Habermasowska koncepcja kapitalizmu w świetle pracy "Legitimationsprobleme im Spätkapitalismus". Studia Filozoficzne, nr 8, 111-124, 1976. Kaniowski, Andrzej M.

# HABERMAS, Jürgen # kapitalizm # konflikt społeczny #
ABSTRAKT. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie analizy współczesnego kapitalizmu dokonanej przez jednego z najbardziej kontrowersyjnych filozofów zachodnio-niemieckich - Jürgena Habermasa. Uważa on, iż we współczesnym kapitalizmie występują jedynie tendencje kryzysowe, nie ma natomiast możliwości wystąpienia globalnego kryzysu społecznego. Z tego też powodu wizja radykalnej przemiany systemu jest nierealna. Habermas opowiada się za reformami, czyli rozwiązaniami kompromisowymi. Łagodzeniu sprzeczności oraz ustaleniu tego, co wspólne, przeciwstawnym klasom społecznym służyć ma dyskurs. Jego teoria dyskursu uwikłana jest jednak w sprzeczność pomiędzy celami (intencjami) a środkami ich realizacji. Intencją Habermasa jest przebudowa społeczeństwa klasowego; drogą natomiast ma być nie rewolucyjna zmiana stosunków produkcji, lecz w pierwszym rzędzie refleksja nad zasadnością istniejącego systemu oraz obowiązujących w ramach tego systemu wartości. Oceniając koncepcję Habermasa, należy jednak mieć na uwadze warunki społeczne, w jakich jest ona rozwijana. Uważam, że prezentowana koncepcja odzwierciedla nierewolucyjny, a wręcz zachowawczy charakter zachodnioniemieckiego społeczeństwa.

Problemy marksistowskiej socjologii. [Rec. Hahn, Erich. Materializm historyczny a socjologia marksistowska].  Studia Filozoficzne, nr 3, 187-193, 1977.

Materializm historyczny a ontologia bytu społecznego. Studia Filozoficzne, nr 3, 19-39, 1978.

# HABERMAS, Jürgen # materializm historyczny # byt społeczny # komunikacja #
ABSTRAKT. Habermasowskie próby wykorzystania najnowszych trendów w socjologii i psychologii dla rozwijania materializmu historycznego zmieniają charakter tej teorii. Wprowadzenie nowych pojęć (interakcja, komunikacja itp.) nie jest obojętne dla marksistowskiej teorii społeczeństwa, zwłaszcza że Jürgen Habermas wyodrębnia i kładzie akcent na działanie komunikatywne. Powoduje to zmianę struktury oraz sensu marksistowskiej teorii. W intencji autora "Przyczynku do rekonstrukcji materializmu historycznego" zabiegi jego pogłębiają rewolucjonizm tej teorii. W moim przekonaniu ograniczenie się do aspektu komunikatywnego nie pozwala na rewolucyjny krytycyzm, jaki właściwy jest marksistowskiej krytyce ontologicznej, czyli krytyce ekonomi. Postawienie w centrum uwagi teorii poznania pozwala w efekcie na krytykę ideologii, ale nie na krytykę bytu społecznego w ontologicznie najistotniejszych warstwach. Poniższe refleksje nie mają na celu deprecjonowania uwagi problemów związanych z wpływem czynników świadomościowych na byt społeczny. Chodzi jedynie o ukazanie doniosłości problematyki ontologicznej w marksizmie.

Sprzeczności kulturowe kapitalizmu. [Rec. Bell, Daniel. Cultural Contradictions of Capitalism]. Studia Filozoficzne, nr 4, 185-188, 1978.

Krytyczny racjonalizm K. R. Poppera a teoria krytyczna szkoły frankfurckiej. Studia Filozoficzne, nr 1, 77-96, 1979.

# POPPER, Karl # szkoła frankfurcka # racjonalizm # krytyka #
TREŚĆ. (A) Krytyczny racjonalizm a pozytywizm. (B) Teoria analityczno-empiryczna a hermeneutyczno-dialektyczna. (C) Postulat niewartościowania w nauce a cele teorii naukowych. (D) Pojęcie krytyki.

Krytyczna teoria Jürgena Habermasa a punkt widzenia hermeneutyki. Studia Filozoficzne, nr 11, 77-97, 1980.

# HABERMAS, Jürgen # GADAMER, Hans Georg # teoria krytyczna # hermeneutyka #
TREŚĆ. (A) Analizy Wittgensteina w świetle hermeneutyki. (B) Historyczny charakter hermeneutyki. Implikacje hermeneutycznego historyzmu. (C) Uwarunkowania poznania według Gadamera oraz w ujęciu Habermasa. (D) Oczekiwania teorii krytyczne w stosunku do hermeneutyki a stanowisko Gadamera. (E) Główne zarzuty wysuwane w dyskusji pomiędzy Gadamerem a Habermasem.

Racjonalne społeczeństwo a doświadczenia Polski. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 37-46, 1981.

# filozofia społeczna # racjonalność # POPPER, Karl R. # HABERMAS, Jürgen # Polska #

z: Kleszcz, Ryszard. Nowa rozprawa o metodzie F. Gonsetha. [Rec. Witkowski, Lech. Filozofia nauki Ferdynanda Gonsetha (na tle problemów współczesnego racjonalizmu)]. Studia Filozoficzne, nr 9, 201-208, 1984.

Ernst Bloch - Hans Jonas. Utopia a odpowiedzialność. Studia Filozoficzne, nr 11, 113-124, 1986.

# BLOCH, Ernst # JONAS, Hans # utopia # odpowiedzialność #

Jürgen Habermas wobes sporów filozoficznych wokół epoki nowoczesności. Colloquia Communia, 4-5(27-28), 29-63, 1986. Kaniowski, Andrzej M.

# HABERMAS, Jürgen # filozofia społeczna # teoria krytyczna #