Monografia o moralności mieszczańskiej. [Rec. Ossowska, Maria. Moralność mieszczańska]. Studia Filozoficzne, nr 1, 222-230, 1957.

# moralność #

Idiograficzna koncepcja historii. Studia Filozoficzne, nr 1, 14-41, 1958.

# historia # idiografizm # RICKERT, Heinrich #

O pojęciu typologicznym w humanistyce. Studia Filozoficzne, nr 4, 30-53, 1958.
PRZEDRUK w: Logiczna teoria nauki: wybór artykułów. Pawłowski, Tadeusz (red.), 639-667. Warszawa, PWN, 1966.

# humanistyka # pojęcie typologiczne # WEBER, Max #

O źródłach i upadu metafizyki. [Rec. Topitsch, Ernst. Vom Ursprung und Ende der Metaphysik]. Studia Filozoficzne, nr 6, 176-179, 1958.

# metafizyka #

"Tworzenie pojęć nauk humanistycznych wg koncepcji Leona Petrażyckiego" w: Księga pamiątkowa ku uczczeniu czterdziestolecia pracy nauczycielskiej w Uniwersytecie Warszawskim profesora Tadeusza Kotarbińskiego. Kotarbińska, Janina i in. (red.), 102-114. Warszawa, PWN, 1959.

# PETRAŻYCKI, Leon # humanistyka # pojęcie # definicja #
TREŚĆ. 1. Wstęp. 2. Koncepcja nauk humanistycznych. 3. Pojęcia klasowe. 4. Krytyka definicji sprawozdawczej. 5. Warunki naukowej użyteczności pojęć nauk humanistycznych. 6. Uwagi krytyczne.

Monografia o filozofii indyjskiej. [Rec. Radhakrishnan, Sarvepalli. Filozofia indyjska, tom I]. Studia Filozoficzne, nr 1, 231-238, 1960.

# filozofia indyjska #

Sprzeczność i konfliktowość w systemie etycznym. Studia Filozoficzne, nr 3, 143-157, 1961.

# GANDHI, Mohandas Karamchand # system etyczny # normy # metaetyka #

Zasada życzliwości (ahimsy) w etyce Gandhiego. Studia Filozoficzne, nr 1, 111-156, 1962.

# ahimsa # GHANDI, Mohandas Karamchand # etyka normatywna # filozofia indyjska #
TREŚĆ. I. Uwagi wstępne. II. Ahimsa w stosunku do zwierząt. III. Ahimsa w stosunku do ludzi. 1. Postulat przeciwdziałania złu. 2. Postulat życzliwości dla przeciwnika. 3. Postulat walki bez gwałtu. 4. Ahimsa jako dyrektywa skutecznego działania.

[Rec. Paton, H. J. Der kategorische Imperativ; eine Untersuchung über Kants Moralphilosophie]. Ruch Filozoficzny, XXII (2-4), 185-186, 1964.

Schematy i człowiek. [Rec. Grzegorczyk, Andrzej. Schematy i człowiek]. Studia Filozoficzne, nr 4, 165-170, 1964.

Traktat o różnorodności dóbr. [Rec. Wright, G. H. von. The Varieties of Goodness]. Studia Filozoficzne, nr 1, 184-189, 1965.

O rodzajach relatywizmu etycznego. Studia Filozoficzne, nr 4, 3-18, 1965.

# relatywizm etyczny, moralny # etyka # wartość etyczna, moralna # ocena etyczna, moralna #
TREŚĆ. 1. Relatywizm socjologiczny. 2. Relatywizm kulturowy. 3. Relatywizm metodologiczny. 4. Relatywizm aksjologiczny. 5. Relatywizm jako postulat warunkowego (sytuacyjnego) obowiązywania norm.

Etyka Gandhiego. Warszawa, PWN, 1965.

# GANDHI, Mohandas Karamchand # ahimsa # etyka normatywna # satyagraha # równość, równouprawnienie # asceza, ascetyzm # filozofia indyjska #
TREŚĆ. (A) Przedmowa. (B) Cześć pierwsza. I. Gandhi. II. Postulat ahimsy. 1. Uwagi wstępne. 2. Ahimsa w stosunku do ludzi. (a) Postulat przeciwdziałania złu. (b) Postulat życzliwości dla przeciwnika. (c) Postulat walki bez gwałtu. (d) Problem skuteczności w oczach Gandhiego. (e) Trudne problemy sytuacji skrajnej. 3. Ahimsa w stosunku do zwierząt. (a) Wegetarianizm. (b) Obrona przed szkodnikami. (c) Kult krowy. (d) O granicach konieczności. III. Postulat równości. 1. Hasło równości. 2. Struktura indyjskiego społeczeństwa. 3. Zerwanie z tradycją niedotykalności. 4. Metody walki z niedotykalnością. 5. Opozycja przeciwko Gandhiemu. 6. Stosunek Gandhiego do kast. IV. Postulat ascetyzmu. 1. Wyodrębnienie i charakterystyka ascetycznego nurtu w etyce Gandhiego. 2. Dziedziny ascetycznych zaleceń Gandhiego. 3. Argumentacja Gandhiego na rzecz ascetyzmu. 4. Stosunek do ascetyzmu Gandhiego w Indii. (C) Część druga. V. Sprzeczność i konfliktowość w etyce Gandhiego. 1. Normy sprzeczne. 2. Normy konfliktowe. 3. Przezwyciężanie konfliktowości. 4. Wnioski. VI. Kilka uwag metodologicznych. 1. Problem uporządkowania norm. 2. Problem uzasadniania. 3. Rola założeń metafizycznych. (D) Zakończenie. (E) Ważniejsze daty z życia Gandhiego. (F) Ważniejsze pozycje bibliograficzne. (G) Indeks. (H) Summary.

O pojęciu moralności. Etyka, t. 1, 31-46, 1966.

# moralność # norma moralna # metaetyka #
TREŚĆ. I. Aksjologicznie neutralne pojęcie moralności. II. Wyodrębnienie norm moralnych. 1. Poszukiwanie jednej definicji moralności. 2. Stosowane kryteria. 3. Problem norm pozamoralnych. III. O potrzebie definicji moralności. DYSKUSJA 47-50.

O twórczości Marii Ossowskiej. Studia Filozoficzne, nr 2, 3-10, 1966.

# OSSOWSKA, Maria # filozofia polska # moralność # etyka #

Etyka Fouriera. [Rec. Majler, Janina. Doktryna etyczna Karola Fouriera]. Studia Filozoficzne, nr 4, 163-165, 1966.

[Rec. Maślińska, Halina. Bentham i jego system etyczny]. Etyka, 353-358, 1966.

Gandhi. (Myśli i Ludzie). Warszawa, Wiedza Powszechna, 1967.

# GANDHI, Mohandas Karamchand # filozofia indyjska # ahimsa # etyka normatywna # satyagraha #
TREŚĆ. (A) Przedmowa. I. Gandhi. II. Poglądy. 1. Postulat ahimsy. 2. Przekonania metafizyczne.
WYBÓR PISM. I. Wprowadzenie słowami Gandhiego. II. Niestosowanie gwałtu. III. Stosunek do przeciwnika. IV. Wielki proces. V. Aszram. VI. Niedotykalni. VII. Cywilizacja. VIII. O sztuce i miłości. IX. Stosunek do zwierząt. X. Stosunek do religii. XI. Druga wojna światowa. XII. Sytuacja Żydów. XIII. Murzyni. XIV. Jawaharlal Nehru.

Problem unaukowienia etyki. Etyka, t. 2, 77-89, 1967.

# etyka normatywna # metodologia etyki # etyka a nauka #
DYSKUSJA, 90-94.

Etyka zawodowa. Etyka, t. 4, 58-80, 1969.

# etyka zawodowa # kodeks etyczny # obowiązek, obowiązywanie #
TREŚĆ. 1. Uwagi wstępne. 2. Stosunek etyki zawodowej do etyki ogólnej. 3. Kodyfikowanie postulatów moralnych. 4. Zawód jako rola społeczna.
DYSKUSJA, 81-90.

Moralność a natura ludzka. Etyka, t. 6, 9-29, 1970.

# natura ludzka # moralność # prawo natury #
TREŚĆ. (A) Koncepcje nieempiryczne. (B) Koncepcje empiryczne.

Krytycyzm jako obowiązek moralny. [Rec. Albert, Hans. Traktat über kritische Vernunft]. Etyka, t. 7, 183-188, 1970.

# krytycyzm # obowiązek #

Leon Petrażycki - teoretyka moralności i moralista. Etyka, t. 9, 41-63, 1971.

# PETRAŻYCKI, Leon # przeżycie moralne # motywacja # norma moralna #
TREŚĆ. (A) Teoria moralności. (B) Postawa celowościowa i zasadnicza. (C) Leon Petrażycki - dane biograficzne. (D) Ważniejsze pozycje bibliograficzne.

Społeczna rola indyjskiego mędrca. Z badań nad kulturą Indii. Studia Filozoficzne, nr 5, 45-67, 1971.

# autorytet # guru # hinduizm # rozwój duchowy # kult jednostki #
TREŚĆ. (A) Geneza. (B) Zadania artykułu. (C) Potrzeby ucznia.(D) Etyka autorytetu a kult mistrza. (E) Miejsce guru w społeczeństwie. (F) Guru jest Bogiem. (G) Przeciwnicy instytucji mistrza. (H) Koncepcje nietypowe. (I) Jak się zostaje mistrzem? (J) Ważniejsze różnice między mistrzami. (K) "Prawdziwy mistrz". (L) Pedagogiczne założenia. (M) Przeżycia mistyczne. (N) Informacje o uwzględnionych osobach.

Człowiek jako istota zawistna. [Rec. Schoeck, Helmut. Der Neid. Eine Theorie der Gesellschaft]. Etyka, t. 8, 190-194, 1971.

Albert Schweitzer. [Rec. Albert Schweitzer: Wielikij gumanist XX wieka. Wspomnienija i statji]. Studia Filozoficzne, nr 3-4, 268-271, 1972.

Wzorce indyjskiego perfekcjonizmu. Z badań nad kulturą Indii. Etyka, t. 12, 25-56, 1973.

# perfekcjonizm # hinduizm #

Model dedukcyjny w etyce. Studia Filozoficzne, nr 8, 71-77, 1973.

# dedukcja # metodologia etyki # norma etyczna #

Auroville. (Z badań nad kulturą Indii). Studia Filozoficzne, nr 3, 97-114, 1974.

# filozofia indyjska # AUROBINDO, Ghose # joga # utopia #
TREŚĆ. 1. Geneza. 2. Założenia ideowe. 3. Rozwiązania szczegółowe.

Humanizm Alberta Schweitzera. (W stulecie urodzin). Studia Filozoficzne, nr 11, 169-183, 1974.

# SCHWEITZER, Albert # humanizm # moralność #

Maria Ossowska jako badacz moralności. Studia Filozoficzne, nr 12, 91-107, 1975.

# OSSOWSKA, Maria # moralność # ocena #
TREŚĆ. 1. Człowiek i dzieło. 2. Przedmiot nauki o moralności. 3. Wartościujące składniki dzieła.

Etyczne wskazania Tadeusza Kotarbińskiego. Studia Filozoficzne, nr 3, 33-45, 1976.

# KOTARBIŃSKI, Tadeusz # opiekun # sumienie # etyka #
TREŚĆ. 1. Zakorzenienie w tradycji. 2. Spolegliwe opiekuństwo. 3. Cudze i własne wątpliwości. Krytyka i obrona.

Uczczenie Alberta Schweitzera w Niemieckiej Republice Demorkatycznej. Studia Filozoficzne, nr 6, 152-153, 1976.

Etyczne treści Bhagawadgity. Studia Filozoficzne, nr 10-11, 103-115, 1976.

# etyka # filozofia indyjska # dharma #

Własny a cudzy świat wartości. Roczniki Filozoficzne, 25(2), 143-148, 1977.

# wartość # filozofia indyjska # tolerancja #

Pryncypializm i sytuacjonizm w etyce. Studia Filozoficzna, nr 7, 101-111, 1978.

# norma etyczna # etyka normatywna # sytuacjonizm # pryncypializm #
TREŚĆ. (A) Stanowiska skrajne. (B) Sytuacjonizm. (C) Normy bezwarunkowo obowiązujące.

Co głosi etyka chrześcijańska. [Rec. Handbuch der christlichen Ethik. Hertz, A. i in. (red.). 2 tomy]. Studia Filozoficzne, nr 4, 192-194, 1980.

Rozważania o etyce Schweitzera. [Rec. Spear, Otto. Albert Schweitzers Ethik. Ihre Grundlinen in seinem Denken und Leben]. Studia Filozoficzne, nr 5, 168-169, 1980.

Kręgi ludzkiej wspólnoty. Etyka, t. 18, 199-219, 1980.

# prawa człowieka # humanizm # godność # uniwersalizm etyczny, moralny #
TREŚĆ. (A) Współczesne tendencje personalistyczne. (B) Człowiek nie jest rzeczą. (C) Argumentacja na rzecz wartości każdej ludzkiej jednostki. (D) Egoizm gatunkowy. (E) Problem uzasadnienia. (F) Problem motywacji.

O potrzebie norm bezwarunkowo obowiązujących. [Polemika z: Haecker, Hans-Joachim. O fikcji ogólnie obowiązujących norm etycznych. Studia Filozoficzne, nr 1-2, 135-139, 1982]. Studia Filozoficzne, nr 1-2, 141-147, 1982.

# etyka # norma etyczna # tortury # zakaz #

Kim jest człowiek. [Rec. Staudinger, Hugo i Schlüter. Wer ist der Mensch_ Entwurf einer offenen und imperativen Anthropologie]. Studia Filozoficzne, nr 1-2, 165-169, 1982.

Trzy pojęcia tolerancji. Studia Filozoficzne, nr 8, 105-118, 1984.

# etyka społeczna # tolerancja # równość społeczna #
ABSTRAKT. W artykule wyróżniam trzy pojęcia tolerancji, jakie współcześnie najczęściej występują w literaturze. W pierwszym rozumieniu chodzi o brak ingerencji mimo negatywnej oceny czyichś poglądów lub czynów. W drugim rozumieniu chodzi o sprzyjającą akceptację cudzej odmienności w zakresie poglądów lub czynów. W trzecim rozumieniu tolerancja polega na wyrzeczeniu się przymusu przy próbach zmiany tego, co się w cudzych poglądach lub czynach uważa za błąd lub zło. Artykuł stanowi pierwszą część większej całości poświęconej problemom tolerancji. W części drugiej zamierzam zanalizować argumenty, jakimi współcześnie popierane są hasła tolerancji. W trzeciej części zamierzam omówić problemy granic tolerancji oraz granic nietolerancji.

Relatywizm etyczny. Etyka, nr 21, 7-23, 1984.

# relatywizm etyczny # aksjologia # norma etyczna #
TREŚĆ. (A) Relatywizm aksjologiczny (relatywizm-absolutyzm). (B) Relatywizm metodologiczny (relatywizm-naturalizm). (C) Relatywizm sytuacyjny (relatywizm-pryncypializm). (D) Relatywizm kulturowy. (a) Relatywizm kulturowy w odmianie opisowej (relatywizm-uniwersalizm). (b) Relatywizm kulturowy w odmianie normatywnej (relatywizm-absolutyzm). (E) Podsumowanie.

Warunkowe i bezwarunkowe obowiązywanie norm moralnych. Etyka, nr 22, 7-18, 1986. Lazari-Pawłowska, Ija.

# norma moralna # obowiązek, obowiązywanie # pryncypializm #
TREŚĆ. (A) Pryncypializm. (B) Etyka sytuacyjna. (C) Normy bezwarunkowo obowiązujące.

Jeszcze o pojęciu tolerancji. Studia Filozoficzne, nr 1, 165-173, 1987.

# tolerancja #
ABSTRAKT. Autorka opublikowała w "Studiach Filozoficznych" (1984, nr 8) artykuł pt. "Trzy pojęcia tolerancji", który stał się przedmiotem licznych dyskusji. W niniejszym artykule autorka spróbowała pogłębić swoje analizy pojęciowe, które traktuje jako wstęp do rozważań na temat tolerancji w trzech dziedzinach: w dziedzinie nauki, światopoglądu i moralności. W dalszych numerach "Studiów Filozoficznych" ukażą się jej artykuły: "Tolerancja w dziedzinie nauki" oraz "Podstawy i granice indyjskiej tolerancji".

Tolerancja w dziedzinie nauki. Studia Filozoficzne, nr 2, 83-90, 1987.

# tolerancja # filozofia nauki # etyka a nauka #
TREŚĆ. 1. Uwagi wstępne. 2. Argumentacja. 3. Adresaci postulatu tolerancji. 4. Zróżnicowanie nauk a tolerancja. 5. Granice tolerancji.

Podstawy i granice indyjskiej tolerancji. Studia Filozoficzne, nr 3, 121-134, 1987.

# tolerancja # filozofia indyjska #
TREŚĆ. 1. Uwagi wprowadzające. 2. Argumenty na rzecz tolerancji. 3. Nietolerancja społeczna. 4. Liberalizm w interpretacji świętych ksiąg. 5. Ostateczna jedność wszystkich wierzeń. 6. Odmienność indyjskiej kultury intelektualnej.

Henryk Elzenberg o Gandhim i pacyfizmie. W stulecie urodzin. Studia Filozoficzne, nr 8, 19-28, 1987.

# ELZENBERG, Henryk # pacyfizm # GANDHI, Mohandas Karamchand #

Etyczne aspekty obywatelskiego sprzeciwu. Etyka, nr 25, 139-172, 1990. Lazari-Pawłowska, Ija.

# etyka a polityka # przemoc # non-violence #
TREŚĆ. I. Uwagi wstępne. II. Opór wewnętrzny. III. O pojęciu przemocy. IV. Opór metodami gwałtu. V. Problem godziwości celów. VI. Opór bez przemocy.