Teoria poznania historycznego R. G. Collingwooda. Studia Filozoficzne, nr 9, 45-58, 1975. Flisiński, Waldemar.

# COLLINGWOOD, Robin Georg # metodologia historii # historiografia #
ABSTRAKT. Opublikowanie w 1946 r. pracy Robina Georga Collingwooda (1889-1943), The Idea of History, spotkało się wśród filozofów i historyków z bardzo żywym zainteresowaniem. Oprócz entuzjastycznych proklamacji, że książka ta jest "najważniejszym historycznym odkryciem naszych czasów"(R. W. Harris), lub że stanowi ona "jedyny współczesny wkład Anglików do filozofii dziejów" ( E. Rothacker), pojawiło się szereg głosów bardziej umiarkowanych. Metodologia Collingwooda ma - w opinii wielu histeryków - defekt podstawowy, polegający na niemożności zastosowania jej dyrektyw w bezpośredniej pracy historyka. W pracy nie przedstawiam kontrowersji i sporów, które toczyły się wokół pragmatycznego, czy apragmatycznego charakteru tej teorii. Chciałem w niej wyselekcjonować podstawowe wątki myślowe całej koncepcji oraz odnaleźć bliższe lub dalsze związki między myślą o historii Collingwooda, a współczesnymi mu teoriami badań historycznych. Z konieczności pominąłem genezę poglądów Collingwooda (neoheglizm angielski, Croce) i jej współczesne kontynuacje (m.in. prezentyzm amerykański). Skupiłem uwagę na kwestii centralnej, postawionej przez autora w stylu prawie Kantowskim, mianowicie dotyczącym tego, "jak jest możliwa czysta historiografia?" . Czysta, czyli w tym konkretnym przypadku: autonomiczna, antypozytywistyczna, antynaturalistyczna wizja celu i metod historii jako nauki wiodącej w "koncercie" nauk humanistycznych.