W sprawie logiki. Myśl Filozoficzna, nr 3, 95-109, 1955.

# logika # nauczanie logiki #

O sprzecznościach logicznych i dialektycznych. [Polemika z: Schaff, Adam. Zasada sprzeczności w świetle logiki dialektycznej]. Myśl Filozoficzna, nr 4, 106-135, 1956.

# sprzeczność # logika formalna # logika dialektyczna # ruch #
TREŚĆ. 1. Dwa rozwiązania - dwa stanowiska w spawie stosunku logiki formalnej do logiki dialektycznej. (A) Pierwsze stanowisko: formalnej logiki dialektycznej. (B) Stanowisko przeciwne: odgraniczenie sprzeczności logicznych od dialektycznych jako remedium. (C) Oba stanowiska powołują się na klasyków marksizmu. 2. Co to jest logika, co to jest sprzeczność logiczna i dialektyczna. (A) Co to jest logika? (B) Co to jest sprzeczność logiczna i sprzeczność dialektyczna. 3. Sprzeczność logiczna jest dialektyczną sprzecznością myśli. Łączenie obu stanowisk w jednej kategorii nie jest tragedią semantycznych omyłek. 4. Sprawa sprzeczności ruchu. Wieczne wyłanianie się aporii Zenona. 5. Wnioski.

Wielowartościowe rachunki zdań a rozwój logiki. Warszawa, Książka i Wiedza, 1961.

# logika wielowartościowa # logika formalna # rachunek zdań # ŁUKASIEWICZ, Jan # modalność # prawda # matematyka #
TREŚĆ. Od autora. I. Powstanie i rozwój logik wielowartościowych. 1. Klasyczny rachunek zdań i trudności matematycznego ujęcia logiki. 2. Logika wielowartościowa Łukasiewicza. Jej aparatura symboliczna i filozoficzna interpretacja. 3. Inne systemy logik wielowartościowych. II. Czy dotychczasową logikę formalną trzeba zastąpić logiką wielowartościową? 4. Kategorie modalne a zasada dwuwartościowości. 5. Problem osiągania prawdy a zasada dwuwartościowości. III. Rzeczywiste zastosowania rachunków wielowartościowych. 6. Stosunek wielowartościowych rachunków zdań do algebry. 7. Rachunki wielowartościowe a stosunek logiki do matematyki.

"Metodologiczne znaczenie 'Zeszytów filozoficznych' Lenina dla rozwoju marksizmu w Polsce" w: Dialog o filozofii marksistowskiej. Sesja naukowa poświęcona poglądom filozoficznym i socjologicznym Wł. Lenina w 90 rocznicę urodzin. Warszawa, 18-19 maja 1960 9-107. Warszawa, Książka i Wiedza, 1961.

# LENIN, Iljicz Władimir # marksizm # filozofia polska #

Szkice z epistemologii matematyki. Matematyka jako działalność konstruktywna. Warszawa, Książka i Wiedza, 1968.

# epistemologia # filozofia matematyki # konstruktywizm (w matematyce) # intuicjonizm # psychologizm # rozwój wiedzy # PIAGET, Jean #
TREŚĆ. (A) Wstęp. (B) Część I. Idea konstruktywizmu we współczesnej matematyce i jej filozoficzni poprzednicy. I. Poprzednicy współczesnego konstruktywizmu w matematyce. II. Konstruktywistyczny kierunek w matematyce współczesnej. III. Spory o zakres pojęcia konstrukcji matematycznej. IV. Wnioski z części I. (C) Część II. Wiedza matematyczna a rzeczywista działalność ludzi. I. Uwagi metodologiczne o psychologizmie i antypsychologizmie. II. Psychologiczne spekulacje antypsychologizmu w epistemologii matematyki. III. Stan badań nad powstaniem i prawidłowościami rozwoju wiedzy matematycznej. IV. Ogólna charakterystyka epistemologii genetycznej Piaget. V. Piaget teoria wiedzy matematycznej. VI. Empiryzm i aprioryzm w teorii wiedzy matematycznej na tle psychogenetycznych badań Piaget. VII. Materialna działalność społeczna a rozwój wiedzy matematycznej. VIII. Wnioski z części II. (D) Wykaz cytowanej literatury.

Materializm dialektyczny. Warszawa, PZWS, 1969; wyd. 2 1973; wyd. 3 ANS, 1987.

# materializm dialektyczny # marksizm # materializm a idealizm # świadomość # teoria odbicia # filozofia człowieka # alienacja #
TREŚĆ. I. Naukowe i społeczno-ekonomiczne źródła marksizmu. 1. Uwagi wstępne. Klasowy charakter filozofii marksistowskiej. 2. Droga teoretycznego rozwoju Marksa i Engelsa. 3. Co filozofia marksistowska zawdzięcza poszczególnym źródłom teoretycznym. 4. Filozofia marksistowska - twór międzynarodowy. 5. Problem "młodego" Marksa. 6. Co istotnie nowego marksizm wnosi do filozofii? II. Marksistowski materializm filozoficzny. 1. Przeciwstawność materializmu i idealizmu. 2. Materialna jedność świata. 3. Pojęcie materii i jego rozwój. 4. Materialistyczne i idealistyczne pojmowanie prawidłowości świata i wolności. 5. Istota świadomości ludzkiej. III. Marksistowska metoda dialektyczna. 1. Pojęcie dialektyki. Kształtowanie się teorii dialektycznej. 2. Prawa i kategorie dialektyki. 3. Prawo powszechności rozwoju i jego metodologiczne konsekwencje. 4. Prawo wzajemnej zależności przemian ilościowych i jakościowych. 5. Prawo jedności i walki przeciwieństw. 6. Prawo zaprzeczenia zaprzeczenia. IV. Problematyka prawdy i poznawalności świata. Wartości poznawcze filozofii marksistowskiej. 1. Uwagi wstępne. 2. Marksistowska teoria odbicia. 3. Blaski i cienie tradycyjnego empiryzmu i racjonalizmu. 4. Marksistowska teoria odbicia jako konsekwentny empiryzm i konsekwentny racjonalizm. 5. Pojęcie prawdy (definicja prawdy). 6. Względny i obiektywny charakter prawdy. 7. Marksistowska teoria poznania wobec zagadnienia prawdy absolutnej. 8. Praktyka jako kryterium prawdy. 9. Optymizm poznawczy marksistowskiej teorii poznania. V. Marksistowska koncepcja człowieka. Miejsce "filozofii człowieka" w kulturze współczesnej. 1. Uwagi wstępne. 2. Istota człowieka i osobowości. 3. Teoretyczna problematyka celów i sensu życia. 4. Jednostka a społeczeństwo. Alienacja. 5. Rodowód i uzasadnienie komunistycznego ideału człowieka. VI. Posłowie autora.

Marksistowska teoria walki klas. Warszawa, Książka i Wiedza, 1969.

# materializm historyczny # walka klas # klasa społeczna # własność # świadomość klasowa / społeczna #
TREŚĆ. (A) Wstęp. 1. Stosunki własnościowe i produkt dodatkowy a klasowa struktura działalności społecznej. 2. Powstanie klas jako wynik prawidłowego rozwoju produkcji. Krytyka "teorii podboju". 3. Leninowska definicja klasy społecznej. Złożoność i konkretność stosunków klasowych. Mechanizm upadku klas panujących. 4. Świadomość klasowa i historyczna misja klasy robotniczej. 5. Pojęcie klasy społecznej jako odzwierciedlenie prawidłowości dynamiki historycznej i aktualnych działań społecznych. Złożoność zjawiska "walka klas". 6. Rzekome sprzeczności ujawnione przez socjologów burżuazyjnych w marksistowskiej teorii klas. 7. Krytyka teorii stratyfikacji jako alternatywy marksistowskiej teorii społeczeństwa kapitalistycznego. (B) Bibliografia.

Marksizm a tradycja empiryzmu i racjonalizmu. Człowiek i Światopogląd, nr 7-8, 111-134, 1969.

# marksizm # empiryzm # racjonalizm #

Poza relatywizmem i absolutyzmem w teorii prawdy. Człowiek i Światopogląd, nr 1, 25-49, 1970.

# prawda # relatywizm # absolutyzm #

Tradycyjne podziały nauk filozoficznych a struktura filozofii marksistowskiej. Studia Filozoficzne, nr 11, 87-106, 1974.

# marksizm # filozofia # filozofia a nauka #
TREŚĆ. 1. Tradycyjne dyscypliny wewnątrzfilozoficzne. 2. Stosunek filozofii marksistowskiej do tradycyjnych dyscyplin wewnątrzfilozoficznych. 3. Dyscypliny współczesne oddzielające się od filozofii. 4. Filozofie poszczególnych nauk. 5. Struktura wewnętrzna filozofii marksistowskiej.

Przedmiot filozofii i jej rola społeczna. Miejsce filozofii w teorii marksistowskiej. Warszawa, Książka i Wiedza, 1975. Ładosz, Jarosław.

# marksizm # filozofia # filozofia a nauka # filozofia a religia # filozofia a polityka # społeczna rola filozofii # walka ideologiczna #
TREŚĆ. (A) Od autora. I. Rozwój filozofii. Historyczne zmiany zakresu jej zainteresowań i znaczenia społecznego. 1. Pozorna nieokreśloność przedmiotu filozofii. 2. Przedmiot filozofii w starożytności. 3. Proces wydzielania się poszczególnych nauk z filozofii. 4. Emancypacja nauk i zawężanie się zakresu zainteresowań filozofii. 5. Filozofia, nauka i religia. 6. Narodziny i kryzys filozofii spekulatywnej. 7. Zmiany społecznej roli filozofii. 8. Światopogląd i ideologia a filozofia. 9. Klasowy charakter filozofii. II. Przedmiot filozofii w czasach współczesnych. 1. Co jest przedmiotem materializmu dialektycznego i historycznego. 2. Przedmiot filozofii wspólny wszystkim współczesnym kierunkom. 3. Rzekoma przeciwstawność kosmologicznego i antropologicznego nurtu filozofii. 4. Zniesienie podziału filozofii na naukową i ludzką przez marksizm. 5. Stosunek filozofii marksistowskiej do innych nauk. 6. Nie można nauczać "filozofii w ogóle". 7. Przyczyny upowszechniania się nauczania filozofii w świecie współczesnym. 8. Filozofia winna być traktowana jako nauka. III. Filozofia marksistowska - światopogląd klasy robotniczej i teoretyczna podstawa socjalizmu. 1. Więź filozofii marksistowskiej z socjalizmem. 2. Kwestia wyboru filozofii w socjalizmie. 3. Historyczne mechanizmy więzi filozofii marksistowskiej z ruchem klasy robotniczej. 4. Droga teoretycznego rozwoju Marksa i Engelsa. 5. Manowce teoretyków socjalistycznych zrywających z ruchem robotniczym. 6. Przyswojenie leninizmu przez ruch robotniczy. 7. Międzynarodowy charakter marksistowskiej filozofii. 8. Spór o filozofię "młodego Marksa". 9. Partia marksistowsko-leninowska a filozofia. 10. Trzy części składowe marksizmu. 11. Teoretyczne źródła filozofii marksistowskiej. 12. Istota przełomu dokonanego przez marksizm w filozofii. 13. Jedność materializmu dialektycznego i historycznego. IV. Podział nauk filozoficznych i stosunek filozofii marksistowskiej do tego podziału. 1. Tradycyjne dyscypliny wewnątrzfilozoficzne. 2. Stosunek filozofii marksistowskiej do tradycyjnych dyscyplin filozoficznych. 3. Dyscypliny współcześnie oddzielające się od filozofii. 4. Filozofie poszczególnych nauk. 5. Wewnętrzna struktura filozofii marksistowskiej. Stron 225.

Sprzeczności w rozwoju społeczeństwa socjalistycznego. Studia Filozoficzne, nr 12, 25-34, 1976.

# socjalizm # rozwój społeczny #

Refleksje na temat sporu marksistów o historyzm i jego rozumienie. Studia Filozoficzne, nr 4, 25-49, 1980.

# marksizm # historyzm # ALTHUSSER, Louis #

Filozofia w nowej edycji "Dzieł wszystkich" Włodzimierza Lenina. Studia Filozoficzne, nr 10, 127-131, 1987. Ładosz, Jarosław.

# LENIN, Władimir Iljicz #