Ironiczna antropologia. Rozdwojenie i podwojenie człowieka u Kierkegaarda. Studia Filozoficzne, nr 4, 177-193, 1990. Kasperski, Edward.

# KIERKEGAARD, Søren # antropologia # ironia #
ABSTRAKT. Autor zajmuje się problemami podwojenia (fordoblelse) oraz dwoistości (dobbelthed) człowieka u Sørena Kierkegaarda. Oba te problemy stanowią kluczowe aspekty "ironicznej antropologii" kształtowanej przez duńskiego pisarza i myśliciela. Punktem wyjścia przedstawionej utaj koncepcji antropologicznej było podwojenie i rozszczepienie znaczeń w akcie ironii przeniesione następnie w sferę jaźni oraz egzystowania jednostki (den enkelte), która u Kierkegaarda sama w sobie jest połączeniem różnorakich przeciwieństw: indywidualności i powszechności, subiektywności i zewnętrzności, doczesności i wieczności itd.; której "przytomne istnienie" miało wyrażać się w ich ujawnieniu i utrzymywaniu w stanie konfrontacji. W ten sposób postulowana treścią ludzkiego istnienia stawała się ironia egzystencjalna, będąca sui generis odwzorowaniem i "powtórzeniem" (gentagelse) ironii retorycznej. W artykule wyróżniono cztery istotne aspekty podwojenia u Kierkegaarda: 1) filozoficzne (myśl - byt), które okazuje się według niego podwojeniem pozornym, dającym się sprowadzić do tautologii tak na gruncie empiryzmu, jak i na gruncie idealizmu, 2) etyczno-religijne, które jest właściwym podwojeniem egzystencjalnym i zarazem przeciwieństwem nieautentycznych podwojeń estetycznych, 3) hermeneutyczne, 4) pisarsko-autorskie, którego urzeczywistnieniem byłyby dzieła Kierkegaarda. W niniejszym tekście prezentuje się szczegółowo dwa pierwsze typy podwojeń.