Racjonalizm, metoda naukowa a kształtowanie losów człowieka. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 57-69, 1981.

# racjonalizm # metodologia nauki # przyczyna # los #
TREŚĆ. (A) Racjonalizm zdroworozsądkowy i racjonalizm naukowy. (B) Zmiany pojęcia przyczyny i determinizmu. (C) Racjonalizm, metoda naukowa a problemy człowieka. (D) Wielorakość pojęcia przyczyny - pokłon Arystotelesowi. (E) Pojęcia a priori i kategorie poznawcze - pokłon Kantowi. (F) Racjonalne elementy w postępowaniu ludzkim. (G) Nasze doświadczenia ostatnich miesięcy a racjonalne postępowanie. (H) Literatura.

Ewolucjonizm i jego odbicie w światopoglądzie. Roczniki Filozoficzne, 31(3), 9-20, 1983.

# ewolucjonizm # światopogląd # kondycja ludzka #

Czy biologia jest racjonalna i czy może być rozumną nauką? Studia Filozoficzne, nr 5-6, 189-199, 1983.

# biologia # racjonalność # filozofia nauki #
ABSTRAKT. Dyskutowany jest stosunek racjonalizmu naukowego do zdroworozsądkowego oraz osobliwości biologii jako nauki przyrodniczej. Organizmy mogą być interpretowane jako układy cybernetyczne z dodatnim sprzężeniem zwrotnym. Na poziomie biologicznym skłania to organizmy do nieograniczonej reprodukcji; na poziomie kulturowym skłania człowieka do stałego poszerzania wiedzy, konstruowania narzędzi, gromadzenia rzeczy. Rozum, wybierając na podstawie przyjętego systemu wartości cele, winien skłonić do postawienia pytań: nauce - czego i po co mamy się dowiadywać, technice - co i po co mamy konstruować, społeczeństwu - co i po co mamy gromadzić? Rozważania zamyka dyskusja nad mitotwórczą rolą biologii, podkreślająca potrzebę ostrożności przy wykorzystywaniu zdobyczy biologii w naukach społecznych.

Wojna, agresja, ucisk i biologia. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 97-103, 1983.

# wojna # agresja # współpraca #

Przypadek - konieczność - możliwość. Studia Filozoficzne, nr 2, 129-138, 1988. Kunicki-Goldfinger, Władysław.

# biologia # przypadek # ewolucja #
ABSTRAKT. Po krótkim omówieniu osobliwości biologii jako nauki przyrodniczej dyskutowane są zagadnienia nieprzewidywalności w nauce. Kolejno rozpatruje się zagadnienia "transnaukowe", dotyczące zjawisk niesłychanie skomplikowanych, następnie zjawiska z natury deterministyczne, dające jednak wyniki losowe, nieprzewidywalne. Jako przykład przedstawia się "automaty komórkowe" Wolframa. Następnie wzmiankuje sie problemy termodynamiki nierównowagowej, a zwłaszcza koncepcje Prigogine’a i jego struktury dysypatywne, jako modę zjawisk biologicznych. Z tego punktu widzenia rozpatruje się z kolei biopoezę i ewolucję życia, podkreślając rolę w nich przypadku. Ewolucja jawi się jako ciąg zdarzeń przypadkowych, wynikających z oddalania się systemów od stanu równowagi, w następstwie których realizowane są przypadkowo pewne możliwości. Wyjaśnianie i poznanie sprowadza się w zasadzie do badania ograniczeń, w ramach których owe możliwości mogą być realizowane. Rozważania zamykają uwagi na temat pojawienia się człowieka oraz roli przypadku i rozeznania możliwości w życiu ludzkim.

Problemy moralne poznania naukowego i zastosowań nauki. Etyka, nr 24,123-136, 1988. Kunicki-Goldfinger, Władysław.

# nauka a etyka # społeczna rola nauki #