Sądy ontologiczne a istnienie. Studia Filozoficzne, nr 2, 45-57, 1981.

# ontologia # istnienie # fenomenologia #

Prawdziwość a inne wartości poznawcze. Uwagi w związku z Ingardenowską definicją prawdy. Studia Filozoficzne, nr 1-2, 135-144, 1983.

# prawda # INGARDEN, Roman # wartość poznawcza #

Nicolaia Hartmanna analiza modalna bytu realnego. Studia Filozoficzne, nr 4, 157-172, 1983.

# HARTMANN, Nicolai # ontologia # racja dostateczna # modalność #
ABSTRAKT. Hartmann traktuje "zasadę realnej racji", tj. ontologiczną zasadę racji dostatecznej, jako konstytutywny ekwiwalent modalnego "prawa realnej rzeczywistości", stwierdzającego nierozerwalny związek realnej rzeczywistości z realną możliwością i realną konicznością. Tego prawa dowodzi on za pomocą dwóch argumentów, "formalnego" i "materialnego". Autor artykułu poddaje krytyce oba te argumenty i stara się pokazać, że żaden z nich nie może być uznany za poprawny dowód "zasady realnej racji". Mimo to analiza modalna bytu realnego, jaką przeprowadza Hartmann, spełnia pewną pozytywną funkcję w stosunku do zasady racji dostatecznej. Jej efektem jest system pojęć oraz praw modalnych, które mogą się stosować do wszystkich faktów posiadających realną rację.

Granice racjonalności w ujęciu N. Hartmanna. Studia Filozoficzne, nr 5-6, 280-288, 1983.

# HARTMANN, Nicolai # racjonalność #
ABSTRAKT. Komunikat omawia koncepcje racjonalności ontologicznej i racjonalności gnoseologicznej w filozofii N. Hartmanna. Filozofia ta, zdaniem autora, nie jest ani sceptycyzmem, ani irracjonalizmem, ani niepoprawnym optymizmem poznawczym. Przedstawia ona postawę rozumu, który stracił wiarę w swoją wszechmoc, ale zachował ufność w swe ograniczone siły. Jest to rozum, który wie, że istnieją dla niego nieprzekraczalne granice, a jednak stara się przekraczać wszelkie granice, jakie tylko napotyka.

Prawda i dobro w filozofii Franciszka Brentany. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 30, 115-131, 1984.

# BRENTANO, Franz # dobro # prawda #

O różnych pojęciach stosunku "fundowania" między wartościami. Studia Filozoficzne, nr 1, 67-79, 1985.

# aksjologia # SCHELER, Max # HARMANN, Nicolai #
ABSTRAKT. Jeden z centralnych tematów współczesnej aksjologii stanowi problem rozmaitego typu zależności między wartościami. W fenomenologicznej teorii wartości aksjologiczna zależność, różnie zresztą pojmowana, określana była często mianem "ufundowania" jednych wartości w drugich. Pojęcie stosunku fundowania między wartościami odgrywa szczególnie ważną rolę w dziełach Maxa Schelera i Nicolaia Hartmanna. Analizie różnych sposobów rozumienia tego pojęcia, z jakimi spotykamy się u tych dwóch twórców fenomenologicznej teorii wartości, poświęcamy dwie pierwsze części niniejszego artykułu. W części trzeciej staramy się - częściowo na podstawie wyników tej analizy - rozróżnić i uporządkować rozmaite pojęcia zależności czy też ufundowania, jakie wchodzą w rachubę w rozważaniach nad wartościami.

U podstaw aksjologii Dietricha von Hildebranda. Znak, nr 365, 27-40, 1985.

# HILDEBRAND, Dietrich von # aksjologia # osoba #
TREŚĆ. * Wartości jakościowe i wartości ontyczne. * Obiektywne dobra dla osoby.

Czym są kryteria aksjologiczne? Studia Filozoficzne, nr 12, 77-83, 1988.

# aksjologia # kryterium wartości #

Świadomość czasu w filozofii Brentany. Studia Filozoficzne, nr 2-3, 123-131, 1990. Galewicz, Włodzimierz.

# czas # BRENTANO, Franz # świadomość #
ABSTRAKT. Tematem artykułu jest Brentanowski opis świadomości czasu. Jego prezentacja dzieli się na trzy części. W pierwszej z nich omówione jest "prawo pierwotnej asocjacji", na mocy którego każde spostrzeżenie pewnego aktualnego zjawiska, czyli "esteza" pociąga za sobą doświadczenie tegoż zjawiska, jako właśnie minionego, czyli "proterestezę". Kluczowa kwestia, jaka nasuwa się w związku z tym prawem, dotyczy natury fenomenalnych różnic czasowych: czym różni się zjawisko spostrzegane jako aktualne od tegoż zjawiska doświadczanego jako właśnie minione? W związku z tą sprawą można wyróżnić dwie wersje koncepcji Brentany. Zgodnie z wcześniejszą "teorią przedmiotowej modyfikacji", omawianą w drugiej części artykułu, przedmiot, który przestaje być teraźniejszy, doznaje w istocie egzystencjalnej przemiany, z bytu realnego przekształcając się w twór irrealny. Natomiast zgodnie z późniejszą "teorią modi świadomości", której poświęcona jest część trzecia, esteza i następująca po niej proteresteza odnoszą się do identycznego przedmiotu, a tylko ujmują go w odmienny sposób.

Spór o dobro. Znak, nr 427, 36-47, 1990.

# dobro # pragnienie #

Wartość wewnętrzna i wartość zewnętrzna. Etyka, nr 25, 229-239, 1990. Galewicz, Włodzimierz.

# wartość # dobro #