Twórczość a osobowość twórcy. Część I. Analiza procesu twórczego. Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL, 1958.

# twórca, twórczość # wytwory ludzkie, wytwórczość # osobowość twórcza # oryginalność # filozofia sztuki #
TREŚĆ. 1. Rozważania wstępne. 2. Ogólne rozważania o twórczym procesie i wytworze. 3. Przyporządkowanie procesu twórczego wytworowi. 4. Struktura procesu twórczego. 5. Dwa typy procesów twórczych. 6. Wiedza o własnym procesie twórczym. 7. Stosunek twórcy do szczegółów. 8. Nowość dzieła twórczego. 9. Nowość a oryginalność. 10. Zmechanizowanie a twórczość. 11. Rola procesów zmechanizowanych w procesie twórczym. 12. O całościowym charakterze twórczości. 13. Tworzenie a poznawanie. 14. Zagadnienie pewności w tworzeniu, poznawaniu i działaniu. 15. Subiektywistyczna koncepcja twórczości. 16. Psychogenetyczna metoda badania dzieł twórczych. 17. O rodzajach twórczości. 18. Bibliografia. 19. Résumé.

[Rec. Stanisław Ignacy Witkiewicz. Człowiek i twórca. Kotarbiński, T. i Płomieński, J. E. (red.)]. Ruch Filozoficzny, XX (1-2), 34-37, 1960.

Z badań nad genezą krytyki artystycznej. Estetyka, III, 155-175, 1962.

# dzieło sztuki # krytyka artystyczna # odbiór / percepcja działa sztuki # postawa krytyczna #
TREŚĆ. I. Dążność do formułowania sądów o dziele sztuki. 1. Wstępne zainteresowanie dziełem sztuki. 2. Potrzeba formułowania zdań o dziele sztuki. 3. Potrzeba formułowania sądów o wartości dzieła sztuki. 4. Potrzeba wymiany przekonań o dziele sztuki. II. Dążenie do wpływu na przekształcenie smaku estetycznego odbiorców dzieł sztuki. 1. Stosunek poglądów na piękno do światopoglądu. 2. Stosunek do własnego światopoglądu. 3. Krytyka artystyczna jako działalność skierowana ku określonemu odbiorcy. III. Dążenie do wpływu na twórców. 1. Pojęcie talentu twórczego. 2. Źródła dążności do wpływu na twórczość artystyczną.

Filozoficzne podstawy krytyki literackiej. Warszawa, PWN, 1963.

# krytyka literacka # postawa krytyczna # dzieło literackie # ocena estetyczna # metodologia humanistyki # estetyka #
TREŚĆ. (A) Wstęp. I. Zagadnienie postawy krytycznej. 1. Analiza pojęcia "postawy". 2. Czynniki określające rodzaj zajmowanej postawy. 3. Odrębność postawy krytycznej. 4. Źródła postawy krytycznej. 5. Postawa krytyczna zajmowana świadomie. 6. Zagadnienie poprawności postawy krytycznej. II. Subiektywne czynniki krytyki literackiej. 1. Dążność do formowania sądów o dziele sztuki. 2. Dążenie do wpływu na przekształcenie smaku estetycznego u odbiorców dzieł sztuki. 3. Dążenie do wpływu na twórców. III. Przedmiot i zadania krytyki literackiej. 1. Przedmiot krytyki literackiej. 2. Zadania praktyczne krytyki literackiej. 3. Praktyczny charakter krytyki literackiej. IV. Analiza podstawowych pojęć krytyki literackiej. 1. Zagadnienie oceny. 2. Ocena a opis przedmiotu. 3. Ocena estetyczna. 4. Zagadnienie kryterium. 5. Kryterium oceny estetycznej. V. Struktura krytyki literackiej. 1. Krytyka literacka jako działalność złożona. 2. Wzajemny związek elementów strukturalnych krytyki literackiej. 3. Względna niezależność od siebie nawzajem elementów strukturalnych krytyki literackiej. 4. Charakterystyka założeń teoretycznych krytyki literackiej. VI. O metodzie krytyki literackiej. 1. Elementy wyznaczające metodę postępowania badawczego. 2. Metody krytyki literackiej a metody naukowe. 3. Metody krytyki literackiej a metody stosowane w twórczości artystycznej. 4. Metody specyficzne krytyki literackiej. (B) Zakończenie. (C) Indeks nazwisk.

"Z badań nad funkcjami postaw" w: Szkice filozoficzne: Romanowi Ingardenowi w darze. Żarnecka, Zofia (red.), 291-310. Kraków, PWN, 1964.

# postawa # psychologia # człowiek #
TREŚĆ. 1. Rozważania wstępne. 2. Analiza pojęcia postawy. 3. Rodzaje postaw. 4. Funkcje postaw w zależności od ich rodzaju.

Zagadnienie rozumienia dzieła sztuki. Studia Estetyczne, t. 1, 41-60, 1964.

# estetyka # rozumienie # odbiór dzieła sztuki #
TREŚĆ. (A) Rozumienie jako sytuacja. (B) Odmiany rozumienia dzieła sztuki. (C) Rozumienie w zależności od typu odbiorcy i rodzaju działa sztuki. (D) Rozumienie specyficzne działa sztuki. (E) Potrzeba rozumienia działa sztuki.

W kręgu problematyki krytyki artystycznej. [Polemika z: Stefanowska, Zofia. Czym jest a czym nie jest krytyka literacka]. Studia Filozoficzne, nr 3, 123-129, 1965.

# krytyka artystyczna # estetyka # dzieło literackie #

Problem eksplikacji artystycznej. Studia Estetyczne, t. 2, 59-74, 1965. Gołaszewska, Maria.

# eksplikacja # estetyka # percepcja / odbiór dzieła sztuki #
TREŚĆ. 1. Uwagi wstępne. 2. Problematyka eksplikacji artystycznej. 3. Treści wyeksplikowane w zawartości dzieła sztuki. 4. Odmiany eksplikacji. 5. Dzieła niewyeksplikowane. 6. Funkcje eksplikacji artystycznej. 7. Uwagi końcowe.

Rola języka w przeżyciu estetycznym dzieła sztuki. Studia Filozoficzne, nr 3, 181-190, 1967.

# estetyka # język # dzieło sztuki # przeżycie estetyczne #

Sztuka i rzeczywistość. Studia Filozoficzne, nr 2, 91-98, 1969.

# estetyka # dzieło sztuki # wartość estetyczna # społeczna rola sztuki #

Człowiek jako wartość. Studia Filozoficzne, nr 6, 119-133, 1969.

# antropologia filozoficzna # aksjologia # bycie sobą # ekspresja #
TREŚĆ. (A) Tworzenie Wartości przez nadawanie sensu rzeczom. (B) Modele życia z uwagi na przyjmowane założenia aksjologiczne. (C) Ekspresja osobowości. (D) Projekty zachowania przeciwstawne ekspresji. (E) Gra jako rozwiązanie antynomii ekspresji i ukrycia. (F) Praktyczne konsekwencje afirmacji wartości człowieka.

Świadomość piękna. Problematyka genezy, funkcji, struktury i wartości w estetyce. Warszawa, PWN, 1970.

# estetyka # piękno # przeżycie estetyczne # twórczość # dzieło sztuki # wartość estetyczna # odbiór dzieła sztuki # społeczna rola sztuki #
TREŚĆ. I. Perspektywy estetyki. 1. U źródeł problematyki estetycznej. 2. Przedmiot i zakres estetyki. 3. Uwagi metodologiczne. II. Fascynacja estetyczna a rozumienie piękna. 1. Problematyka przeżycia estetycznego. 2. Irracjonalne reakcje estetyczne. 3. Doznanie estetyczne. 4. Rozumiejąca recepcja sztuki. III. Problematyka genezy w sytuacji estetycznej. 1. Uwagi wprowadzające. 2. Geneza historyczno-kulturowa. IV. Świadomość funkcji sztuki. 1. Problematyka funkcji sztuki w estetyce. 2. Funkcje sztuki ze stanowiska estetyki "od zewnątrz". 3. Funkcje sztuki ze stanowiska estetyki "od wewnątrz". V. Struktura i kształt dzieła sztuki w przeżyciu estetycznym. 1. Rozważania wstępne. 2. Teoria dzieła sztuki. 3. Pytanie o strukturę w sytuacji estetycznej. VI. O wartości. 1. Obszar badań. 2. Dialektyka wartości. 3. Wartość kreowana, uobecniona i odkryta. Stron 584.

Romana Ingardena filozofia moralności. Etyka, t. 9, 113-144, 1971.

# INGARDEN, Roman # wartość moralna # moralność # postępowanie #
TREŚĆ. (A) Miejsce wartości moralnych wśród innych wartości. (B) Podmiot wartości moralnych. (C) Wartości osobowe a wartości moralne. (D) Charakterystyka wartości moralnych. (E) Sposób istnienia wartości moralnych. (F) Warunki postępowania moralnego. (G) Ugruntowanie wartości moralnych we własnościach przedmiotu. (H) Wartości moralne w sytuacji etycznej.

Postawa agonistyczna i ethos pokoju w świecie człowieka. Studia Filozoficzne, nr 5, 93-96, 1972.

# pokój # walka # odpowiedzialność #
TREŚĆ. 1. Utopijne a realistyczne rozumienie pojęcia i idei pokoju. 2. Psychologiczne motywacje w kwestii walki i jej zaniechania (pokoju). 3. Społeczne implikacje przeciwstawienia walki i pokoju. 4. Filozofia pokoju jako zgody z poczuciem odpowiedzialności.

Ingardenowska koncepcja osoby. Studia Filozoficzne, nr 7, 125-141, 1975.

# INGARDEN, Roman # osoba # filozofia człowieka #
TREŚĆ. 1. Budowa istoty świadomej. 2. Miejsce "osoby" w budowie istoty świadomej. 3. Osoba a działanie. 4. Człowiek jako twórca wartości. 5. Uwagi końcowe.

Internalizacja wartości. Etyka, t. 16, 81-102, 1978

# aksjologia # internalizacja wartości # wartość artystyczna # dzieło sztuki #
TREŚĆ. (A) Wartości w świecie człowieka. (B) Dialektyka internalizacji. (C) Internalizacja wartości w dziele sztuki.

Wzory moralne a sztuka. Etyka, t. 17, 39-52, 1979.

# wzór osobowy # sztuka # samorozwój # przeżycie estetyczne #

Władysław Tatarkiewicz - wielki humanista naszych czasów. (W pierwszą rocznicę śmierci). Studia Filozoficzne, nr 4, 55-61, 1981.

# TATARKIEWICZ, Władysław # humanizm #

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 4, 379-384, 1984.

# filozofia polska # autobiogram #

The Ethos of Art. Wojcik, Jerzy (transl.). Ruch Filozoficzny, nr 1-2, 3-6, 1985.

# sztuka # wartości estetyczne #

Debate on Understanding Art. [Spr. z Sesji Estetycznej, Kraków, 26-29.06.1984]. Ruch Filozoficzny, XLII (3-4), 207-209, 1985.

Konferencja estetyczna "Eidos sztuki". [23-28.08.1985]. Studia Filozoficzne, nr 9, 187-190, 1986.

The Second International Conference on Aesthetics "Eidos of Art". [23-28.08.1985]. Ruch Filozoficzny, XLIV (2), 115-119, 1987. Gołaszewska, Maria.

Pozycja wartości w antroposferze. Szkic z pogranicza antropologii filozoficznej i aksjologii. Studia Filozoficzne, nr 12, 95-104, 1988.

# antropologia filozoficzna # aksjologia #

Interaksjologiczne wyznaczniki wartości. Studia Filozoficzne, nr 9, 43-54, 1989.

# wartość # aksjologia #

Problem prawdy i fałszu w życiu i w sztuce. Studia Filozoficzne, nr 2-3, 235-249, 1990.

# prawda # fałsz # sztuka # życie autentyczne #
ABSTRAKT. Problem prawdy może być rozważany na trzech płaszczyznach: epistemologicznej i logicznej (formułowane są tu różne definicje prawdy); ontologicznej, gdzie prawda znaczy tyle co istnienie; aksjologicznej (gdzie prawda jest jedną z najwyższych wartości, obok dobra i piękna). Gdy chodzi o fałsz, najczęściej sądzi się, że jest on przeciwieństwem prawdy, lecz jest też możliwość rozważania fałszu jako wartości negatywnej, obok takich jak zło, szpetność, szkodliwość, która ma swoje własne, specyficzne cechy jakościowe. Stanowisko to wydaje się o tyle słuszne, iż z jednej strony jedna prawda może być w różny sposób sfalsyfikowana, z drugiej zaś także fałsz może stanowić zaprzeczenie różnych prawd (w sensie aksjologicznym). W świecie człowieka fałsz funkcjonuje jako kłamstwo, które można określić jako fałsz świadomie wypowiedziany przez kogoś. Rozważane są różne odmiany kłamstwa, i różne jego motywy. Fałsz występuje w określonej sytuacji, ma swoje racje i jest adresowany do kogoś (jednostki - grupy, narodu itp.). Prawda w sztuce jest ściśle związana z wartościami, które dzieło wyraża, jak również z artystyczną i estetyczną wartością dzieła. Spośród różnych znaczeń prawdy w sztuce, rozważamy znaczenie ontologiczne (prawdziwe dzieło sztuki odznacza się wartościami artystycznymi i estetycznymi wysokiej klasy, jest oryginałem w przeciwstawieniu do fałszerstwa, kopii i naśladownictwa) i aksjologiczne. Poszukujemy prawdy w dziele sztuki nie w jego poszczególnych elementach (np. w zdaniach w dziele literackim), lecz w ideach ogólnych, w wartościach które są w dziele przedkładane, we wzorach życia proponowanych do uwzględnienia. Fałszywe dzieło sztuki lansuje fałszywe idee i wzory, to znaczy takie, które przyczyniają się do degradacji osobowości człowieka i przez to samo godzą w nadrzędną wartość, jaką jest człowieczeństwo.