Wizja świata Teilharda de Chardin a fizyka współczesna. Człowiek i Światopogląd, nr 3, 53-69, 1968.

# TEILHARD DE CHARDIN, Pierre # filozofia a nauka #

Problem początku wszechświata w świetle współczesnej kosmologii naukowej. Człowiek i Światopogląd, nr 2, 63-77, 1969.

# kosmogonia #

Czy nauki przyrodnicze mogą się obyć bez filozofii? Współczesna filozofia radziecka o stosunku wzajemnym filozofii i przyrodoznawstwa. Człowiek i Światopogląd, nr 7-8, 143-153, 1969.
Konsekwencje sojuszu nauk przyrodniczych z idealizmem filozoficznym. Filozofia radziecka o stosunku filozofii i przyrodoznawstwa (II). Człowiek i Światopogląd, nr 9, 94-102, 1969.
Materializm dialektyczny jako metodologia nauk przyrodniczych. Współczesna filozofia radziecka o stosunku wzajemnym filozofii i przyrodoznawstwa. Człowiek i światopogląd, nr 10, 81-89, 1969.

# filozofia a nauka # filozofia sowiecka # metodologia nauki #

Filozoficzne zagadnienia przyrodoznawstwa w "Fiłosofskich Naukach". [Rec. 1969]. Człowiek i Światopogląd, nr 3, 121-129, 1970.

Filozofia przyrody w "Woprosach Fiłosofii". [Rec. 1969]. Człowiek i Światopogląd, nr 8, 102-110, 1970.

Spór wokół koncepcji rozszerzającego się wszechświata. Człowiek i Światopogląd, nr 11, 29-49, 1970.

# kosmologia # filozofia przyrody #

Materializm dialektyczny a rozwój nauk przyrodniczych. Człowiek i Światopogląd, nr 3, 119-141, 1972.

# materializm dialektyczny # rozwój nauki # filozofia a nauka #

"Fiłosofskije Nauki". [Rec. 1970-1971]. Studia Filozoficzne, nr 3-4, 237-244, 1972.

Engels i dialektyka przyrodoznawstwa. [Rec. Kiedrow, B. M. Engels i dialektika jestiestwoznanija]. Studia Filozoficzne, nr 10, 197-201, 1972.

Problemy podstaw fizyki. [Rec. Problems in the Foundations of Physics. Bunge, Mario (ed.)]. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 264, 1972.

Filozoficzne zagadnienia astronomii współczesnej. Moskiewskie sympozjum ku czci 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika. Człowiek i Światopogląd, nr 3, 173-180, 1973.

Mysterium Cosmographicum czyli Bóg i matematyka. [Rec. Kepler, Jan. Tajemnica kosmosu]. Człowiek i Światopogląd, nr 3, 200-204, 1973.

Filozofia a nauki przyrodnicze w "Ideologii niemieckiej". Człowiek i Światopogląd, nr 5, 5-16, 1973.

# filozofia a nauka # materializm dialektyczny #

Engels i hasło końca filozofii. Studia Filozoficzne, nr 4, 33-39, 1974.

# ENGELS, Friedrich # kryzys filozofii # filozofia a nauka #

Kosmologia współczesna. [Rec. Sciama, D. W. Kosmologia współczesna]. Studia Filozoficzne, nr 7, 165-169, 1976.

Powstanie kosmologii naukowej. Studia Filozoficzne, nr 6, 53-64, 1978.

# kosmologia # historia nauki # ogólna teoria względności #

Filozoficzne problemy astronomii XX wieku. [Rec. Fiłosofskije problemy astronomii XX wieka]. Studia Filozoficzne, nr 8-9, 283-289, 1978.

Metodologiczne i światopoglądowe problemy astronomii. [Rec. Astronomija, mietodołogija, mirowozrienije. Kaziutinski, W. W. (red.)]. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 144-148, 1982.

# astronomia # światopogląd #

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 2-3, 225-228, 1984. Butryn, Stanisław.

# autobiogram # filozofia polska #

Geneza idei osobliwości kosmologicznej. Studia Filozoficzne, nr 3, 103-107, 1984.

# kosmologia # Wielki Wybuch #

Marksizm a współczesne nauki przyrodnicze. [Rec. Aleksiejew, P. W. Nauka i mirowozzrienije. Sojuz marksistskoj fiłosofii i jestiestwoznanija]. Studia Filozoficzne, nr 8, 191-195, 1984.

# filozofia a nauka # marksizm #

Czy relatywistyczna teoria wielkiego wybuchu jest mitem? (Krytyka stanowiska H. Alfvéna). Studia Filozoficzne, nr 10, 97-106, 1984.

# Wielki Wybuch # kosmogeneza # metodologia nauki #
ABSTRAKT. Artykuł jest polemiką z poglądami H. Alfvéna głoszącymi, że współczesna relatywistyczna teoria wielkiego wybuchu jest mitem. Przedstawiono zarzuty, które Alfvén wysuwa przeciwko tej teorii oraz zbadano ich zasadność. Analiza tych zarzutów wykazała, że spora ich część jest po prostu błędna. Pozostałe zaś ujawniają rzeczywiste niedostatki teorii wielkiego wybuchu: brak zadowalającego wyjaśnienia niektórych faktów, takich jak np. powstanie pierwiastków czy geneza galaktyk, a także występowanie pewnych niezgodności twierdzeń teoretycznych z danymi obserwacyjnymi. W artykule wykazano, że wysuwana na tej podstawie przez Alfvéna sugestia, jakoby teoria wielkiego wybuchu była mitem, jest błędna.

Marksizm wobec idei autokreacji materii w kosmologii XX wieku. Studia Filozoficzne, nr 4, 15-33, 1986.

# kosmologia # materia # marksizm #
TREŚĆ. 1. Ciągła autokreacja materii w teoriach wszechświata stacjonarnego H. Bondiego, T. Golda i F. Hoyle’a. 2. Autokreacja materii jako kosmologiczna konsekwencja hipotezy wielkich liczb Diraca. 3. Powstanie wszechświata z niczego w teorii wszechświata inflacyjnego. 4. Czy idea autokreacji materii jest zasadna?

Odpowiedzi na pytania Andrzeja C. Leszczyńskiego. Studia Filozoficzne, nr 3, 179-181, 1987.

# kosmologia # materia #

Spin contra osobliwość kosmologiczna. Studia Filozoficzne, nr 12, 25-35, 1989.

# kosmologia # cząstki elementarne #
ABSTRAKT. Zadaniem artykułu jest zbadanie, czy modele kosmologiczne oparte na teorii Einsteina-Cartana dowodzą w sposób przekonujący, że taka kwantowa własność materii, jaką jest spin, w istocie przeciwdziała występowaniu osobliwości w relatywistycznych modelach kosmologicznych. Autor dochodzi do wniosku, że modele oparte na wspomnianej teorii nie mogą uchodzić za wykazujące niezbicie, że spin z całą pewnością eliminuje osobliwości z kosmologii relatywistycznej. Niemniej modele te zapoczątkowują obiecujący kierunek badań polegający na wykraczaniu poza ramy ogólnej teorii względności. Kontynuacja tego kierunku stwarza nadzieję na eliminację osobliwości z terenu kosmologii.

Teilhard de Chardin i problem kosmologicznego uwarunkowania życia. Studia Filozoficzne, nr 4, 61-69, 1990. Butryn, Stanisław.

# TEILHARD DE CHARDIN, Pierre # kosmologia # biogeneza # ewolucja #
ABSTRAKT. Zadaniem artykułu jest krytyczna analiza poglądów Theilarda de Chardin na temat uwarunkowania genezy i perspektyw istnienia życia przez strukturę i ewolucję wszechświata. Autor wykazuje, że istotą koncepcji Teilharda i zarazem jej główną słabością jest pogląd, iż ewolucja wszechświata nie jest procesem naturalnym, samorzutnym, dokonującym się wskutek wewnętrznej aktywności materii, lecz zachodzi tylko dzięki nieustającej ingerencji Boga. Z tego też względu koncepcja Teilharda nie ma charakteru teorii naukowej, lecz jest czysto spekulatywną, poznawczo bezwartościową konstrukcją metafizyczną, prowadzącą ponadto do negatywnych konsekwencji praktycznych.