[Rec. O'Brien, Conor Cruise. Albert Camus]. Ruch Filozoficzny, XXXI (2-4), 177-180, 1973. Osmańska, Krystyna.

Człowiek wobec śmierci według "Prób" Montaigne'a. Studia Filozoficzne, nr 11, 91-107, 1979. Osmańska, Krystyna.

# MONTAIGNE, Michel # śmierć # sytuacja graniczna #
ABSTRAKT. Artykuł poświęcony jest filozofii Michela de Montaigne`a, jednej z najciekawszych postaci francuskiego Odrodzenia. Przedmiot artykułu stanowi analiza problemu samoświadomości dokonywana na drodze konfrontacji człowieka ze śmiercią. Punktem wyjścia jest dla Montaigne`a opis stosunku człowieka do świata, gdzie człowiek cały swój wysiłek myślowy wspiera na emancypacji od więzów naturalnych, a preferując swoje pragnienie wielkości, kreuje świat złudzeń, którego nieodłącznymi atrybutami są pycha, ambicja, lęk, cierpienie, a przede wszystkim nieświadomość odnośnie do istniejącego stanu rzeczy. Konfrontacja ze śmiercią daje mu możliwość osiągnięcia wiedzy o własnej niewiedzy, o nieświadomych mechanizmach zachowań wobec świata. Istnieje przy tym rodzaj konfrontacji pozornej, która opiera się na postawie odmowy wobec własnej sytuacji w świecie. Zamiast świadomości śmierci pojawia się pragnienie nieśmiertelności, w wyniku czego śmierć jawi się człowiekowi jako fakt pełen grozy, wyolbrzymiony przez nasze wyobrażenia, a jednocześnie spychany w nieświadomość. Konfrontacja rzeczywista polega na wyrażeniu zgody na świat, na uznaniu swojej w nim małości i znikomości jako cząstki natury, niczym nie wyróżniającej się od reszty stworzenia. W tym kontekście afirmacja śmierci stanowi nieodłączną cząstkę świadomości życia. Śmierć jako podstawowy fakt egzystencjalny nie wymaga komentarzy, którymi wiedza usiłuje go zaciemnić i wypaczyć. Bezustanna świadomość śmierci jest nie tylko wynikiem życia autentycznego, ale stanowi jego warunek podstawowy, nadający mu wartość poprzez uczynienie go faktem jedynym i niepowtarzalnym.