Aby rozumieć swój świat. Studia Filozoficzne, nr 5, 41-58, 1980.

# KUHN, Thomas Samuel # filozofia nauki # paradygmat # rozumienie #
ABSTRAKT. W literaturze metodologicznej niejednokrotnie problem wyjaśniania naukowego rozpatrywany był krytycznie. Przedstawiciele tzw. nurtu radykalnego we współczesnej filozofii nauki, polemizując z zastaną filozofią nauki, odrzucają m.in. tezę o tym, jakoby wyjaśnienie było celem nauk przyrodniczych. Co w zamian proponuje się w tych krytycznie do tradycji nastawionych koncepcjach nauki? Odpowiedzi na to pytanie szukam niżej w paradygmatycznej koncepcji T. S. Kuhna. Staram się również rozpatrzyć, za cenę jakich rozwiązań filozoficznych wyjaśnianie w naukach przyrodniczych zastąpione zostało w tej koncepcji rozumieniem - zarezerwowanym dotychczas raczej dla nauk humanistycznych.

Problemy z naukowymi problemami. [Rec. Laudan, Larry. Progress and Its Problems. Towards a Theory of Scientific Growth]. Studia Filozoficzne, nr 9, 160-166, 1981. Motycka, Alina.

# metodologia nauki #

Między fizyką a filozofią czyli epistemologia naukowa Sir Arthura Eddingtona. Studia Filozoficzne, nr 11, 83-103, 1981.

# EDDINGTON, Arthur # filozofia nauki # rewolucja naukowa #
ABSTRAKT. Zadaniem artykułu jest na podstawie analizy wybranych filozoficznych prac Sir Arthura Eddingtona odpowiedzieć na pytanie o zmiany w filozoficznej koncepcji nauki dokonującej się pod wpływem rewolucyjnych przemian w nauce.
TREŚĆ. * Synchroniczny przekrój nauki. 1. Obserwacja i systematyzacja. 2. Schemat myślowy a pojęcie. * Diachroniczny przekrój nauki. 3. Niezmienniki a zmiana układu. 4. Rewolucja naukowa a problem ciągłości i postępu wiedzy. * Eddingtona filozofia nauki (aspekt epistemologiczny). 5. Epistemologia naukowa. 6. Struktura i wiedza. 7. Fizyka i jej uniwersum. 8. Próba przezwyciężenia starych podziałów. * Eddingtona filozofia nauki (aspekt metodologiczny). 10. Metody nauki. 11. Indeterminizm i prawdopodobieństwo. 12. Jaki cel realizuje nauka? 12. Wiedza naukowa (charakterystyki podstawowe. * Zamiast podsumowania.

Czym żyją filozofowie nauki? (Słowo o sile polemiki). Studia Filozoficzne, nr 9-10, 79-91, 1982.

# filozofia nauki # niewspółmierność interteoretyczna #
ABSTRAKT. W artykule stawia się i rozpatruje kwestię statusu tezy o niewspółmierności oraz kwestię funkcji, jaką teza ta pełni  filozofii nauki. Wprowadzając podział tez o nauce na pozytywne i negatywne, tezę o niewspółmierności zaliczyć należy do tez negatywnych o nauce. Dzieląc zaś funkcje pełnione przez tezy o nauce na konstruktywne i destruktywne, tezie o niewspółmierności przypisać trzeba, w świetle tych rozważań, funkcję destruktywną.

Relacyjny charakter wiedzy w świetle filozoficznej koncepcji nauki A. N. Whiteheada. Studia Filozoficzne, nr 10, 99-114, 1983.

# WHITEHEAD, Alfred North # filozofia nauki # rozwój nauki # matematyka #
ABSTRAKT. Głównym zamierzeniem artykułu jest ukazanie obecnej aktualności problematyki związanej z poznaniem naukowym, którą podejmował w swej koncepcji A. N. Whitehead. Z uwagi na ów cel, dokonana została na podstawie filozoficznych prac Whiteheada taka selektywna rekonstrukcja jego koncepcji nauki, aby tę aktualnie ważną problematykę wydobyć. Jest to zarazem rekonstrukcja ujawniająca zasadnicze wpływy, które koncepcję tę ukształtowały - a mianowicie - wpływy wzajem wzbogaconych w początkach XX w. logiki i matematyki. Zamierzeniem tego artykułu jest również próba przybliżenia tej stosunkowo mało znanej czytelnikowi polskiemu filozoficznej koncepcji nauki tym cenniejszej, że nieobojętnej na istotne wydarzenia historyczne w nauce w pierwszej ćwierci naszego stulecia, a zarazem jednak koncepcji, która będąc zawile wyłożona, mało stała się popularna i niezbyt okazała się wpływowa.

Filozofia nauki wobec wartości poznawczych. Studia Filozoficzne, nr 8-9, 131-147, 1985.

# filozofia nauki # wartość poznawcza # POPPER, Karl R. # KUHN, Thomas Samuel #
ABSTRAKT. Kryzys wartości we współczesnej filozofii nauki uniemożliwia wybór między koncepcjami, które bądź przypasują nauce tradycyjne wartości poznawcze, bądź je eliminują. Ogólną przyczyną kryzysu jest wspólny brak w filozoficznych założeniach tych koncepcji takiej wiedzy epistemologicznej, która zadowalająco tłumaczyłaby typową dla nauki w XX w. sytuację zmiany między dwiema rywalizującymi teoriami (sytuację T1-T2). Artykuł przedstawia, na przykładzie dwu wybranych reprezentacyjnych koncepcji nauki (Poppera i Kuhna), taką analizę porównawczą, która ujawnia to źródło kryzysu.

O niektórych symptomach kryzysowej filozofii nauki. Studia Filozoficzne, nr 10, 69-83, 1985. Motycka, Alina.

# filozofia nauki # rewolucja naukowa # wartość poznawcze #
ABSTRAKT. Analiza reprezentatywnych filozoficznych koncepcji nauki ujawnia istotny problem epistemologiczny stanowiący zasadnicze źródło kryzysu współczesnej filozofii nauki. Filozoficzne założenia tych koncepcji nie zawierają bowiem epistemologicznego opisu sytuacji zmiany naukowej (sytuacji T1 - T2) typowej dla dwudziestowiecznej nauki. W artykule rozpatruje symptomy kryzysowej filozofii nauki z uwagi na możliwość wyjścia z kryzysu.

Łapmy zatem tego kruka. [Polemika z recenzją: Grobler, Adam, Ostrzenie apetytu w kryzysie]. Studia Filozoficzne, nr 11, 175-177, 1988.