Teoria poznania materializmu dialektycznego. Roczniki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Dział F, Nauki Filozoficzne i Humanistyczne, t. 1, 121-186, 1946.

# epistemologia # materializm dialektyczny # filozofia przyrody #
I. Wstęp. II. Z dziejów marksizmu. III. Dialektyka. IV. Teoria poznania. V. Teoria przyrody. VI. Materializm dziejowy.

Zagadnienia teoriopoznawcze materializmu dialektycznego. Przegląd Filozoficzny, nr 1-4, 60-86, 1947.

# materializm dialektyczny # epistemologia # rozwój # praktyka #
TREŚĆ. 1. Dialektyka. 2. Rozwój przez przeciwieństwa. 3. Rola logicznej zasady niesprzeczności. 4. Jedność przeciwieństw. 5. Ilość a jakość. 6. Względność-bezwzględność. 7. Ruch z siebie. 8. Antynomie świata i działania. 9. Materia. 10. Świadomość. 11. Poznanie rzeczywistości. 12. Zmysły a rozum. 13. Specyficzność nauk. 14. Prymat działania. 15. Uwagi końcowe.

Witalizm a mechanizm. Myśl Współczesna, nr 12, 538-543, 1947.

# biologia # witalizm # mechanicyzm #

Indywidualizm a demokracja. Przegląd Filozoficzny, nr 4, 402-417, 1948.

# indywidualizm # demokracja # krytycyzm #

Radziecka myśl filozoficzna lat ostatnich. Przegląd Filozoficzny, nr 3-4, 400-411, 1949.

# filozofia sowiecka # ŻDANOW, Andriej # ŁYSENKO, Trofim #

Descartes a nowoczesny materializm. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Nauki Filozoficzne i Humanistyczne, t. 8, 1-37, 1953.

# DESCARTES # materializm #

Zadania i perspektywy rozwoju filozofii. Odpowiedź na ankietę "Myśli Filozoficznej". Myśl Filozoficzna, nr 1, 183-194, 1957.

Myślenie a działanie. Studia Filozoficzne, nr 2, 117-144, 1957.

# myślenie # działanie # praktyka # przyczynowość #

Poglądy filozoficzne Adama Mahrburga. Studia Filozoficzne, nr 1, 61-85, 1958.

# MAHRBURG, Adam # pozytywizm # empiryzm # filozofia polska #

Poglądy filozoficzne Adama Mahrburga. Cz. 2. Studia Filozoficzne, nr 2, 51-79, 1958.

# MAHRBURG, Adam # empiryzm # filozofia polska #

XII Międzynarodowy Kongres Filozoficzny. Ruch Filozoficzny, XVIII (4), 137-141, 1958.

Maurycy Straszewski - empirysta i metafizyk. Studia Filozoficzne, nr 1, 129-180, 1960.

# filozofia polska # empiryzm # metafizyka # pozytywizm #

O ostatecznym uzasadnieniu. Studia Filozoficzne, nr 4, 151-159, 1962.

# uzasadnienie # krytycyzm #

Nauka poprawnego myślenia. Warszawa, PWN, 1963; dodr. 1965; wyd. 2 1971; wyd. 3 Lublin, Wyd. Lubelskie, 1987.

# myślenie # prakseologia # metodologia nauki # prawo przyrody # rewolucja naukowa # wnioskowanie indukcyjne # hipoteza # analogia #
TREŚĆ. (A) Od autora. I. Wiwisekcja działania. II. Ze strategii i taktyki myślenia. III. O naukach przyrodniczych i humanistycznych. IV. O naukach logiczno-matematycznych. (B) Posłowie. (C) Indeks nazwisk. (D) Indeks rzeczowy.

Zarys logiki (semantyka i logika formalna). Lublin, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 1964.

# logika - podręczniki # semantyka logiczna #
TREŚĆ. Od autora. * Wstęp. Co to jest logika? Działy logiki. I. Semantyka. 1. Podstawowe pojęcia semantyczne. 2. Typy zdań (sądów). 3. Nazwy (pojęcia) i stosunki między nimi. 4. Podział logiczny. Definicja. 5. Sądy (zdania) analityczne i syntetyczne. Modalność sądów. Zdania pytajne. 6. Błędy logiczno-językowe. 7. Stopnie języka. Antynomie. II. Logika formalna. 1. O rozumowaniu. 2. Wnioskowanie dedukcyjne. Teoria zdań. 3. Wnioskowanie dedukcyjne. Tradycyjna teoria nazw.

O podstawowych zagadnieniach psychologii. [Rec. Tomaszewski, Tadeusz. Wstęp do psychologii]. Studia Filozoficzne, nr 4, 147-154, 1964.

Wspomnienie o André Lalande. Ruch Filozoficzny, XXIII (1-2), 25-31, 1964.

O roli pytań w filozofii i nauce. [Rec. Cackowski, Zdzisław. Problemy i pseudoproblemy]. Studia Filozoficzne, nr 1, 155-165,1966. 

Armin Teske (1910-1967). (Wspomnienie pośmiertne). Studia Filozoficzne, nr 3, 287-292, 1967.

Czesław Znamierowski. Sylwetka uczonego i myśliciela. Studia Filozoficzne, nr 2, 53-60, 1968.

# ZNAMIEROWSKI, Czesław # filozofia polska # etyka # życzliwość #

O przyczynowości - w nauce i filozofii. [Rec. Krajewski, Władysław. Związek przyczynowy]. Studia Filozoficzne, nr 2, 171-179, 1968.

"Filozofia uniwersalna" Teilharda de Chardin. Studia Filozoficzne, nr 6, 3-54, 1969.

# TEILHARD DE CHARDIN, Pierre # ewolucjonizm chrześcijański # monizm # filozofia Boga #
TREŚĆ. (A) Wstęp. Zarys życia i działalności. I. Filozofia przyrody. II. Filozofia jednostki i społeczeństwa. III. Metafizyka Omegi. IV. Próba monizmu. V. Theologia vincit. (B) Zakończenie.

Formowanie się światopoglądu Fryderyka Engelsa. Studia Filozoficzne, nr 9, 3-41, 1972.

# ENGELS, Friedrich #
TREŚĆ. 1. Wstęp. 2. Kiełkowanie talentów. 3. Brema. Życie "zewnętrzne". 3. Castigat ridendo mores. 5. Poliglota. 6. Twórczość ideowo-poetycka. 7. Tendencje socjalne. 8. Poszukiwania religijne. 9. Formowanie się poglądów filozoficznych. 10. Uspołecznienie filozofii. 11. Ethos i dokonania. 12. Źródło oryginalności i zasługi. 13. Strateg i bohater. 14. Finał. * Aneks I: humanizm epistemologiczny. * Aneks II: Internacjonalizm.

Antropologia filozoficzna Ludwika Feuerbacha. (W setną rocznicę śmierci). Studia Filozoficzne, nr 6, 35-62, 1973.

# FEUERBACH, Ludwik # antropologia filozoficzna # materializm # krytyka religii #
TREŚĆ. Celem rozprawy jest ujawnienie ewolucji myśli filozoficznej Feuerbacha i zbadanie, w jakim stopniu zarzuty, skierowane przeciw jego filozofii, są uzasadnione. Filozofowie orientacji filozoficznej zarzucają Feuerbachowi "wulgarny materializm", powołując się na niektóre niefortunne, choć efektowne, jego wypowiedzi (np. "der Mench ist, was er isst"). Jednakże większość tekstów w najpoważniejszych jego pracach świadczy o czymś wręcz przeciwnym. Wyłania się z nich wielki humanista, który wywodzi wprawdzie kulturę duchową z czynności zmysłowych, ale przypisuje jej najwyższą rangę w życiu człowieka i ujmuje jego postępowanie w bardzo szlachetny system etyczny "tuizmu". Stirner, a za nim współtwórcy materializmu dialektycznego, pomimo uznania dla Feuerbachowskiej krytyki idealizmu, zarzucają filozofowi abstrakcjonizm w ujmowaniu istoty ludzkiej i stwarzanie "nowej religii", której przedmiotem ma być przyroda i jej wykwit: hipostaza człowieka. Zarzuty te, choć niebezpodstawne, nie obejmują całego, a zwłaszcza dojrzałego okresu myśli filozoficznej Feuerbacha. We wczesnej twórczości, jak sam zresztą przyznaje, był abstrakcjonistą i uprawiał spekulacje filozoficzne. Jednakże w utworach późniejszych mocno stanął na gruncie konkretyzmu, reizmu i nominalizmu i konsekwentnie rozwijał pogląd na świat z tego stanowiska. Wreszcie - zarzut najgłośniejszy, szczególnie dobitnie wyrażony w Marksowskich Tezach o Feuerbachu: nieuwzględnianie praktyki w rozważaniach filozoficznych i ignorowanie społecznego charakteru zjawisk kulturowych, w szczególności religijnych. W rozprawie przytoczone są liczne enuncjacje Feuerbacha i wskazane są metody badań przez niego stosowane, których wymowa mocno stępia zarzut pasywizmu i asocjalności. Jego "rozumny egoizm" łączy się harmonijnie z emocjonalnie pojętym "komunizmem" i dąży on nie tylko do "objaśnienia" świata, lecz i do "przeobrażenia" go.

Moja droga filozoficzna. (Z przemówienia jubileuszowego). Studia Filozoficzne, nr 10, 73-78, 1974.

# filozofia polska #

Zarys światopoglądu Sergiusza Jesienina (w 50 rocznicę śmierci). Studia Filozoficzne, nr 5, 115-134, 1977.

# JASIENIN, Siergiej # światopogląd #
TREŚĆ. (A) Wstęp. (B) Panteizm. (C) Bogoburstwo. (D) Mistycyzm nieteologiczny. (E) Teoria sztuki. (F) Sympatie wolnościowe. (G) Socjalizm patriarchalny, antyurbanizm. (H) Stosunek do rewolucji. (I) Indywidualizm - kosmopolityzm - anarchizm. (J) Apoteoza "chuligaństwa". Delirium. (K) Wielka katharsis. (L) Finał. (M) Antynomie osobowości.

Etyka polska (1863-1918). [Rec. Jedynak, Stanisław. Etyka polska 1863-1918]. Studia Filozoficzne, nr 12, 190-191, 1977.

Czernyszewski - myśliciel i reformator życia społecznego (w 150 rocznicę urodzin). Studia Filozoficzne, nr 1, 3-33, 1979.

# CZERNYSZEWSKI, Nikołaj Gawriłowicz # monizm # socjalizm utopijny # filozofia społeczna #
TREŚĆ. (A) Genealogia rewolucji. I. Zarys życia i działalności. 1. Lata młodzieńcze i uniwersyteckie. 2. Aktywność rewolucyjna i odwet. II. Poglądy teoretyczno-filozoficzne. 1. Teoria poznania i ontologia. 2. Praksizm. Naturalizm. Konkretyzm. Metodologia. III. Filozofia praktyczna. 1. Poglądy społeczne. 2. Utopia socjalna. 3. Teoria rozumnego egoizmu. 4. Hedonizm społeczny. 5. Poglądy estetyczne. (B) Zakończenie.

Próba syntetycznego ujęcia twórczości i działalności naukowej prof. dra Tadeusza Czeżowskiego. Studia Filozoficzne, nr 3, 45-57, 1980. Łubnicki, Narcyz.

# CZEŻOWSKI, Tadeusz # metodologia humanistyki # metodologia nauki # metodologia filozofii #

Poglądy filozoficzne Tadeusza Kotarbińskiego zawarte w jego poezjach. Studia Filozoficzne, nr 9-10, 3-16, 1982.

# KOTARBIŃSKI, Tadeusz # poezja # filozofia a sztuka #
TREŚĆ. I. O źródłach poznania historycznofilozoficznego. II. Rozum a uczucie. III. Obiektywizm - subiektywizm. IV. Stosunek do religii. V. Rygoryzm i emocjonalizm w etyce. VI. Demokratyzm nie wyklucza indywidualizmu. VII. U kresu życia.

Dzieje pewnego światopoglądu. Studia Filozoficzne, nr 2, 164-172, 1987. Łubnicki, Narcyz.

# filozof # światopogląd #
ABSTRAKT. Obiekt badania, żyjący filozofii (w anagramie - Czarny), poszukując całkowicie pewnego poznania, wypróbowuje kolejno różne kierunki filozoficzne: idealizm obiektywny i subiektywny, aprioryzm, intuicjonizm emocjonalistyczny i intelektualistyczny, solipsyzm... - i wszędzie, nawet w pozytywizmie, wykrywa elementy metafizyczne dyskredytujące badane systemy. Absolutyzmowi przeciwstawia relatywizm, spekulatyzmowi - konkretyzm, logizmowi - psychologizm. Z tego stanowiska dochodzi do wniosku, że jedynie pewne poznanie zawarte jest w bezpośrednio doznawanych przeżyciach, które jednak nie mogłyby stać się punktem wyjścia dla skutecznego zachowania się w życiu i konstruowania choćby probabilistycznej nauki, gdyby nie uwzględniono prymatu przeżywanego działania wobec teorii i nie założono relatywnych postulatów o znaczeniu praktycznym, rezygnując z absolutystycznych sądów metafizycznych.

Profesor Narcyz Łubnicki (1904-1988). Ruch Filozoficzny, XLVII (2), 103-113, 1990. Kwiatkowski, Tadeusz.