Dzieła Stalina - szkoła myśli marksistowskiej. (Na marginesie 1-go i 2-go tomu dzieł Stalina). Myśl Współczesna, nr 11-12, 404-416, 1950.

# STALIN # marksizm #
"Myśl stalinowska to nowy, wyższy etap w rozwoju myśli marksistowskiej, to uogólnienie teoretycznych osiągnięć Marksa, Engelsa i Lenina, to ich twórcza kontynuacja".

Na manowcach idealizmu obiektywnego w etyce. Myśl Współczesna, nr 9 (64), 222-259, 1951.

# etyka # idealizm obiektywny # TATARKIEWICZ, Władysław #
TREŚĆ. 1. Idealizm obiektywny w sprawie pochodzenia powinności i norm moralnych. 2. O staroświeckich odmianach idealizmu obiektywnego w etyce. 3. O nowoczesnych odmianach idealizmu obiektywnego w etyce. 4. Etyka Tatarkiewicza jako jedna z nowoczesnych odmian idealizmu obiektywnego w etyce. 

O sytuacji w etyce polskiej. Myśl Filozoficzna, nr 3, 131-162, 1952.

# etyka # filozofia polska # marksizm # nadbudowa #
TREŚĆ. 1. Etyka a moralność i polityka. 2. Główne stanowiska w nowoczesnej etyce polskiej. 3. Wnioski.
"Trzeba wychować nową, młodą kadrę etyczną. Będzie ona uprawiała etykę w świetle teorii marksistowskiej, w płodnym kontakcie z przodująca nauką radziecką".

Instytut Filozoficzny UW. Myśl Filozoficzna, nr 1, 333-339, 1953.

O zagadnieniu wolności i konieczności. Myśl Filozoficzna, nr 4, 100-125, 1953.

# wolność # konieczność # dialektyka # pragmatyzm #
TREŚĆ. 1. Doniosłość zagadnienia. 2. O różnych znaczeniach terminu wolność. 3. O przedmarksowskich teoriach wolności i konieczności. 4. O marksistowskiej teorii wolności i konieczności. 5. Stalin o wolności i konieczności. 6. O pragmatystycznej koncepcji wolności i konieczności.

Nowe wydanie "Uzasadnienia metafizyki moralności". [Rec. Kant, Immanuel. Uzasadnienie metafizyki moralności]. Myśl Filozoficzna, nr 4, 335-338, 1953.

O elementarnych normach moralnych. Artykuł dyskusyjny. Myśl Filozoficzna, nr 1, 3-28, 1956.

# norma moralna # etyka marksistowska # moralność #

U podstaw etyki Marksa. Studia Filozoficzne, nr 6, 3-37, 1958.

# MARX, Karl # etyka # aksjologia # człowiek #
TREŚĆ. 1. O założeniach adekwatnej rekonstrukcji etyki Marksa. 2. Podstawowe przeświadczenie aksjologiczne Marksa. 3. Sens terminu człowiek w podstawowej tezie aksjologicznej Marksa. 4. Najwyższe zasady systemu etycznego Marksa.

"Marksizm a moralność" w: Moralność i wychowanie. Warszawa, Książka i Wiedza, 1959; wyd. 2 popr., 7-62, 1960.

# etyka / moralność marksistowska # determinizm społeczny # norma moralna #
TREŚĆ. I. Moralność jako zjawisko społeczne. 1. O pojęciu moralności. 2. O źródłach moralności. 3. O zmienności moralności. 4. O klasowości moralności. II. Moralność klasowa a moralność ogólnoludzka. 1. Problem elementarnych norm moralnych. 2. Ogólnoludzkie a klasowe pierwiastki moralności. 3. Czy moralność ogólnoludzka jest możliwa? III. Moralność komunistyczna, jej cele i zasady. 1. Czy marksizm jest poglądem amoralistycznym z natury? 2. Podstawowe założenia aksjologiczne moralności komunistycznej. 3. Walka klas w jej aksjologicznym aspekcie.

Istota człowieka w ujęciu Marksa. Studia Filozoficzne, nr 5, 3-34, 1960.

# MARX, Karl # antropologia filozoficzna # człowiek # materializm historyczny #

Człowiek, humanizm, moralność. Ze studiów nad Marksem. Warszawa, Książka i Wiedza, 1961; wyd. 2 1966.

# MARX, Karl # FEUERBACH, Ludwig # alienacja # własność, posiadanie # człowieczeństwo # etyka marksistowska # humanizm # KAUTSKY, Karl #
TREŚĆ. (A) Od autora. (B) Do drugiego wydania. I. Spór o spuściznę filozoficzną młodego Marksa (1960). 1. Aktualność spuścizny filozoficznej młodego Marksa. 2. Marksiści a młodzieńcza spuścizna Marksa. 3. Młodzieńcza spuścizna Marksa a jego twórczość dojrzała. 4. Twórczość młodzieńcza Marksa a idee "socjalizmu prawdziwego". 5. Raz jeszcze o aktualności spuścizny młodzieńczej Marksa. II. W kręgu idei Rękopisów ekonomiczno-filozoficznych (1958). 1. Droga Marksa do Rękopisów. 2. Podstawowe myśli Rękopisów ekonomiczno-filozoficznych. III. "Istota człowieka" w ujęciu Marksa (1960). 1. Problem. 2. Człowiek a zwierzę. 3. Praca jako "istota człowieka". 4. "Społeczność" jako "istota człowieka". 5. "Świat ludzki" jako "istota człowieka". 6. Potrzeby jako "istota człowieka". 7. Czy Marksowska koncepcja człowieka jest koncepcją skrajnie relatywistyczną? 8. "Istota człowieka" a Marksowskie pojęcie "alienacji" i "emancypacji". IV. U podstaw etyki Marksa (1958). 1. O założeniach adekwatnej rekonstrukcji etyki Marksa. 2. Podstawowe przeświadczenie aksjologiczne Marksa. 3. Sens terminu "człowiek" w podstawowej tezie aksjologicznej Marksa. 4. Najwyższe zasady systemu etycznego Marksa. V. Marks o wartości życia i powołaniu człowieka (1960). 1. Spór o nieśmiertelność. 2. Ideał człowieka twórczego i ludzkiego. 3. Powołanie człowieka a ideał proletariacki. VI. Własność prywatna w oczach Marksa (1959). VII. Humanizm Feuerbacha a humanizm Marksa (1959). 1. Zbieżność między humanizmem Feuerbacha a humanizmem Marksa. 2. Różnice między humanizmem Marksa a humanizmem Feuerbacha. VIII. Etyka Kautskiego a etyka Marksa (1959).

Myśl etyczna młodego Marksa. Warszawa, Książka i Wiedza, 1961.

Zob. wyd. popr. i poszerz. 1978.

Zasada walki klas i rewolucji proletariackiej w systemie etycznym młodego Marksa. Studia Filozoficzne, nr 3, 113-141, 1961.

# MARX, Karl # rewolucja społeczna # etyka marksistowska # materializm historyczny #
TREŚĆ. 1. O zasadzie walki klas i rewolucji proletariackiej. 2. Pierwiastki klasowe i ogólnoludzkie w systemie etycznym młodego Marksa.

Etyka. Studia Filozoficzne, nr 4, 7-11, 1964.

# etyka # marksizm # nauczanie filozofii #

Zagadnienie prawdy w etyce. Studia Filozoficzne, nr 2, 11-34, 1966.

# etyka normatywna # prawda w etyce # ocena etyczna, moralna #

Emotywizm a marksizm. Etyka, t. 1, 89-127, 1966.

# emotywizm # AYER, Alfred # STEVENSON, Charles # metaetyka # zdanie wartościujące #
TREŚĆ. 1. Uwagi wprowadzające. 2. Charakterystyka i ocena radykalnego emotywizmu Ayera. (A) Podstawowe tezy radykalnego emotywizmu Ayera. (B) Ocena radykalnego emotywizmu Ayera. (a) Czy ayerowska wersja emotywizmu jest zgodna z potocznymi intuicjami i konwencjami językowymi? (b) Czy ayerowska wersja emotywizmu znajduje potwierdzenie w faktycznym funkcjonowaniu terminów i wypowiedzi etycznych w języku potocznym? (C) Czy teoria Ayera zasługuje na przyjęcie jako propozycja właściwego posługiwania się wyrażeniami etycznymi? 3. Charakterystyka i ocena emotywizmu Stevensona. (A) Pogląd Stevensona na znaczenie terminów i wypowiedzi etycznych. Uwagi krytyczne. (B) Charakterystyka i ocena poglądów Stevensona na istotę sporów, uzasadniania i prawdy w etyce. 4. Ogólna charakterystyka i ocena emotywizmu. 5. Marksizm a emotywizm. DYSKUSJA 128-130.

"Marksizm a wolność i odpowiedzialność" w: Antynomie wolności. Drużkowski, Marian i Sokół, Krystyna (red.), 460-498. Warszawa, Książka i Wiedza, 1966.

# wolność # marksizm # indeterminizm # odpowiedzialność #
TREŚĆ. (A) Marksizm a różne aspekty problematyki wolności. I. Wolność jako samookreślenie i… kwestia niedosytu moralnego. (a) Spór o "wolność woli". (b) Indeterminiści w ofensywie. (c) Replika na atak indeterministów. (d) Indeterminizm pod obstrzałem krytyki. (e) O "twardym" indeterminizmie, problemie niedosytu moralnego i ostatecznie os stanowisku marksistowskim. II. Wolność jako moc, czyli wolność "do czegoś". (a) Wolność "od czegoś" a wolność "do czegoś". (b) Wolność działania a determinizm. (c) Marksistowskie pojmowanie dziejów a wolność i odpowiedzialność historyczna.

Spór o "dobre racje" w etyce. Etyka, t. 2, 21-47, 1967.

# etyka # emotywizm # TOULMIN, Stephen Edelston # argumenty # metodologia etyki #
TREŚĆ. (A) Stanowisko emotywizmu. (B) Kilka słów o koncepcji Edwardsa. (C) O "analitykach" ogólnie. Tzw. nurt Toulminowski. (D) Krytyka emotywizmu. (E) Własne uwagi o stanowisku emotywistycznym. (F) Toulminowcy o dobrych racjach w etyce. (G) Ocena tezy toulminowców o "inferencji ewaluacyjnej" i "trzeciej logice". (H) Ocena schematu "rozumowania etycznego" u toulminowców. (I) Dwie kwestie z pogranicza metodologii i etyki. (J) Na zakończenie.

O niewłaściwych metodach krytyki tak zwanej "etyki neopozytywistycznej". Etyka, t. 3, 45-56, 1968.

# metaetyka # emotywizm # etyka #
DYSKUSJA nad referatami M. Fritzhanda, K. A. Szwarcman i S. Jedynaka, 73-82.

O pojęciu humanizmu - metodologicznie. Humanizm socjalistyczny. Wydanie specjalne "Studiów Filozoficznych" z okazji 25-lecia PRL, 85-103, 1969.

# humanizm # metodologia humanistyki #

Intuicjonizm, etyka normatywna, marksizm. Etyka, t. 5, 113-128, 1969.

# intuicjonizm etyczny # etyka normatywna # etyka marksistowska #
TREŚĆ. (A) Intuicjonizm w etyce a etyka normatywna. (B) Intuicjonizm w etyce a marksizm.

Czy intuicja jest źródłem poznania etycznego? Studia Filozoficzne, nr 3, 109-122, 1969.

# intuicjonizm etyczny # aksjologia # subiektywizm #
TREŚĆ. 1. "Spostrzeżeniowy" model intuicji. 2. "Matematyczny" model intuicji. 3. W obronie intuicjonistów przed zarzutami. 4. Subiektywistyczna istota intuicjonizmu.

Główne zagadnienia i kierunki metaetyki. O metaetyce, intuicjonizmie i emotywizmie. Warszawa, Książka i Wiedza, 1970.

# metaetyka # intuicjonizm etyczny # emotywizm # naturalizm etyczny # MOORE, George Edward # AYER, Alfred # STEVENSON, Charles # EDWARDS, Paul #
TREŚĆ. I. Wprowadzenie. II. Spór o metaetykę. 1. Preliminaria terminologiczne. 2. Różne koncepcje metaetyki. 3. Problematyka metaetyki. 4. Metaetyka a pokrewne dyscypliny. 5. O zarzutach przeciwko metaetyce. 6. Stanowisko marksistowskie w sporze o metaetykę. 7. O podstawowych kierunkach metaetyki. III. Intuicjonizm w etyce. 1. Wstępna charakterystyka. 2. Naturalizm w świetle współczesnego intuicjonizmu. (A) Naturalizm w oczach Moore`a. (B) Naturalizm w oczach innych intuicjonistów. 3. Pozytywna treść doktryny intuicjonistycznej. (A) Poglądy Moore`a. (B) Ewolucja intuicjonizmu. 4. Krytyka podstawowych tez intuicjonizmu w etyce. (A) Uwagi wstępne. (B) Krytyka tezy o właściwościach poznawczych intuicji w etyce. (C) Krytyka pozostałych podstawowych twierdzeń intuicjonizmu etycznego. 5. Intuicjonizm a etyka normatywna. 6. Marksizm a intuicjonizm. IV. Emotywistyczna teoria etyki. 1. Wprowadzenie. (A) Wstępna charakterystyka emotywizmu. (B) Emotywizm a intuicjonizm i naturalizm. (C) Czy emotywizm to "etyka neopozytywizmu". (D) Trzy podstawowe wersje i dwie główne odmiany emotywizmu. 2. Charakterystyka i ocena radykalnego emotywizmu Ayera. (A) Podstawowe tezy emotywizmu Ayera. (B) Ocena emotywizmu Ayera. (C) Czy teoria Ayera zasługuje na przyjęcie jako propozycja właściwego posługiwania się wyrażeniami etycznymi? 3. Charakterystyka i ocena umiarkowanego emotywizmu Stevensona. (A) Stevenson a Ayer. (B) Podstawowy zrąb umiarkowanego emotywizmu Stevensona. (C) Krytyczna ocena zasadniczych tez emotywizmu Stevensona. 4. O "teorii błędu" i o pograniczach emotywizmu. (A) "Teoria błędu" w ujęciu Robinsona. (B) Edwards a emotywistyczna teoria etyki. 5. Czy emotywizm jest alternatywą etyki tradycyjnej? 6. Emotywizm a etyka normatywna. 7. Marksizm a emotywizm.

Indywidualizm czy kolektywizm? Człowiek i Światopogląd, nr 2, 5-28, 1970.

# marksizm # indywidualizm # kolektywizm #

Marksistowskie wprowadzenie do antropologii filozoficznej. [Rec. Jaroszewski, Tadeusz M. Osobowość i wspólnota. Problemy osobowości we współczesnej antropologii filozoficznej - marksizm, strukturalizm, egzystencjalizm, personalizm chrześcijański]. Studia Filozoficzne, nr 3, 199-203, 1971.

Monografia o etyce Abramowskiego. [Rec. Jezierski, Romuald. Poglądy etyczne Edwarda Abramowskiego]. Etyka, t. 8, 188-190, 1971.

O swoistości etyki marksistowskiej. Studia Filozoficzne, nr 4, 7-30, 1971.

# etyka marksistowska # etyka normatywna # humanizm #
TREŚĆ. I. Sprecyzowanie tematu. II. Czy etykę marksistowską charakteryzuje brak etyki normatywnej? III. Co to znaczy, że etyka normatywna marksizmu opiera się na materializmie dialektycznym i historycznym. IV. Dwie dalsze cechy charakterystyczne etyki normatywnej marksizmu. V. O swoistych cechach moralności komunistycznej.

O zadaniach Komitetu Nauk Filozoficznych w nowej kadencji. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 3-8, 1972.

# filozofia polska #

Pierwsze wiadomości o metaetyce. Człowiek i Światopogląd, nr 5, 150-171, 1973.

# metaetyka #

Moralność i wojna. [Rec. Michalik, Mieczysław. Moralność i wojna]. Etyka, t. 12, 163-165, 1973.

O potrzebie międzynarodowych dyskusji aksjologicznych. Studia Filozoficzne, nr 1, 17-18, 1974.

# aksjologia # rewolucja naukowo-techniczna #

Etyka a pojęcie zdrowia psychicznego. Etyka, t. 14, 53-68, 1975. Fritzhand, Marek.

# zdrowie psychiczne # psychiatria # etyka medyczna #
TREŚĆ. (A) Uwagi wprowadzające. (B) Czy można etykę "unaukowić", opierając ją na pojęciu i teorii zdrowia psychicznego? (C) Zdrowie psychiczne a wartości. (D) Niektóre pytania moralne związane z praktyką psychiatryczną i psychoterapeutyczną.

Jean Jaurès - na nowo odczytany. [Rec. Wojnar-Sujecka, Janina. Myśl, działanie, rzeczywistość]. Studia Filozoficzne, nr 12, 93-95, 1976.

Zadania etyki marksistowskiej w badaniach nad osobowością. Studia Filozoficzne, nr 7, 3-11, 1977.

# etyka marksistowska # osobowość # etyka a nauka #

Na otwarcie Zjazdu. Studia Filozoficzne, nr 12, 5-7, 1977.

Myśl etyczna młodego Marksa. Wyd. 2 popr. i poszerz. Warszawa, Książka i Wiedza, 1978.

# MARX, Karl # etyka marksistowska # humanizm # ideał # komunizm # walka klas #
TREŚĆ (wyd. 2). (A) Wstęp. I. O znaczeniu i metodzie rekonstrukcji etyki młodego Marksa. Rozwój poglądów Marksa do 1948 1. Znaczenie rekonstrukcji myśli etycznej Marksa. 2. Analiza tematu: myśl etyczna młodego Marksa. 3. O metodzie rekonstrukcji myśli etycznej młodego Marksa. 4. Plan dalszych rozważań. 5. O życiu i twórczości Marksa do 1848. Włącznie. 6. Glosy do Rozdziału I. II. Podstawowe założenia aksjologiczne systemu etycznego młodego Marksa. 1. Człowiek jako najwyższa wartość. Podstawowa teza aksjologiczna Marksa. 2. Znaczenie terminu "człowiek" w podstawowej tezie aksjologicznej Marksa. 3. Najogólniejsze zasady systemu etycznego Marksa. 4. Glosy do Rozdziału II. III. Ideał człowieka i społeczeństwa w twórczości młodzieńczej Marksa. (A) Ideał człowieka w twórczości młodzieńczej Marksa. 1. O sensie i wartości życia ludzkiego. 2. O powołaniu człowieka i jego człowieczeństwie. 3. Wzór osobowy człowieka. (B) Ideał społeczeństwa w twórczości młodzieńczej Marksa. 4. Krytyka dotychczasowych form współżycia społecznego. 5. Ideał społeczeństwa komunistycznego. 6. Glosy do Rozdziału III. IV. Zasada walki klas i rewolucji proletariackiej w systemie etycznym młodego Marksa. 1. O zasadzie walki klas i rewolucji proletariackiej. 2. O wzorze osobowym robotnika. 3. Pierwiastki klasowe i ogólnoludzkie w systemie etycznym młodego Marksa. 4. Glosy do Rozdziały IV. V. Jeszcze o zawartości etycznej dzieł młodzieńczych Marksa. 1. O uniwersalności systemu etycznego Marksa. 2. O niektórych "teoretycznych" i filozoficznych zagadnieniach etyki. 3. O etologii w twórczości młodzieńczej Marksa. VI. Teoria a etyka w twórczości młodzieńczej Marksa. 1. Czy w twórczości młodzieńczej Marksa jest zawarty jego własny system etyczny? 2. Czy teoria społeczno-historyczna Marksa wyklucza etykę? 3. Czy etyka Marksa jest "etyką historycy styczną"? 4. Skąd Marks bierze i jak uzasadnia swój system etyczny? 5. Czy marksizm wyklucza etyczne uzasadnienie komunizmu? VII. Myśl etyczna młodego Marksa a jego twórczość późniejsza. 1. Glosa do Rozdziału VII. (B) Indeks nazwisk.

O tolerancji. Studia Filozoficzne, nr 1, 23-34, 1981.

# tolerancja # racja dostateczna # pluralizm społeczny / kulturowy #
TREŚĆ. Autor rozważa różne definicje tolerancji, dzieląc je na definicje "bez klauzuli" i "z klauzulą". Te pierwsze pojmują tolerancję w sposób absolutny, te drugie natomiast ustalają pewne granice tolerancji. Sam autor przychyla się do tych drugich i definiuje tolerancję następująco: "Idea tolerancji jest to zasada domagająca się, aby dobrowolnie, z własnego przekonania, bez względu na posiadaną siłę - nie zwalczać odmiennych, a nawet sprzecznych z własnymi, wierzeń, poglądów i działań, jeśli nie ma po temu dostatecznych racji". W dalszym ciągu artykułu autor usiłuje wyjaśnić i skonkretyzować występujące w tym kontekście pojęcie "racji dostatecznie ważnych". W jego przekonaniu racje te winny być ostatecznie wyznaczone przez ten sam system wartości, którym są przeniknięte dotyczące związanych z problematyką tolerancji dokumenty ONZ i UNESCO z Deklaracją Praw Człowieka na czele.

Etyczne aspekty współczesnej genetyki. Studia Filozoficzne, nr 1-2, 3-25, 1982.

# genetyka # bioetyka # eugenika #
TREŚĆ. 1. Konieczność Namysłu etycznego nad genetyką. 2. Ogólnie o wartościach i faktach w genetyce. 3. O eugenice pozytywnej. 4. O eugenice negatywnej. 5. Słowo o miscellaneach.

Etyka marksowska a etyka marksistowska . Studia Filozoficzne, nr 3, 27-47, 1983.

# etyka marksistowska # MARX, Karl #
TREŚĆ. (A) O pewnych podstawach nieporozumienia. (B) O etyce Marksa słów kilka. (C) O różnych wersjach etyki marksowskiej. (D) Która wersja etyki marksistowskiej jest autentyczna?

Etyka marksistowska a praktyka. [Rec. Jankowski, Henryk. Etyka marksistowska i praktyka]. Etyka, nr 21, 182-183, 1984.

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 1-2, 95-99, 1985.

# filozofia polska # autobiogram #

Relatywizm w etyce. Studia Filozoficzne, nr 4, 3-26, 1989.

# etyka # relatywizm etyczny # etyka markstowska #
TREŚĆ. Autor odróżnia trzy odmiany relatywizmu w etyce. Pierwsza z nich, opisowa, neguje istnienie powszechników etycznych, dających znać o sobie we wszystkich kulturach. Druga z nich, normatywna, głosi, iż oceny i normy moralne mają względny charakter, są ważne jedynie w odniesieniu do określonych grup społecznych lub osób. Trzecia z nich, metaetyczna, przeczy możliwości ustalenia wiarygodnej metody dowodzenia sądów moralnych. Autor poddaje krytyce wszystkie te trzy postaci relatywizmu etycznego i stwierdza, że żadna z nich nie jest właściwa etyce marksistowskiej.

O etyce globalnej. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 5-23, 1989.

# etyka # globalizacja # ekologia #
ABSTRAKT. W czasach obecnych w życiu społecznym na czołowe miejsce wysuwa się problematyka globalna. W problematyce tej nierozerwalnie przeplatają się elementy opisowe z elementami wiedza i moralność, tezy deskryptywne i tezy aksjologiczne. Rzuca się wszakże w oczy, że analizy dotyczące stanu faktycznego są bardzo intensywne, rozległe, pod niejednym względem wyczerpujące, natomiast przemyślenia etyczne, aczkolwiek zazwyczaj należycie doceniane, w gruncie rzeczy mieszczą się na marginesach, są urywkowe, nie powiązane ze sobą, nie pogłębione. Etyka globalna zdecydowanie ustępuje wiedzy globalnej, wymaga dopiero systematyzacji i rozwinięcia. Nie mam ambicji szczegółowego uczynienia zadość temu zadaniu. Poprzestanę w swoim szkicu na próbie wstępnego określenia zakresu etyki globalnej, omówienia niektórych jej problemów, sformułowania niektórych jej norm. Wcale nie idzie mi o położenie kropki nad "i", chodzi mi o zainicjowanie dyskusji nad samym "i", nad etyką globalną jako jednym z doniosłych, stosunkowo odrębnych, zagadnień świadomości globalnej. rzecz jasna, że w swych wywodach nie będę streszczał tego, co nauka już ustaliła w kwestiach globalnych, skupię się na ich stronie etycznej, do danych naukowych jedynie się odwołując.

Materializm, metafizyka, etyka. Studia Philosophiae Christianae, nr 1, 47-58, 1989. Fritzhand, Marek.

# ŚLIPKO, Tadeusz # marksizm a chrześcijaństwo #