Zagadnienie lokalizacji czasoprzestrzennej w świetle zasad nieoznaczoności. Studia Filozoficzne, nr 4, 47-65, 1965. Chyliński, Zygmunt.

# zasada nieoznaczoności # czas # pomiar #
TREŚĆ. 1. Zagadnienie izolacji układu fizycznego. 2. Dwa typy rozwoju układu w czasie. 3. Przejście graniczne h → 0. 4. Określenie zegara i problem czasu. 5. Fizyka klasyczna i zagadnienie pomiaru.

Czasoprzestrzeń jako kontinuum graniczne. Studia Filozoficzne, nr 3-4, 79-87, 1968.  

# czasoprzestrzeń # filozofia nauki # geometria fizyczna #

Czy symetria relatywistyczna może być uwarunkowana? Studia Filozoficzne, nr 2, 39-54, 1977.

# symetria # fizyka # fizyka kwantowa #
ABSTRAKT. Analizujemy tu możliwość uwarunkowania symetrii relatywistycznej, podając szereg sugestii przemawiających za nieapriorycznym charakterem tej symetrii w ramach teorii kwantowej. Uwarunkowanie powyższe byłoby podobnej natury co uwarunkowanie fizyki klasycznej na bazie fizyki kwantowej. Na prostym modelu określamy pewne kontinuum, nazwane Q, które nie jest izomorficzne z kontinuum czasoprzestrzennym teorii względności, ale staje się takim w granicznym przypadku uwarunkowanym stosowną sytuacją, na przykład taką, jaka towarzyszy każdemu procesowi pomiarowemu. Dyskutujemy możliwość przewidywań proponowanej hipotezy, wskazując równocześnie na trudność jej testowania. Analizujemy problem relatywizacji opisu systemu fizycznego, wskazując, że jest ona warunkiem koniecznym pomiaru, a więc możliwości odfaktoryzowania obiektu mierzonego od charakterystyk samej aparatury jako drugiego obiektu.

Relacyjny czas fizyki. Studia Filozoficzne, nr 2, 39-53, 1988. Chyliński, Zygmunt.

# fizyka # czas #
ABSTRAKT. Pojęcie metrycznego czasu fizyki opiera się na metrycznych relacjach między współzmieniającymi się konfiguracjami przestrzennymi realnych systemów fizycznych i dlatego mówimy o "czasie relacyjnym". Pokazujemy, że w miarę swego rozwoju fizyka coraz wyraźniej domaga się relacyjnej interpretacji czasu. Ilustruje to zarówno teoria względności, jak i mechanika kwantowa. Relacyjna natura czasu fizycznego skłoniła nas do postawienia hipotezy geometrii wewnętrznej czasoprzestrzeni "relacji", które poprzedzałyby bezpośrednio obserwowalne "zdarzenia" czasoprzestrzeni pomiaru.