia Filozoficzne, nr 11, 172-182, 1979.

# walka ideologiczna #

O francuskich źródłach filozofii heglowskiej. [Rec. D'Hondt, Jacques. Hegel Secret]. Studia Filozoficzne, nr 4, 189-192, 1980.

O metodzie i ideologii "raptualistycznej". [Rec. D'Hondt, Jacques. I'Idéologie de la rapture]. Studia Filozoficzne, nr 6, 160-163, 1980.# filozofia francuska # lewica filozoficzna #

Marcusego recepcja dialektyki postępu historycznego Hegla. Studia Filozoficzne, nr 12, 75-85, 1981.

# MARCUSE, Herbert # dialektyka # heglizm # postęp historyczny #
TREŚĆ. (A) Główne wersje dialektyki negatywnej. (B) Filozoficzne i polityczne motywy Marcusego recepcji dialektyki Hegla. (C) Niebezpieczeństwo utraty nośności intelektualnej myśli negatywnej.

XVI Konferencja Redaktorów Naczelnych pism filozoficznych i socjologicznych krajów socjalistycznych. [Berlin 1982]. Studia Filozoficzne, nr 5-6, 149-159, 1982.

# marksizm-leninizm #

Antynomie krytyki marksizmu. (W setną rocznicę śmierci Karola Marksa). Studia Filozoficzne, nr 8-9, 3-16, 1983.

# filozofia współczesna # MARKS, Karol #
ABSTRAKT. Stało się już tradycją, że z okazji rocznic urodzin i śmierci wielkich uczonych i myślicieli organizuje się konferencje naukowe, przygotowuje okolicznościowe wydawnictwa, w których przypomina się ich życie, dzieło oraz zasługi dla kultury narodowej i ogólnoludzkiej, przy czym o zasługach tych zwykło się mówić i pisać w sposób bezpośredni. Tym razem odstąpimy od tej konwencji i podejmiemy próbę spojrzenia na dorobek, znaczenie i obecność K. Marksa w świecie współczesnym od innej, niejako odwrotnej strony, tj. przez pryzmat jego antagonistów różnych odcieni, przez pryzmat historycznych i współczesnych jego krytyków. Zważywszy jednak, iż jest to temat wprost bezbrzeżny, naszą uwagę skupimy jedynie na jej sprzecznościach w ogóle, a antynomiach w szczególności. Sądzimy bowiem, iż przenikające tę krytykę niekonsekwencje, antytetyczne oceny i wzajem wykluczające się sądy, na swój sposób dowodziły i dowodzą znaczenia i rangi Marksa w kulturze współczesnej, słowem są swoistym signum temporae jego nauki. I to jest główna teza naszego artykułu.

Polemologia - "przewrót kopernikański" w pojmowaniu wojny i pokoju? Studia Filozoficzne, nr 11-12, 105-119, 1983.

# wojna # pokój # BOUTHOUL, Gaston # społeczna rola nauki #
ABSTRAKT. Przedmiotem artykułu jest wstępna próba rekonstrukcji fundamentalnych zasad teoretycznych i metodologicznych polemologii oraz jej krytyczna analiza w aspekcie filozoficznym. Przewodnią zaś ideą tej analizy jest teza, że ta interdyscyplinarna nauka o wojnie i pokoju absolutyzuje rolę wiedzy naukowej o tych zjawiskach oraz że jest ona emanacją i manifestacją pozytywistycznego przekonania o wszechpotężnej wręcz mocy nauki w znoszeniu dręczących ludzkość problemów ekonomicznych, społecznych i moralnych, w tym także wojen.

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 2-3, 221-222, 1984.

# autobiogram # filozofia polska #

Filozoficzna krytyka wojny. [Rec. The Critique of War. Contemporary Philosophical Explorations. Grinsberg, R. (ed.)]. Studia Filozoficzne, nr 2, 202-207, 1984.

# wojna #

Sprawozdanie z XVII Konferencji Redaktorów Naczelnych Pism Filozoficznych i Socjologicznych Krajów Socjalistycznych. [Bratysława-Smolnice 1983]. Studia Filozoficzne, nr 3, 219-230, 1984.

Dialektyka cywilizacji i procesu historycznego. [Rec. Civilisation and the Historical Process]. Studia Filozoficzne, nr 7, 173-178, 1984.

Podstawowe tendencje XVII Kongresu. [Montreal 1983]. Studia Filozoficzne, nr 9, 57-68, 1984.

# filozofia współczesna # filozofia islamska # wojna # marksizm #
TREŚĆ. (A) Uwagi wstępne. (B) Wkraczanie na światową arenę filozoficzną krajów "Trzeciego Świata". (C) Ufilozoficznianie i uhistorycznianie religijnych treści Koranu. (C) Symptomy socjobiologicznej tendencji kulturowej. (D) Nobilitacja problematyki wojen i pokoju jako przedmiotu badań filozoficznych. (E) Dynamizm kulturowy marksizmu w świecie współczesnym.

Pokój - najwyższy wyraz kultury. Studia Filozoficzne, nr 3, 51-65, 1987.

# pokój # kultura # człowiek a przyroda #
ABSTRAKT. Zgodnie z brzmieniem tytułu, myślą przewodnia artykułu jest teza, iż w warunkach ery termonuklearnej, w sytuacji perspektyw wojny o wymiarach kosmicznych, tworzenie obiektywnych i subiektywnych warunków dla pokoju światowego jest najwyższym wyrazem zinternalizowanych wartości kultury politycznej, moralnej i naukowo-technicznej.

Alienacja techniczno-militarna. (Dialektyka depodmiotyzacji i przedmiotyzacji wojny). Studia Filozoficzne, nr 6, 7-19, 1987.

# alienacja # wojna # technologia #
TREŚĆ. 1. Wprowadzenie. 2. Powstanie i rozwój alienacji technicznej. 3. Alienacja techniczno-militarna. 4. Technologiczna pora roku: "termonuklearne lato". 5. Technologiczna pora roku: "termonuklearna zima". 6. Aspekt akcydentalny wojny. 7. Aspekt teleologiczny.

Utylitarystyczny plan powszechnego i trwałego pokoju Jeremiasza Benthama. Studia Filozoficzne, nr 9, 153-167, 1987.

# BENTHAM, Jeremy # pokój # umowa społeczna #
TREŚĆ. I. Część pierwsza: Poprzednicy nowożytnych planów powszechnego i trwałego pokoju. 1. Poprzednicy antyczni. 2. Plany Piotra Dubois i ks. Saint-Pierre’a. II. Część druga: Plan Jeremiasza Benthama. 1. Próba unaukowienia dociekań nad drogami, sposobami i środkami wiodącymi do pokoju. 2. Zasada użyteczności - teoretyczna podstawa planu powszechnego i trwałego pokoju. 3. Pokoju teoria umowy społecznej. 4. Główne podmioty umowy społecznej o pokój. 5. Prakseologia umowy społecznej o pokój.

Człowiek faustyczny. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 25-32, 1989. Borgosz, Józef.

# filozofia człowieka # alienacja # rewolucja naukowo-techniczna #
ABSTRAKT. Człowiek faustyczny to człowiek wewnętrznie sprzeczny: autokreatywny i autodestruktywny zarazem. Autokreatywny, bo tworzący siebie, własną kulturę i cywilizację; autodestruktywny, bo równocześnie zagrażający i sobie samemu, i kulturze, i cywilizacji, i wreszcie przyrodzie - Planecie Życia. Najbardziej drastycznymi manifestacjami faustycznego oblicza człowieka współczesnego są wciąż postępująca naprzód alienacja naukowo-techniczna i jej pochodne - alienacja techniczno-militarna.

Etyka i wojna jądrowa. [Rec. Nuclear War. Philosophical Perspectives. An Anthology. Fox, Michael Allen & Groarke, Leo (eds)]. Etyka, nr 25, 360-364, 1990. Borgosz, Józef.