Nowe dysertacje z historii filozofii. Myśl Filozoficzna, nr 1, 320-324, 1954.

Kuczyński, Janusz. Tomistyczna koncepcja nauki. [Rec. Chojnacki, Piotr. Podstawy filozofii chrześcijańskiej]. Myśl Filozoficzna, nr 4, 187-191, 1956.

Personaliści w Polsce, czyli nowe doświadczenia katolicyzmu. [Rec. miesięcznika Więź, n-ry 1-8]. Studia Filozoficzne, nr 2, 179-186, 1959.

# personalizm #

Chrześcijaństwo i sens życia. Warszawa, Wiedza Powszechna, 1959; wyd. 2 1962.

# sens życia # religia a nauka # chrześcijaństwo # dowody na istnienie Boga # społeczna rola religii #
TREŚĆ. I. Chrześcijaństwo i kultura intelektualna. 1. Kościół współczesny wobec nauki. 2. Religia - mądrość - poznanie. II. Bóg i losy świata. 3. Poszukiwanie dowodu na istnienie Boga. 4. Czy śmierć Kosmosu? 5. Człowiek i tajemnice wszechświata. 6. Czy Bóg może istnieć? III. Człowiek i religia. 7. Wiara uczonych. 8. Wobec śmierci i wieczności. 9. Sfera niezwykłości. 10. Psychologiczna atrakcyjności religii. IV. Katolicyzm i współczesność. 11. Współczesne źródła wiary. 12. Religia i świat przyszłości. 13. Człowiek dnia jutrzejszego.

Dekadencja kultury mieszczańskiej w analizach Fryderyka Nietzschego. Studia Filozoficzne, nr 4, 65-90, 1962.

# NIETZSCHE, Friedrich Wilhelm # dekadentyzm # filozofia kultury # kryzys kultury #
TREŚĆ. (A) Definicja kultury i rodzaje kultur. (B) Rozbicie jedności kultury. Dekadencja jako dezintegracja. (C) Dekadencja jako zanik woli mocy.

Porządek nadchodzącego świata. Warszawa, Książka i Wiedza, 1964.

# filozofia społeczna # katolicyzm # TEILHARD de CHARDIN, Pierre # MOUNIER, Emmanuel # WEIL, Simone Adolphine # laicyzacja # humanizm #
TREŚĆ. I. Współczesne dążenia filozofii katolickiej. 1. Katolicyzm i współczesność. 2. Nowa wizja świata? 3. Krańce ludzkich doświadczeń. 4. Siła i miłość. 5. Personalizm i zaangażowanie. 6. Simon Weil - świadek XX wieku. II. Laicyzm polski. 1. Inteligencja i ruch ateistyczny. 2. Laicyzm, a nie ateizm. 3. Filozofia życia. 4. Laicyzm i humanizm. 5. O program i hasło moralności humanistycznej. 6. Polska - racja wspólna. 7. Kształt konkretny patriotyzmu. III. W stronę nowego humanizmu. 1. Ponad chrześcijaństwem. 2. Koncepcja człowieka pełnego. 3. Wyrzeknijmy się oczekiwania. 4. Humanizm rewolucyjny. 5. Wspólnota ludzka. 6. Teraźniejszość. 7. Filozofia pracy. 8. Idea człowieka konkretnego. 9. Natura i kultura. 10. Filozoficzne aspekty kosmonautyki. 11. Szansa istnienia cywilizacji ziemskiej. 12. Strategia życia. 13. Polski czas tworzenia. 14. Porządek nadchodzącego świata. IV. Zakończenie.

Filozofia życia. Warszawa, Wiedza Powszechna, 1965.

# życie # antropologia filozoficzna # sens życia # kryzys kultury # marksizm # alienacja # ideologia # praca # religia #
TREŚĆ. I. Walka z Bogiem i walka z Szatanem. II. Poszukiwanie sensu. III. Pułapki w więzach ideologii. IV. Indywidualna rewolucja: samowyzwolenie jednostki ludzkiej. V. Marksizm - filozofia ludzkiego istnienia. VII. Nauka o życiu, jej przedmiot i metody poznania. VIII. Prawa życia i mechanizmy istnienia. IX. Złudzenia szczęścia i dialektyczna koncepcja życia.

"Fryderyk Nietzsche: wolność przeciwko społeczeństwu" w: Antynomie wolności. Drużkowski, Marian i Sokół, Krystyna (red.), 329-339. Warszawa, Książka i Wiedza, 1966. Kuczyński, Janusz.

# wolność # NIETZSCHE, Friedrich # jednostka a społeczeństwo #

z: Mrówczyński, Tadeusz. 500 zagadek filozoficznych. Warszawa, Wiedza Powszechna, 1966.

# filozofia - podręczniki dla początkujących #
TREŚĆ. 1. Działy filozofii. 2. Filozofia i mitologia. 3. Czy znasz filozofię starożytną? 4. Starożytne szkoły filozoficzne. 5. Czy znasz podobizny filozofów starożytności i średniowiecza? 6. Greckie terminy. 7. Wschód Bliski i Daleki. 8. Nazwy filozoficznych orientacji. 9. Słynne hasła, zwroty i metafory. 10. Antynomie. 11. Czas. 12. Nieco szokujące. 13. Jakie kierunki wzięły nazwę od słowa? 14. Dialogi. 15. Uzupełnij luki. 16. Czy to prawda? 17. Filozofowie i władcy. 18. Sceny z życia filozofów. 19. Refleksja nad historią. 20. Czym się różnią? 21. Filozofowie o filozofii. 22. Tu żyli, tu tworzyli. 23. Zagadnienia metafizyczne. 24. Pojęcia - symbole doktryn. 25. Tradycje i kontynuacje. 26. Filozofowie o szczęściu. 27. Przygody dzieł filozoficznych. 28. Niezwykłe tytuły. 29. Bóg w poglądach filozofów. 30. Tragiczne losy filozofów. 31. Utopie społeczne. 32. Czy znasz podobizny filozofów nowożytnych? 33. Literatura i filozofia. 34. Jak się nazywa ten pogląd? 35. Marks i Engels o historii filozofii nowożytnej. 36. Z jakim kierunkiem łączysz? 37. Wartość i godność człowieka. 38. Słynne polemiki. 39. Nauka i filozofia. 40. Filozofia i wielkie wydarzenia. 41. Ułóż chronologicznie. 42. Filozofia w Polsce. 43. Co wiesz o Marksie? 44. Czy znasz podobizny myślicieli współczesnych? 45. Sztuka w społeczeństwie i filozofii. 46. Jednostka, państwo, społeczeństwo. 47. Karty tytułowe. 48. Czyj to życiorys? 49. Słynne pytania. 50. Diagnozy XX wieku.

Pierwsza i ostatnia książka Gillnera. [Rec. Gillner, Helmut. Fryderyk Nietzsche - filozoficzna i społeczna doktryna immoralizmu]. Studia Filozoficzne, nr 1, 234-238, 1967.

Filozoficzna analiza pojęcia ojczyzny. Studia Filozoficzne, nr 1, 45-64, 1969.

# ojczyzna # antropologia filozoficzna # naród / narodowość #
TREŚĆ. (A) Doświadczenia społeczne i antropologia filozoficzna. (B) Problem socjalistycznego cogito. Dialektyka ja-ty, i my-oni. Świadomość jednostki i świadomość grupy; psycho-społeczne przesłanki klasowych i narodowych ideologii. (C) Próba określenia pojęcia ojczyzny. Ojczyzna jako centrum pola społecznych wartości i jako wspólnota wartości grupy; części składowe pojęcia ojczyzny.

Ojczyzna i socjalizm. Człowiek i Światopogląd, nr 2, 5-21, 1969.
Ojczyzna i konflikty wartości. Człowiek i Światopogląd, nr 3, 24-40, 1969.

Fragmenty Indywidualność i ojczyzna. 1972.

Historia filozofii i świadomość narodowa. Studia Filozoficzne, nr 5, 165-173, 1969.

# świadomość narodowa # społeczna rola filozofii # filozofia a historia # patriotyzm # filozofia polska #
TREŚĆ. (A) Typy historyczne polskiej kultury i filozofia socjalizmu. (B) Historia filozofii i filozofia historii ojczystej jako inspiracja patriotycznych i humanistycznych wartości. (C) Doświadczenia polskiej kultury i historii w uogólnieniach marksizmu.

O marksizm epoki budowania komunizmu. Sytuacja filozofii, jej koncepcje i zadania. Studia Filozoficzne, nr 4, 137-152, 1971.

# marksizm # filozofia polska # rewizjonizm # społeczna rola filozofii #
TREŚĆ. I. Wstęp. II. Ostatni okres - elementy do bilansu (1956-1968-1971). III. Niektóre aktualne problemy.

Obecność polskiej filozofii w świecie współczesnym. Studia Filozoficzne, nr 12, 65-68, 1971.

Spór o mediocentryzm - spór o nowoczesność i katolickie postawy. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 199-202, 1972.

# mediocentryzm # katolicyzm #

Filozofia praktyki a kreacjonizm. Człowiek i Światopogląd, nr 3, 92-118, 1972.

# twórczość # praktyka # MARX, Karl #
TREŚĆ. * Społeczeństwo powszechnej twórczości? * Przesłanki filozoficzne kreacjonizmu. * Idealistyczny aktywizm a materialistyczna praxis. * Idealistyczny aktywizm Hegla. * Filozoficzna ranga praktyki; odbicie realnej ludzkiej rzeczywistości. * Alienacyjny typ związku podmiot - przedmiot. * Wyobcowanie istoty gatunkowej: przeciwstawienie ogólnego i jednostkowego.

Wiek dialektyki (I). Człowiek i światopogląd, nr 9, 5-19, 1972.
Wiek dialektyki (II). Dialektyczne społeczeństwo. Człowiek i światopogląd, nr 10, 86-101, 1972.

# dialektyka # filozofia techniki # filozofia społeczna #
TREŚĆ. * Ryzyko i potrzeba syntezy. * Dialektyczna maszyna. * Technika i myśl dialektyczna. * Ontologia: warstwy i więzy rzeczywistości. * Dialektyczne oraz metafizyczne obszary i aspekty bytów. * Filozoficznie inne społeczeństwo. * Dialektyka podmiotu i przedmiotu. * Węzły życia i historii - przejścia między stanami egzystencji i epokami.

Zadania "Studiów Filozoficznych" w rozwoju nauki i kultury filozoficznej w Polsce. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 17-27, 1972.

 # filozofia polska # społeczna rola filozofii #
TREŚĆ. 1. Rola "Studiów Filozoficznych" i społeczne życie prawdy, wędrówka idei. 2. Aktywne "zwierciadło" środowiska filozoficznego. 3. Filozofia w służbie nauki. 4. Ekspertyzy i wartości - dla "ideologicznej inżynierii". 5. Wydanie obcojęzyczne. 6. Propozycja powołania biblioteki "Studiów Filozoficznych". 7. Sprawy organizacyjne i plan tematów badawczych oraz publikacji.

Dialog marksiści - chrześcijanie. Studia Filozoficzne, nr 9, 105-122, 1973.

# dialog # katolicyzm a marksizm # homocentryzm #
TREŚĆ. 1. Jedna historia i dwie historiozofie dialogu. 2. Demokratyzm - homocentryzm - kreacjonizm (od dialogu praktyczno-ideologicznego do dialogu humanistycznego i ontologicznego).

Próba ontologii człowieka. Studia Filozoficzne, nr 3, 61-88, 1974.

# ontologia # człowieczeństwo # istota #
TREŚĆ. 1. Trzy warstwy ontyczne człowieka. 2. Cielesność, duchowość, socjalność. 3. Dialektyka przeciw socjologizmowi i myśli alternatywnej. 4. Pytanie o istotę człowieka. 5. Próba odpowiedzi. 6. Treść istoty: jedność i walka człowieka ze światem. 7. Istota człowieka i człowieczeństwo. Więzy horyzontalne i wertykalne. 8. Status ontyczny tego, co idealne; ideał a istota i istnienie człowieka.

Dwie jedności. Kreacjonizm i Hegel jako przedmiot negacji. Studia Filozoficzne, nr 12, 17-37, 1974.

# HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # jedność # kreacjonizm # negacja #
TREŚĆ. 1. Problem właściwego obecnego stosunku marksizmu do Hegla. 2. Wieloznaczność i bezpodstawność haseł o aktualności heglizmu. 3. Charakter Heglowskiej jedni. 4. Budowanie realnej jedni w procesie kreacji. 5. Communitas creatorum contra creatoris spiritum. 6. Heglowska ogólność jako przedmiot negacji.

Filozofia w procesie współtworzenia socjalistycznej Polski i zadania naszych czasopism. Studia Filozoficzne, nr 3, 3-21, 1975.

# filozofia polska # marksizm # marksizm a katolicyzm #
TREŚĆ. 1. Perspektywy rozwoju filozofii marksistowskiej w Polsce. 2. Materializm dialektyczny i humanistyczny. 3. Problemy integracji nauk szczegółowych. 4. Historia i teraźniejszość polskiej filozofii. 5. Dialektyka kultury i dialog z chrześcijaństwem. 6. Współpraca międzynarodowa i oddziaływanie czasopism. 7. O nowoczesną organizację badań filozoficznych. 8. Kształtowanie kultury filozoficznej jako praktyka filozofii.

Homo creator versus homo contemplator. Dialektyka a fenomenologiczna koncepcja człowieka. Studia Filozoficzne, nr 10-11, 67-86, 1975.

# filozofia człowieka # fenomenologia # dialektyka #
TREŚĆ. * Uwagi wstępne. 1. Zamieranie metafizycznych teorii człowieka. 2. Trzy główne drogi analizy. 3. Metafizyczne przeciwstawienie podmiotu i przedmiotu. 4. Metafizyczne przeciwstawienie człowieka i świata. a) Kapitulacja wobec problemu i likwidacja filozofii. b) Pojednanie podmiotu i przedmiotu za cenę przyjęcia idealizmu transcendentalnego.

Rzetelna polemika z chrześcijańską teologią "uświęcania rzeczywistości". [Rec. Jakubowska, Janina. Pawła Tillicha sakralizacja rzeczywistości]. Studia Filozoficzne, nr 1, 169-172, 1976.

Młodość i filozofia. [Wystąpienie na III ogólnopolskim spotkaniu młodych marksistów]. Studia Filozoficzne, nr 8, 174-179, 1976. Kuczyński, Janusz.

# marksizm #

Poszukiwanie twórczej jedności (cz. I). Studia Filozoficzne, nr 10-11, 167-189, 1976.
Kuczyński, Janusz. W poszukiwaniu twórczej jedności (II). Studia Filozoficzne, nr 12, 3-15, 1976.

# natura ludzka # antropologia kulturowa # PARSONS, Howard L. #
TREŚĆ cz. I. 1. Zróżnicowanie i jedność człowieka Wschodu i Zachodu. (a) Kalkuta i Nowy Jork: uległość naturze i zdominowanie natury. 2. Jedność człowieka i natury na Wschodzie i Zachodzie. (a) Przykład buddyzmu. (b) Przyczyny odrębności kultur. (c) Naturalistyczna wizja jedności: natura i kobieta jako wartości fundamentalne. (d) Socjalizm i synteza kultur.
ABSTRAKT cz II. Niniejszy artykuł stanowi kontynuację krytycznej prezentacji książki Howarda L. Parsonsa Man East and West (Amsterdam 1975). Referując najważniejsze partie wywodów Autora zwracam uwagę przede wszystkim na niezwykle interesujący materiał badawczy, przytaczany w książce, a także na szczególne, nieraz wysoce kontrowersyjne jego ujęcie. Jednym z paradoksów - spowodowanych prawdopodobnie m.in. szczególną złożonością problematyki - jest to, że z wyraźnie prosocjalistyczną orientacją amerykańskiego uczonego, wysokimi ocenami osiągnięć krajów socjalistycznych i subiektywnie marksistowskimi opcjami teoretycznymi - sąsiadują bardzo ryzykowne, nietestyfikowalne, ogólnikowe stwierdzenia porównawcze, historyczne, metodologiczne. Decydująca jednak wydaje się waga problematyki, na którą najpierw zwracam uwagę Czytelników, zamykając tę prezentację ocenami i wnioskami, dotyczącymi także spraw bardziej generalnych.

Młodość i twórczość. Studia Filozoficzne, nr 1, 5-16, 1978.

# twórczość # marksizm # filozofia polska #
TREŚĆ. (A) O samowiedzę filozoficznego pokolenia. (B) Twórczość jako ideologia i znak czasu. (C) Twórczość jako przedmiot nauki i filozofii.

Praktyka filozofii. Niektóre tezy na temat społeczno-etycznych funkcji marksizmu-leninizmu. Studia Filozoficzne, nr 4, 3-22, 1978.

# społeczna rola filozofii # filozofia praktyczna # marksizm-leninizm # filozofia a polityka #
TREŚĆ. (A) Niektóre tezy na temat społeczno-etyczny funkcji marksizmu-leninizmu. I. Ontologia filozofii: idee - ludzie - działanie. II. Filozoficzne współtworzenie społecznego człowieka. III. Materializm dialektyczny i humanistyczny: kreacjonizm. IV. Wszechstronność filozofii. V. Wnioski.

Marksizm - laicyzm - chrześcijaństwo. Studia Filozoficzne, nr 5, 53-65, 1978.

# laicyzm, laicyzacja # katolicyzm a marksizm # teoria a praktyka # humanizm #
TREŚĆ. I. Organizacja praktyki filozoficznej. II. Sprzeczność idea-życie, abstrakcja-konkret. III. Konkretyzacja filozoficzna drogą od teorii do praktyki. IV. Polska - ziemia święta. V. Z dnia powszedniego w świat: uniwersalizacja i historycyzacja konkretu. VI. Dialektyka sprzeczności i współdziałania trzech kultur w Polsce współczesnej. VII. Różnorodność - poszukiwania - wspólnota.

Dobro - imperatyw i korelat współpracy. Studia Filozoficzne, nr 6, 3-16, 1978.

# dobro # współpraca # postęp społeczny #
TREŚĆ. I. Filozofia jako poznanie, jako rezygnacja i jako kreacja. II. Problemy - propozycje - normy.

Socjalizm i twórczość naukowa. [Wg Sozialismus und wissenschaftsliches schöpfertum. Erck, A. i in. (red.)]. Studia Filozoficzne, nr 7, 125-138, 1978.

# socjalizm # twórczość # socjologia nauki #
TREŚĆ. (A) Przesłanki marksistowsko-leninowskiego badania twórczości naukowej. (B) Warunki twórczego procesu pracy w nauce. (C) Problemy motywacji, komunikacji i atmosfery pracy w nauce. (D) Problem oceny naukowych rezultatów. (E) Osobowość i twórczość naukowca w socjalizmie (F) Uwarunkowanie i charakterystyka twórczych socjalistycznych osobowości naukowych.

Konkretyzacja socjalizmu: indywidualność - twórczość - wspólnota. Studia Filozoficzne, nr 8-9, 23-40, 1978.

# socjalizm # indywidualizm # twórczość # wspólnota #
TREŚĆ. I. Socjalizm zwrócony ku twórczości i ogólnoludzkiej wspólnocie. II. Określenie pola problemowego: tło ontologiczno-historyczne. III. Określenie pola programowego: twórczość jako historiozofia, ideologia, metoda. IV. Bóg: zamknięty horyzont ontologiczny. V. Inteligencja i twórczość, przystosowanie i ewolucja. VI. Tradycja i oryginalność. VII. Dialektyka twórczości jako mediatyzacji indywidualności i wspólnoty.

Fregego rozróżnienie znaczenia i sensu. Studia Filozoficzne, nr 10, 125-132, 1978.

# FREGE, Gottlob # znaczenie / sens # filozofia języka #

Dźwignąć świat. Studia Filozoficzne, nr 1, 195-206, 1979.
Umiłowanie dziedzictwa i tworzenie przyszłości. Studia Filozoficzne, nr 2, 175-189, 1979.

# JAN PAWEŁ II # katolicyzm a marksizm # uniwersalizm #
TREŚĆ. * Wydarzenie: wyrównanie i otwarcie historii. * Oczekiwanie i obawy świata. * Wyzwanie czy wezwanie? * Partykularyzm i agresywność prawicy. * II Sobór i Jan Paweł II. * Trzy kręgi współpracy. * Ku pojednaniu - w służbie wielkich wartości. * Nowy etap uniwersalizmu: rozległość, głębia i treść jedności. * Absolutyzacja tradycji i heroizm ludzkiego tworzenia. * Co robić?

Sens słowa, sens bytu. Studia Filozoficzne, nr 3, 59-70, 1979.

# sens / znaczenie słowa / zdania # sens bytu #
TREŚĆ. (A) Plan semantyczno-ontologiczny dyskusji: czym jest sens. (B) Wstępne problemy terminologiczne: semantyczne i ontologiczne. (a) Problem sensu. (b) Problem znaczenia. (c) Problem bytów.

Człowiek jako jedyny twórca sensu. Studia Filozoficzne, nr 4, 3-23, 1979.

# sens bytu # antropologia filozoficzna # chrześcijaństwo a marksizm #
TREŚĆ. (A) Plan aksjologiczno-historyczny: proces czytania i kształtowani sensu. (B) Byt jako podstawa i uprzedmiotowienie sensu. (C) Wielość ludzkiego bytowania. (D) Siła i słabość oddziaływania sensu symbolu. (E) Podmiot - przedmiot: relacje sensu. (F) Bóg jako kreator i pełnia sensu: teoretyczne ograniczenie, ale praktyczne wywyższenie człowieka. (G) Nowe możliwości dialogu marksizm-chrześcijaństwo. (H) Twórczość jako praktyka sensu. (I) Sens bytu: próba systematyzacji pojęć. (a) Ujednostkowienie i całość - różnorodność i jedność świata. (b) Prawidłowości - prawa. 1. Chrześcijańska i marksistowska wizja sensu, przeciwieństwo i współdziałanie. 2. Jednostkowy i transcendentalny podmiot sensu. 3. Przesłanki naukowej filozofii sensu. (c) Sens bytu: kompleksyfikacja i rozwój - samo kreacja i postęp. (J) Praktyka sensu i filozofia praktyki. (K) Wielostopniowość prawdy sensu: od chrześcijaństwa do marksizmu.

Konferencja redaktorów pism filozoficznych i socjologicznych krajów socjalistycznych w Rumunii, 7-10.X.1980 r. Studia Filozoficzne, nr 3, 195-196, 1981.

# socjalizm # 

Rezultaty Światowego Kongresu Filozofii w Montrealu i zadania światowej społeczności filozofów. (Wywiad z Profesorem Venantem Cauchy'm, Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego Kongresu i nowo wybranym Prezydentem Międzynarodowej Federacji Towarzystw Filozoficznych). Kuczyński, Janusz (wywiad przeprowadził), Stawiński, Janusz (tłum.). Studia Filozoficzne, nr 9, 3-10, 1984.

# filozofia współczesna #

Filozofia nowego ruchu pokoju jako podmiotu uniwersalnego. Studia Filozoficzne, nr 4, 27-44, 1989. Kuczyński, Janusz.

# pacyfizm / pokój # uniwersalizm #
TREŚĆ. Punktem wyjścia rozprawy jest analiza fundamentalnej alternatywy ontologicznej: istnienia lub zagłady Bytu, tak jak jest on rozpatrywany we wszelkiej filozofii. Wykorzystując pięć różnych znaczeń kategorii sensu (niektóre wprowadzone przez autora), w pracy przedstawiona jest współczesna sytuacja i zróżnicowanie ruchów pokojowych, zmierzających do uniknięcia największego absurdu ontologicznego - samozagłady ludzkości. Wspólną płaszczyzną tych ruchów - a także ludzi dostrzegających wzajemne powiązanie krajów, kultur i cywilizacji - może być uniwersalizm, jako metafilozofia przekraczająca nieuchronne ograniczenia i partykularyzmy wszelkich bez wyjątku dotychczasowych systemów filozoficznych. Uniwersalizm może stać się w ten sposób wspólną samowiedzą wszystkich ruchów pokojowych, które stają się pomiotami zbiorowymi procesu współtworzenia ludzkości-dla-siebie. W artykule badane są także sprzeczności współczesnego świata i typy odpowiedzi na te sprzeczności w różnych najnowszych ruchach pokojowych.