Idee społeczno-polityczne Herberta Spencera. Kraków, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, 1961.

# SPENCER, Herbert # ewolucjonizm społeczny # rozwój społeczny # państwo # społeczeństwo, # organicyzm społeczny #
TREŚĆ. Wstęp. I. Anglia epoki Spencera. 1. Społeczne skutki rewolucji przemysłowej. 2. Liberalizm angielski. 3. Polityka angielska w epoce wiktoriańskiej. 4. Gladstone i Disraeli. 5. Polityka ekonomiczna. II. Człowiek i jego dzieło. 1. Lata młodzieńcze. 2. Twórczość Spencera do roku 1860. 3. Narodziny systemu. 4. U szczytu sławy. 5. Jesień życia. III. Ideowe filiacje. 1. Darwinizm i nauki przyrodnicze. 2. Utylitaryzm. 3. radykalizm angielski. 4. Spencer a Comte. 5. Spencer a idealizm niemiecki. IV. Credo filozoficzne. 1. Stopnie poznania świata. 2. Agnostycyzm. 3. Nauka a religia. 4. Kategorie ontologiczne. 5. Zagadnienie początku świata. V. Teoria rozwoju społecznego. 1. Determinizm społeczny. 2. Cele i zadania nauki o społeczeństwie. 3. Trudności w budowie nauki o społeczeństwie. 4. Trudności przedmiotowe. 5. Trudności podmiotowo-intelektualne. 6. Trudności podmiotowe, powstające z afektów. 7. Uprzedzenia wychowania. 8. Uprzedzania patriotyzmu. 9. Uprzedzenia stanowe. 10. Uprzedzenia polityczne. 11. Uprzedzenia teologiczne. VI. Organiczna teoria społeczeństwa. 1. Czynniki rozwoju społecznego. 2. Społeczeństwo jako organizm. 3. Podobieństwa i różnice między społeczeństwem a organizmem. 4. Ewolucjonizm społeczny. 5. Typy społeczeństw. VII. Teoria państwa. 1. Prawo równej wolności. 2. Prywatne prawa jednostki. 3. Publiczne prawa jednostki. 4. Funkcje państwa. 5. Granice działalności państwa. 6. Jednostka a społeczeństwo. 7. Spencer a doktryna prawa natury w Stanach Zjednoczonych. VIII. Wpływy doktryny Spencera w Polsce. 1. Przyczyny popularności doktryny Spencera w Polsce. 2. Herbert Spencer w literaturze polskiej. IX. Krytyki i oceny. 1. Spencer w oczach współczesnych mu krytyków. 2. Oceny obecne. 3. Wnioski ogólne.

Spencer. (Myśli i Ludzie). Warszawa, Wiedza Powszechna, 1967.

# SPENCER, Herbert # socjologia # ewolucjonizm społeczny # prawa rozwoju społecznego # determinizm społeczny # postęp społeczny # agnostycyzm # organicyzm społeczny #
TREŚĆ. (A) Życie i dzieło. (a) Lata młodzieńcze. (b) Na drodze do systemu. (c) Narodziny systemu. (d) U szczytu sławy. (B) Filiacje ideowe. (C) Filozofia. (a) Stopnie poznawania świata. (b) Agnostycyzm. (c) Nauka a religia. (d) Kategorie ontologiczne. (e) Zagadnienie początku świata. (D) Socjologia. (a) Determinizm społeczny. (b) Cele i zadania nauki o społeczeństwie. (c) Trudności w budowie nauki o społeczeństwie. (d) Społeczeństwo jako organizm. (e) Ewolucjonizm społeczny. (f) Typy społeczeństw. (E) Doktryna polityczna. (a) Prawo równej wolności i prawa jednostki. (b) Granice działalności państwa. (F) Spenceryzm w Polsce. (a) Przyczyny popularności doktryny Spencera w Polsce. (b) Herbert Spencer w literaturze polskiej.
WYBÓR PISM. (A) Przestrzeń i czas. (B) Niezniszczalność materii. (C) Nauka prowadzi do niepoznawalnego. (D) Adaptacyjny charakter wiedzy. (a) Względność i absolut w poznaniu. (E) Ewolucja i dysolucja. (F) Ewolucja - tendencja do integracji. (G) Ewolucja od homogenicznego do heterogenicznego. (H) Równowaga i postęp. (I) Charakter socjologii. (J) Społeczeństwo jest organizmem. (K) Trudności umiejętności społecznej. (L) Uprzedzenia grupowe. (M) Uprzedzenia teologiczne. (N) Względność przykrości i przyjemności. (O) Etyka bezwzględna i względna.

z: Węgrzecki, Adam. Zarys filozofii (dla studentów Wyższych Szkół Ekonomicznych). Kraków, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, 1966; wyd. 2 1970.

# filozofia - podręczniki i antologie #
TREŚĆ. (A) Przemowa (B) Uwagi wstępne.(C) Część I. Zagadnienia metodologiczne. II Metody wnioskowania. III. Metoda dialektyczna. IV. Determinizm. V. Ilość i jakość. VI. Problem sprzeczności. (D) Część II.. Zagadnienia ontologiczno-poznawcze. VII. Ogólna charakterystyka ontologii i epistemologii. VIII. Monizm idealistyczny. IX. Dualizm i pluralizm. X. Realizm umiarkowany. XI. Materializm przedmarksistowski. XII. Materializm dialektyczny - koncepcja poznania. XIII. Marksistowska teoria prawdy. XIV. Materializm dialektyczny - koncepcja bytu. (E) Część II.I. Zagadnienia antropologiczne i społeczne. XV. Problem jednostki ludzkiej. XVI. Problematyka moralna. XVII. Filozofia społeczna. (F) Bibliografia.

Ideologia a nauka. Studia Filozoficzne, nr 12, 3-12, 1975. Kasprzyk, Leszek.

# ideologia # nauka # nauki społeczne # marksizm # filozofia a nauka #
ABSTRAKT. Głównym celem tego artykułu jest wykazanie istnienia ścisłych związków między ideologią a nauka w ogóle oraz ideologią a naukami społecznymi w szczególności. Nie popadając w skrajność, ani nie utożsamiając tych dwóch form świadomości społecznej, możemy mówić o pewnego rodzaju pozytywnej ideologizacji nauki w społeczeństwie socjalistycznym. Najwyraźniej chyba zjawisko do dostrzec można w sferze filozofii, gdzie nie sposób dziś oddzielić wywód naukowy od ideologicznego zaangażowania autora. Tego rodzaju ograniczona jedność naukowego i ideologicznego punktu widzenia występuje w najbardziej klasycznej postaci w filozofii marksistowskiej, która będąc najnowocześniejszym i najsilniej podbudowanym naukowo kierunkiem filozoficznym współczesności jest równocześnie ideologią klasy robotniczej i partii marksistowsko-leninowskich w wielu krajach. Dlatego tez właściwe ujęcie związku między ideologią a nauką wykracza w warunkach naszego kraju poza sferę teoretycznych rozważań naukowych w obliczu VII Zjazdu naszej partii nabiera najbardziej politycznego, a więc co za tym idzie, także praktycznego charakteru.