Materia i materializm a świetle fizyki współczesnej. Myśl Współczesna, nr 6-7, 330-349, 1948.

# materia # materializm dialektyczny # marksizm a nauka #
TREŚĆ. I. Filozoficzne pojęcie materii. II. Fizyczne pojęcie materii. III. O jedność filozoficznego i fizykalnego pojęcia materii. IV. Atrybuty materii. V. Zachowanie ilościowych charakterystyk materii - masy i energii. VI. Fizyka a materializm. VII. Wnioski.

Materializm dialektyczny w świetle fizyki współczesnej. Warszawa, Książka i Wiedza, 1949.

Zob. 1950.

Dialektyka fizyki współczesnej. Myśl Współczesna, nr 3, 206-228, 1949.

# materializm dialektyczny # marksizm a nauka #
TREŚĆ. I. Wszechzwiązek zjawisk, jedność przyrody. II. Ruch i rozwój; zmienność i względność. III. Ilość i jakość; skoki i ciągłość. IV. Jedność i walka przeciwieństw.

Materializm dialektyczny w świetle fizyki współczesnej. Warszawa, Książka i Wiedza, 1949; wyd. 2 przejrz. i popr. 1950.

# materia # materializm dialektyczny # fizyka #
TREŚĆ. I. Materia a materializm. 1. Filozoficzne pojęcie materii. 2. Fizykalne pojęcie materii. 3. O jedność filozoficznego i fizykalnego pojęcia materii. 4. Atrybuty materii. 5. Zachowanie masy i energii - wielkości charakteryzujących materię pod względem ilościowym. 6. Fizyka a materializm. 7. Wnioski. II. Dialektyka. 1. Wszechzwiązek zjawisk. Jedność przyrody. 2. Ruch i rozwój. Zmienność i względność. 3. Ilość i jakość. Skoki i ciągłość. 4. Jedność i walka przeciwieństw. 5. Uwagi końcowe.

Marian Smoluchowski jako filozof-materialista. Myśl Filozoficzna, nr 4, 232-248, 1952.

# SMOLUCHOWSKI, Marian # materializm # dialektyka # przypadek #
TREŚĆ. 1. Kilka słów o pojęciu filozofa i ujęciu historii filozofii. 2. Materialistyczny światopogląd Smoluchowskiego. 3. Dialektyka konieczności i przypadku u Smoluchowskiego.

Sesja kopernikowska Polskiej Akademii Nauk. Myśl Filozoficzna, nr 4, 347-352, 1953

Uwagi o prawach dynamicznych i statystycznych. Myśl Filozoficzna, nr 3, 225-239, 1954.

# metodologia nauki # fizyka # prawa przyrody #
TREŚĆ. (A) Ustalenie pojęć. (B) Stosunek wzajemny praw dynamicznych i statystycznych. (C) Dialektyka konieczności i przypadku w działaniu praw dynamicznych i statystycznych.

O prawie negacji negacji, czyli rozwoju po spirali. Myśl Filozoficzna, nr 5-6, 191-218, 1955.

# negacja # rozwój # materializm dialektyczny #
TREŚĆ. 1. O pojęciu negacji dialektycznej. 2. Heglowskie i marksistowskie rozumienie negacji negacji. 3. Dialektyczna i metafizyczna koncepcja przyrody a prawo negacji negacji. 4. Negacja negacji w rozwoju poznania. 5. Negacja negacji w rozwoju społeczeństwa. 6. Konkluzje.

O przedmiocie filozofii marksistowskiej i innych sprawach spornych. Studia Filozoficzne, nr 2, 172-185, 1958.

# marksizm # ontologia # materializm dialektyczny #

Kierunki i zagadnienia filozofii (dla wydziałów biologii, matematyczno-fizycznych i chemicznych). Warszawa, Uniwersytet Warszawski, Dział Wydawnictw, 1958.

# podręczniki - podręczniki dla początkujących #
TREŚĆ. (A) Wstęp. Przedmiot filozofii i jej stosunek do nauki. (a) Przedmiot i podział filozofii. (b) Stosunek filozofii do nauk szczegółowych. (B) Dział pierwszy: ontologia. I. Zagadnienie substancji świata. II. Materia i ruch. III. Przestrzeń i czas. IV. Problematyka prawidłowości. V. Problematyka rozwoju. VI. Materia i świadomość.

Ontologia. Warszawa, PWN, 1959; wyd. 7 1966.

# ontologia - podręczniki # rozwój # materia # problem psychofizyczny # ruch # determinizm #
TREŚĆ. I. Materializm a spirytualizm. II. Materia a ruch. 1. Pojęcie materii w fizyce i filozofii. 2. Materia a ruch. (a) Czy ruch jest atrybutem materii? (b) Czy możliwy jest ruch (siła, energia) bez materii? III. Przestrzeń i czas. 1. Czy istnieją byty nieprzestrzenne i pozaczasowe? 2. Przestrzeń a materia. 3. Problem obiektywności czasu i przestrzeni. 4. Problem nieskończoności czasu i przestrzeni. (a) Czy świat jest wieczny? (b) Czy przestrzeń jest nieskończona? IV. Problematyka prawidłowości. 1. Determinizm a teleologia. 2. Związek przyczynowy. 3. Konieczność a przypadek. 4. Wolność a konieczność. V. Problematyka rozwoju. 1. Przenikanie idei rozwoju do nauki. 2. Dialektyka jako teoria rozwoju. 3. Szczeble rozwoju. Kryteria postępu. VI. Materia a świadomość. 1. Zagadnienie duszy i jej nieśmiertelności. 2. Problem psychofizyczny. 3. Przyrodoznawstwo o materialnym podłożu świadomości.

Problemy skończoności i nieskończoności. [Rec. Mieluchin, S. T. Problema koniecznogo i bieskoniecznogo]. Studia Filozoficzne, nr 3, 182-186, 1959.

Przeciw koncepcjom jednokierunkowej ewolucji wszechświata. [Rec. Polikarow, A. Zur Philosophischen Fragestellung... oraz Kritika na schwaszczanjata...]. Studia Filozoficzne, nr 3, 187-189, 1959.

O pewnych problemach leninowskiej teorii odbicia i klasycznej koncepcji prawdy. Studia Filozoficzne, nr 2-3, 49-94, 1960.

# LENIN # teoria odbicia # prawda # dane zmysłowe #
TREŚĆ. 1. Teoria cech pierwotnych i wtórnych Locke'a. 2. Teoria symboli Helmholtza. 3. Teoria przekształconego realizmu Spencera. 4. Stanowisko Sieczenowa. 5. Teoria hieroglifów Plechanowa. 6. Leninowska teoria odbicia. 7. O subiektywnym uwarunkowaniu wrażeń zmysłowych. 8. Odpowiedniość czy podobieństwo. 9. Wachlarz stanowisk i nomenklatura.

O pewnych problemach leninowskiej teorii odbicia i klasycznej definicji prawdy. Część II. Studia Filozoficzne, nr 4, 95-117, 1960.

# LENIN # teoria odbicia # prawda # poznanie #
TREŚĆ. 1. Problematyka artykulacji świata i klasyfikacji rzeczy. 2. Marksizm a klasyczna definicja prawdy. 3. Problem prawdziwości wrażeń i pojęć.

O podręczniku filozofii Tadeusza Czeżowskiego. [Rec. Czeżowski, Tadeusz. Główne zasady nauk filozoficznych]. Studia Filozoficzne, nr 1, 211-216, 1960.

Chinczin o częściowej koncepcji prawdopodobieństwa. [Rec. Chinczin, A. L. Czastotnaja tieorija Mizesa i sowriemiennyje idiei tieorii wierojatnosti]. Studia Filozoficzne , nr 5, 130-132, 1961.

W sprawie poglądów filozoficznych Jana Łukasiewicza. [Polemika z: Pogorzelski, Witold. Wybór pism Jana Łukasiewicza]. Studia Filozoficzne, nr 2, 171-176, 1962. 

# ŁUKASIEWICZ, Jan #

Krytyczna analiza idei logik wielowartościowych. [Rec. Ładosz, Jarosław. Wielowartościowe rachunki zdań a rozwój logiki]. Studia Filozoficzne, nr 2, 225-232, 1962.

# logika wielowartościowa #

Koncepcja równoczesności przyczyny i skutku. [Rec. Ujomow, A. I. O wriemiennom sootnoszenii mieżdu priczinoj i sledstwijem]. Studia Filozoficzne, nr 2, 233-236, 1962.

# przyczynowość #

Szkice filozoficzne. Warszawa, Książka i Wiedza, 1963.

# marksizm # materializm dialektyczny # prawa przyrody # rozwój # wrażenia zmysłowe # przyczynowość #
TREŚĆ. 1. Od autora. 2. Spory i szkoły w filozofii marksistowskiej. 3. O przedmiocie filozofii marksistowskiej. 4. Materialistyczne tendencje w polskiej filozofii XX stulecia. 5. O prawach dynamicznych i statystycznych w fizyce. 6. Problem kategorii ontologicznej: przyczyny i skutki. 7. O prawie negacji negacji czyli rozwoju po spirali. 8. Dialektyka marksistowska a logika formalna. 9. Wrażenia zmysłowe a rzeczywistość. 10. Problem prawdziwości wrażeń i pojęć.

Maszyny i myślenie. Uwagi metodologiczne. Studia Filozoficzne, nr 1, 43-49, 1963.

# cybernetyka # myślenie # świadomość #

O pojęciach prawdy względnej [Polemika z: Wiegner, Adam. W sprawie tzw. "prawdy względnej"]. Studia Filozoficzne, nr 3-4, 211-221, 1963.

# prawda # przybliżenie #

Istota związku przyczynowego. Studia Filozoficzne, nr 1, 75-99, 1964.

# przyczynowość # materializm # fenomenalizm # konieczność #
TREŚĆ. A. Cztery koncepcje przyczynowości. 1. Koncepcja materialistyczna: związek przyczynowy jako oddziaływanie jednego obiektu materialnego na drugi. 2. Koncepcja spirytualistyczna (woluntarystyczna): związek przyczynowy jako świadome działanie (akt woli). 3. Koncepcja racjonalistyczna (apriorystyczna): związek przyczynowy jako odmiana związku racji i następstwa. 4. Koncepcja fenomenalistyczna (pozytywistyczna): związek przyczynowy jako stałe następstwo zjawisk. B. Rozbiór krytyki pojęć działania i konieczności. 1. Pojęcie działania. 2. Pojęcie konieczności.

W sprawie pojęcia determinizmu. [Polemika z: Amsterdamski, Stefan. O różnych pojęciach determinizmu]. Studia Filozoficzne, nr 4, 141-146, 1964.

# determinizm # materializm # indeterminizm #

Próba marksistowskiego rozwiązania problemu usprawiedliwienia indukcji. [Rec. Gordon, Mieczysław. O usprawiedliwieniu indukcji]. Studia Filozoficzne, nr 2, 213-215, 1965. 

Problem tego, co idealne, w ujęciu filozofa radzieckiego. [Rec. Ponomariow, J. A. Problema idealnowo]. Studia Filozoficzne, nr 2, 223-225, 1965.

"O empirycznej sprawdzalności twierdzeń filozoficznych" w: Teoria i doświadczenie. Eilstein, Helena (red.), 209-222. Warszawa, PWN, 1966.
"Odpowiedź" w: tamże, 255-259.

# weryfikacja # falsyfikacja # filozofia a nauka # materializm dialektyczny #
TREŚC. 1. Cztery rodzaje sprawdzalności empirycznej (cztery grupy sądów syntetycznych). (a) Sądy definitywnie weryfikowalne i definitywnie falsyfikowalne. (b) Sądy definitywnie weryfikowalne i probabilistycznie falsyfikowalne. (c) Sądy definitywnie falsyfikowalne i probabilistycznie weryfikowalne. (d) Sądy probabilistycznie weryfikowalne i probabilistycznie falsyfikowalne. 2. Probabilistyczna sprawdzalność tez filozoficznych. (a) Prawa dialektyki. (b) Podstawowa teza materializmu. (c) Światopogląd religijny. (d) Przewidywanie historyczne.

O pojęciu nieskończoności i o pewnej koncepcji stosunku filozofii do nauki. [Rec. Świderski, W. I. i Karmin, A. S. Konečnoe i beskonečnoe. Fiłosofskij aspekt problemy].  Studia Filozoficzne, nr 2, 260-264, 1967.

Z dziejów pojęcia prawa w naukach biologicznych. Krajewski, Władysław (red.). Warszawa, PWN, 1967.

"Max Planck jako filozof" w: Planck, Max. Jedność fizycznego obrazu świata : wybór pism filozoficznych. Kerner, Ryszard i Samuel (tłum.), xxx. Warszawa, Książka i Wiedza, 1970.

# PLANCK, Max #

Engels o ruchu materii. O "Dialektyce przyrody". Człowiek i Światopogląd, nr 10, 5-27, 1970.

# ENGELS, F. # materia # ruch #

Niektóre aspekty dialektyki konieczności i przypadku u Engelsa i Darwina. Człowiek i Światopogląd, nr 12, 43-59, 1971.

# materializm dialektyczny # prawa przyrody # konieczność # przypadek #
TREŚĆ. * Konieczność kauzalna i konieczność strukturalna. * Dwa rodzaje konieczności a krytyka determinizmu mechanistycznego. * Statystyczne prawa biologiczne u Darwina. * Statystyczne prawa społeczne u Marksa i Engelsa. * Prawa w układach idealizacyjnych i w układach realnych. * Jacques Monod o darwinizmie i marksizmie. * Jerzy Kmita o darwinizmie i marksizmie.

Pojęcie prawa nauki. Człowiek i Światopogląd, nr 7, 132-150, 1972.

# prawa nauki #
TREŚĆ. * Prawo jako zdanie ogólne (aspekt logiczny). * Prawo nauki a prawidłowość przyrody (aspekt teoriopoznawczy). * Wieczność i historyczność praw (aspekt ontologiczny). * Metody odkrywania praw (aspekt metodologiczny). * Funkcje praw (aspekt pragmatyczny.

Klasyfikacje praw nauki. Człowiek i Światopogląd, nr 4, 135-154, 1973.

# prawa nauki # metodologia nauki #

Książka o uniwersalności praw nauki. [Rec. Such, Jan. O uniwersalności praw nauki]. Człowiek i Światopogląd, nr 4, 187-195, 1973.

Różne typy redukcji teorii. Studia Filozoficzne, nr 3, 144-149, 1974.

# redukcja teorii # metodologia nauki #

Prawo związku jakości z ilością. Analiza, przeformułowanie i formalizacja prawa "Przejścia ilości w jakość". Studia Filozoficzne, nr 4, 69-87, 1974.

# materializm dialektyczny # ilość # jakość #
TREŚĆ. Artykuł jest próbą nadania jednemu z praw dialektyki postaci odpowiadającej wymogom współczesnej metodologii nauki. Cecha ilościowa (ilość) jest zdefiniowana jako cecha stopniowalna, a cecha jakościowa (jakość) jako cecha niestopniowana, określająca przynależność przedmiotu do pewnego zbioru (gatunku). Miara dialektyczna zdefiniowana jest jako zbiór wartości cechy ilościowej, przy których przedmiot ma daną jakość. Najkrótsze sformułowanie prawa związku jakości z ilością brzmi: każda jakość ma swoją miarę dialektyczną. Prawo to przedstawione jest też w postaci symbolicznej. Następnie rozważane jest pojęcie skoku jakościowego oraz problem empirycznego charakteru analizowanego prawa.

Czy prawa idealizacyjne mogą być zdaniami praktycznymi? [Polemika z: Siemianowski, Andrzej. Naukowe twierdzenia praktyczne]. Studia Filozoficzne, nr 5, 169-171, 1974.

# metodologia nauki # idealizacja #

Rewolucja naukowa w biologii. [Rec. Urbanek, Adam. Rewolucja naukowa w biologii]. Studia Filozoficzne, nr 7, 215-221, 1974.

O indukcjonizmie, istotności i innych sprawach spornych. Polemika z T. Batogiem, E. Kałuszyńską i L. Nowakiem. Studia Filozoficzne, nr 6, 121-131, 1976.

# indukcjonizm # metodologia nauki # idealizacja # istotność #
ABSTRAKT. Niniejszy artykuł jest przede wszystkim polemiką z artykułami Tadeusza Batoga i Elżbiety Kałuszyńskiej, którzy wystąpili z ostrą krytyką koncepcji metodologicznej Leszka Nowaka. Zarazem polemizuję z niektórymi elementami tej koncepcji - stąd potrójny podtytuł.

O implikacyjnej wersji zasady korespondencji. Polemika z Lechem Witkowskim. Studia Filozoficzne, nr 7, 151-153, 1976.

# relacja korespondencji #

O jedności fizyki i biologii. [Rec. Akczurin, Igor A. Jedinstwo jestestwienno-naucznogo znanija]. Studia Filozoficzne, nr 6, 151-158, 1977.

O względnej prawdziwości praw i teorii naukowych. Studia Filozoficzne, nr 4, 83-93, 1977.

# prawda w nauce # prawa nauki # teoria naukowa # postęp nauki #
ABSTRAKT. Autor precyzuje pojęcie prawdy względnej (przybliżonej) w odniesieniu do ilościowych praw nauki. W tym celu konstruuje pojęcie zawartości prawdy w ilościowym sądzie faktualnym (za pomocą pojęcia błędnu względnego) i prawie ilościowym (za pomocą pojęcia stopnia nieadekwatności prawa). Utożsamiając zawartość prawdy z prawdą względną, interpretuje postęp nauki (przede wszystkim - fizyki) jako zbliżanie się do prawdy absolutnej poprzez wzrastanie zawartości prawdy w prawach i teoriach.

z: Nowaczyk, Adam i Żytkow, Jan M. Tadeusz Nadel-Turoński. Ruch Filozoficzny, XXXVIII (3-4), 203-206, 1980.

Indukcja a hipoteza. Czy metoda hipotetyczno-dedukcyjna różni się istotnie od metody indukcyjnej? Studia Filozoficzne, nr 5, 69-83, 1980.

# metodologia nauki # indukcja # hipoteza #
TREŚĆ. I. Hipotezy w różnych odmianach indukcji. 1. Indukcja enumeracyjna (założenie o zasięgu prawa). 2. Wnioskowanie z jednego faktu (założenie o jednorodności klasy). 3. Indukcja eliminacyjna (założenie o repertuarze czynników). 4. Interpolacja i ekstrapolacja (hipoteza o kształcie funkcji). 5. Indukcja statystyczna (hipoteza o rozkładzie prawdopodobieństwa). II. Metoda hipotetyczno-dedukcyjna. 1. Indukcjonizm, dedukcjonizm, hipotetyzm. 2. Jak przebiega proces badania. 3. Głębia hipotezy.

Polish Essays in the Philosophy of the Natural Sciences. Krajewski, Władysław (red.). Boston Studies in the Philosophy of Science, 68. Dordrecht, Reidel, 1981.

W poszukiwaniu praw rozwoju nauki. [Rec. Pietruska-Madej, Elżbieta. W poszukiwaniu praw rozwoju nauki]. Studia Filozoficzne, nr 3-4, 155-161, 1982.

Dialektyka rozwoju nauki. Studia Filozoficzne, nr 4, 33-49, 1983.

# filozofia nauki # rozwój nauki # sprzeczność # dialektyka #
ABSTRAKT. W pierwszy rozdziale autor rozpatruje wewnętrzne (poznawcze) i zewnętrzne czynniki rozwoju nauki, stwierdzając, że o treści nauki decydują czynniki wewnętrzne. W drugim rozdziale omawia rolę sprzeczności dialektycznych, do których zalicza sprzeczności logiczne (np. anomalie), wynikające ze stanu nauki w danym okresie, a także napięcia między zakresem nauki (zbiór zagadnień rozważanych) i jej treścią (zbiór zagadnień rozstrzygniętych). Rozdział trzeci poświęcony jest jedności ciągłości i nieciągłości w rozwoju nauki. W rozdziale czwartym autor mów o historyzmie w ujmowaniu nauki, podkreślając, że istnieją jednak ogólne normy metodologiczne, ważne w całej historii nauki.

Historia nauki i jej racjonalna rekonstrukcja. (Empirystyczno-historyczne i racjonalistyczne ujęcie rozwoju nauki). Studia Filozoficzne, nr 5-6, 154-164, 1983.

# rozwój nauki # filozofia nauki # racjonalna rekonstrukcja # marksizm #
ABSTRAKT. Ujęcie "empiryczno-historyczne" historii nauki traktuje na równi wszystkie zygzaki tej historii i wszystkie czynniki na nią wpływające. Autor lansuje ujęcie "racjonalistyczne". Zgodnie z nim o postępie nauki decydują czynniki wewnętrzne (poznawcze). Czynniki zewnętrzne (społeczne, psychologiczne, ideologiczne) przyspieszają lub hamują rozwój nauki, mogą go też zakłócać. Filozofia marksistowska zawiera nie tylko materializm historyczny, który kieruje uwagę na czynniki zewnętrzne, ale również materializm dialektyczny, który kieruje uwagę na czynniki wewnętrzne (zbliżanie się do prawdy mimo rewolucji naukowych itd.).

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 3-4, 235-238, 1985.

# filozofia polska # autobiogram #

Byt społeczny i świadomość społeczna. Nowa interpretacja Marksowskiej tezy. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 19-25, 1985.

# byt a świadomość # byt społeczny # świadomość społeczna #
TREŚĆ. 1. Jak rozumieć "byt społeczny"? 2. Jak rozumieć "świadomość społeczną"? 3. Jak rozumieć "określanie" świadomości przez byt? 4. Uwagi końcowe.

Czy prawa fizyki są prawdziwe. [Rec. Cartwright, Nancy. How the Laws of Physics Lie]. Studia Filozoficzne, nr 5, 181-183, 1986.

# prawa nauki #

Czy przesłanki wyjaśniania naukowego muszą być prawdziwe? Studia Filozoficzne, nr 7, 3-15, 1986.

# filozofia nauki # wyjaśnianie naukowe # prawdziwość #
ABSTRAKT. Niektórzy filozofowie nauki (van Fraassen, Cartwright, Laudan) twierdzą, że trzeba zrezygnować z głoszonego przez Hempla i innych wymogu prawdziwości explanansu, gdyż wyjaśnia się za pomocą teorii fałszywych lub hipotez jeszcze niesprawdzonych. Autor broni tego wymogu, wskazując równocześnie na potrzebę uzupełniania klasycznego schematu wyjaśniania. Wyjaśnianie za pomocą teorii fałszywych należy traktować jako pseudo-wyjaśnianie, za pomocą hipotez nie sprawdzonych - jako warunkowe. Można wyjaśniać w pewnym zakresie za pomocą teorii będących prawdami względnymi. Najgłębsze wyjaśnianie dają prawa idealizacyjne, które jednak muszą być przedtem faktualizowane.

Platonizm czy jednak materializm? W sprawie interpretacji filozoficznej współczesnej fizyki. Studia Filozoficzne, nr 11, 3-14, 1988.

# fizyka # platonizm # materializm #
ABSTRAKT. Artykuł jest polemiką z katolickimi filozofami z Krakowa Michałem Hellerem i Józefem Życińskim, którzy za Heisenbergiem i Weizsäckerem, twierdzą, że najbardziej adekwatną filozofią współczesnej fizyki jest platonizm. Jednakże wzrastająca rola matematyki we współczesnej fizyce nie podważa eksperymentalnego charakteru tej nauki (w odróżnieniu od matematyki). Przedmiotem fizyki nie są formalne relacje matematyczne, lecz opisywana za ich pomocą materia - cząstki i pola, istniejące w czasie i przestrzeni, poznawalne w drodze doświadczalnej, chociaż bezpośrednio nie obserwowane.

Trzydzieści lat filozofii nauk przyrodniczych w Polskiej Akademii Nauk i poza nią. Ruch Filozoficzny, XLVI (1), 3-19, 1989. Krajewski, Władysław.

# filozofia polska # filozofia nauki #
TREŚĆ. * Prehistoria. * Pierwszy okres: 1957-1968. * Drugi okres: 1969-1987.

Jeszcze o platonizmie i materializmie w fizyce. [Polemika z: Heller, Michał i Życiński, Józef]. Studia Filozoficzne, nr 4, 269-277, 1990. Krajewski. Władysław.

# fizyka # materializm # platonizm #
ABSTRAKT. Artykuł jest kontynuacją polemiki z platońską interpretacją fizyki rozwijaną przez filozofów z Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Pewne ich zarzuty są oparte na nieporozumieniu. Odpierając je, autor artykułu wyjaśnia dokładniej, jak rozumie współczesny naukowy materializm. W poprzednim artykule krytykowałem platonizm w fizyce. Odpowiedzieli mi na tych łamach jego zwolennicy, krytykując z kolei moje stanowisko. Kontynuując dyskusję, odpowiadam z kolei na ich artykuły.