Filozofia indyjska filozofią układu zrównoważonego? Studia Filozoficzne, nr 10-11, 143-155, 1976. Kieniewicz, Jan.

# filozofia indyjska # społeczna rola filozofii #
ABSTRAKT. Poniższa propozycja interpretacji społeczeństwa indyjskiego i jego sposobu filozofowania wychodzi z założenia, że człowiek przekształcając środowisko biologiczne i tworząc cywilizację zmienia sam siebie. Marksistowska teoria rozwoju społecznego dostarcza nam pewnego sposobu postępowania, który choć oparty na materiale europejskim, ma walor uogólnienia; nie znaczy to jednak, by próba interpretacji społeczeństwa europejskiego w postaci teorii formacji dawała się w pełni przenosić na cywilizacje pozaeuropejskie. Wychodząc więc z założeń marksistowskich, autor dąży do znalezienia formuły pozwalającej klasyfikować społeczeństwa odmiennych cywilizacji bez narzucania im wzorców europocentrycznych. Istotą propozycji ekohistorycznej jest postawienie wzrostu i zacofania jako równorzędnych stanów społeczeństwa w środowisku, stanów obiektywnych, współzależnych, ale nie następujących po sobie. Zakłada to istnienie trzeciej możliwości poprzedzającej w Indiach wzrost i zacofanie, którą nazywa układem zrównoważonym. Kategorie te odnoszą się do całego ekosystemu. Ujęcie to powstało podczas prac nad dziejami Indii przedkolonialnych i jest próbą przedstawienia społeczeństwa nie mieszczącego się w kategoriach teorii formacji. Proponowane ujęcia mają charakter szerszy, wchodzą na wyższy szczebel uogólnienia, pozwalając zarazem na próbę komparatystyczną. Wydaje się również, że ujęcie to mogłoby posłużyć do wzbogacenia teorii formacji o kategorie określające relacje stosunków produkcji i sil wytwórczych w cywilizacjach odmiennych od zachodnioeuropejskiej.