Podstawy nauki o moralności. Warszawa, Czytelnik, 1947; wyd. 4 Warszawa, PWN, 1966; Wrocław, Ossolineum, 1994. Ossowska, Maria.

# moralność # norma moralna # ocena moralna # socjologia moralności # działanie #
TREŚĆ. * Słowo wstępne do pierwszego wydania. * Przedmowa do drugiego wydania. I. Nauka o moralności. Jej zagadnienia, źródła i przeszłość. II. Ocena i opis. III. Subiektywistyczne i obiektywistyczne interpretacje ocen oraz przemawiające za nimi argumenty. IV. Prawdziwość ocen i możliwość ich uzasadniania. V. Normy. VI. W poszukiwaniu odrębności oceny i normy moralnej. VII. Własności, jakie przedmiot musi posiadać, by podlegać ocenie moralnej. VIII. Własności, jakie przedmiot musi posiadać i jakie wystarczają, by podlegał ocenie moralnej. IX. Moralność i różne terytoria z nią styczne. X. Niespójność naszej fizjonomii moralnej. Moralność czy moralności? * Zakończenie.

Co to jest ocena? Przegląd Filozoficzny, nr 4, 425-427, 1948.

# ocena #

Oceny i normy (w odpowiedzi prof. J. Landemu). Kwartalnik Filozoficzny, 18(3/4), 313-320, 1949. Ossowska, Maria.

# oceny # normy #

Motywy postępowania. Z zagadnień psychologii moralności. Warszawa, Książka i Wiedza, 1949; wyd. 3 2002.

# psychologia moralności # antropologia filozoficzna # motyw / motywacja # hedonizm # egoizm # altruizm # sumienie # cierpienie #
TREŚĆ. Słowo wstępne. I. Spór o "naturę" ludzką i pojęcia pomocnicze w tym sporze. II. Hedonizm. III. Hedonizm (ciąg dalszy): Stosunek do własnego cierpienia i przyjemności. IV. Pojęcie egoizmu. V. Altruizm, sympatia. "Instynkty społeczne". VI. Homo moralis. Streszczenie angielskie. Bibliografia.

Moralność mieszczańska. Łódź, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 1956; Wrocław, Zakład im. Ossolińskich, 1956; wyd. 2 1985.

# filozofia moralności # mieszczanin, mieszczaństwo # kapitalizm # FRANKLIN, Benjamin # DEFOE, Daniel # ALBERTI, Leon Battista # WEBER, Max # VOLNEY, Constantin François de Chaseboeuf #
TREŚĆ. Przedmowa. I. Rozważania wstępne. II. Moralność mieszczańska w defensywie. 1. Krytyka moralności mieszczańskiej przez lewicę społeczną. 2. Szlachta o moralności mieszczańskiej. 3. Atak Młodej Polski na moralność mieszczańską. 4. Uwagi o tle społecznym ataku Młodej Polski na mieszczucha. III. Klasyczny model moralności mieszczańskiej; Beniamin Franklin. 1. Życie Franklina i jego pouczenia moralne. 2. Franklinowski self-made man w dalszym rozwoju. 3. Przykłady franklinizmu w Polsce. IV. Cnota oszczędności. V. Kupiec i gentelman u Daniela Defoego. 1. Życie Defoego. 2. Wzór kupca. 3. Ilustracja wzoru kupca: Robinson Cruzoe. 4. Kupiec i gentelman. 5. Kupiec Defoego na tle wzorów kupca Savary’ego i Franklina. VI. Sekty purytańskie i moralność mieszczańska w rozwoju nowoczesnego kapitalizmu. VII. Zawiść jako rys drobnomieszczanina. 1. Oburzenie moralne a psychika drobnomieszczanina na przestrzeni wieków. 2. Zawiść w tragedii i prawodawstwie Aten starożytnych. VIII. Moralność mieszczańska wczesnego włoskiego kapitalizmu: Leon Battista Alberti. 1. Wiadomości biograficzne o osobie Albertiego. 2. Styl domu na podstawie traktatu o rodzinie. 3. Wzór mężczyzny i kobiety na podstawie traktatu o rodzinie. 4. Charakterystyka Albertiego w świetle traktatu o rodzinie. IX. Mieszczańskie katechizmy moralne w dobie wielkiej rewolucji francuskiej. 1. Osoba Volneya. 2. "Katechizm" Volneya w stosunku do jego "Ruin". 3. Prawo natury. 4. Wzór obywatela u Volneya. 5. Obywatel Volneya w swoich stosunkach społecznych. 6. Ogólna charakterystyka Volneya na tle innych katechizmów epoki. X. Interferencja wzorów mieszczańskich i wzorów szlacheckich w wieku dziewiętnastym. XI. Refleksje metodologiczne nad ustaleniem uwarunkowań społecznych. XII. Rzut oka na całość książki.

O pewnych przemianach etyki walki. Warszawa, Książka i Wiedza, 1957; wyd. 2 Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1977.

# etyka # walka # humanitaryzm # prawa człowieka # Ss. 41 (wyd. 1957).

Zagadnienie powszechnie uznanych norm moralnych. Studia Filozoficzne, nr 3, 80-96, 1957.

# moralność # norma moralna # ocena moralna #

Główne modele systemów etycznych. Studia Filozoficzne, nr 4, 3-21, 1959.

# system etyczny # etyka #
TREŚĆ. 1. Uwagi wstępne. 2. Systemy o stylu dedukcyjnym. 3. Systemy etyczne o ambicjach empirycznych. 4. Parę uwag o indukcji w etyce.

"Norma prawna i norma moralna u Petrażyckiego" w: Księga pamiątkowa ku uczczeniu czterdziestolecia pracy nauczycielskiej w Uniwersytecie Warszawskim profesora Tadeusza Kotarbińskiego. Kotarbińska, Janina i in. (red.), 75-85. Warszawa, PWN, 1959.

# PETRAŻYCKI, Leon # norma moralna # norma prawna #

"Parę uwag na temat rozróżnienia przyjemności cielesnych i duchowych w etyce starożytnej" w: Charisteria. Rozprawy filozoficzne złożone w darze Władysławowi Tatarkiewiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Czeżowski, Tadeusz (red.), 167-171. Warszawa, PWN, 1960.

# etyka # przyjemność #

Moralność uniezależnia się od religii. Deiści, wolnomyśliciele i masoni wczesnego angielskiego Oświecenia. Studia Filozoficzne, nr 3, 3-24, 1961.

# oświecenie angielskie # moralność # religia # etyka opisowa #
TREŚĆ. (A) Deiści. (B) Wolnomyśliciele. (C) Masoni. (D) Ogólny rzut oka na wyniki.

Socjologia moralności. Zarys zagadnień. Warszawa, PWN, 1963.

Zob. wyd. popr. i rozsz. 1969.

David Hume jako obserwator i kodyfikator życia moralnego. Studia Filozoficzne, nr 1, 129-167, 1963.

# HUME, David # moralność # ocena moralna # uczucia # rozum #
TREŚĆ. * Program badań Hume'a w zakresie etyki. * Rola uczucia i rozumu w ocenianiu. * Logiczne konsekwencje emocjonalnej teorii ocen. * Rola korektur rozumu w ocenianiu i pojęcie uczuć "właściwych". * Bliższa charakterystyka uczuć aprobaty i dezaprobaty. * Utylitaryzm Hume'a. * Przejawy natury ludzkiej w ocenianiu. * Cnota a szczęście u Hume'a. * Bliższa charakterystyka oceny moralnej. * Wzór osobowy Hume'a. * Hume wobec repertuaru pojęciowego Oświecenia. * Program Hume'a i jego wykonanie. 

Pojęcie moralności. Etyka, t. 1, 19-29, 1966.

# moralność # cnota # ocena etyczna, moralna # HUME, David #
TREŚĆ. (A) Parę uwag historycznych. (B) Terytoria sporne. (C) Charakterystyki oceny moralnej ciągle aktualne.

Myśl moralna oświecenia angielskiego. Warszawa, PWN, 1966.

# oświecenie angielskie # socjologia moralności # religia a moralność # LOCKE, John # SHAFTESBURY, Anthony Ashley-Cooper # MANDEVILLE, Bernard # HUME, David # BENTHAM, Jeremy #
TREŚĆ. (A) Przedmowa. I. Anglia osiemnastego stulecia. Tło ogólne. II. Elementy moralne w prawie karnym i prawie ubogich. III. Różne wątki w refleksji moralnej J. Locke'a. IV. Moralność uniezależnia się od religii. V. A. A. C. Shaftesbury czyli wirtuozeria moralna. VI. B. Mandeville jako socjotechnik. VII. Dwa duchowni nauczyciele: Fr. Hutcheson i J. Butler. VIII. Treść moralna literatury pięknej i publicystyki moralizatorskiej. IX. Katechizm dyplomaty: Ph. St. D. Chesterfield. X. Dawid Hume jako obserwator i kodyfikator moralności. XI. Nożyce Ockhama w ręku Benthama. XII. Refleksje końcowe. (B) Summary. (C) Indeks nazwisk.

Normy moralne wobec konfliktów społecznych. Etyka, t. 4, 103-118, 1969.

# norma moralna, etyczna # konflikt społeczny # porządek / harmonia społeczna #
TREŚĆ. (A) Pojęcie konfliktu. (B) Rodzaje konfliktu. (C) Rola konfliktów w życiu społecznym. (D) Rola norm moralnych w harmonizowaniu współżycia. (E) Czy wszystkie reguły etyczne służą jako smar? (F) Pojęcie harmonii i pojęcie integracji.

Normy moralne w obronie godności człowieka. Etyka, t. 5, 7-25, 1969.

# norma moralna, etyczna # godność # honor #

Socjologia moralności : zarys zagadnień. Wyd. 2 popr. i rozsz. Warszawa, PWN, 1969; wyd. 4 2005.

# socjologia moralności # moralność # norma moralna, etyczna # etos # inteligent, inteligencja # walka / wojna # PETRAŻYCKI, Leon # norma prawna #
TREŚĆ (wyd. 2, 1969). (A) Przedmowa do drugiego wydania. (B) Przedmowa do pierwszego wydania. (C) Uwagi wstępne. I. Czynniki kształtujące moralność grup społecznych. 1. Wpływ środowiska fizycznego. 2. Czynniki biologiczne (rasa, płeć). 3. Czynniki demograficzne. 4. Wieś - miasto. 5. Czynniki ekonomiczne. 6. Zróżnicowania społeczne wpływające na zróżnicowanie etosu. 7. Ustrój polityczny. 8. Reguły moralne a role społeczne. 9. Struktura rodziny. 10. Wpływ zasobu wiadomości. 11. Światopogląd a moralność. 12. Zależność moralności od religii. 13. Reguły moralne w zależności od tego, kim są osoby zaangażowane w danym stosunku społecznym i jaki ma on charakter. 14. Warianty osobowościowe w moralności. 15. Rola indywiduów w kształtowaniu opinii moralnych. 16. Wpływ dziejów danego społeczeństwa na jego moralne opinie. 17. Ogólne uwagi dotyczące wyróżnionych czynników. 18. Moralność jako czynnik warunkujący. 19. Moralność i sztuka. 20. Moralność i prawo. I. Funkcjonowanie norm w życiu społecznym. 1. Powstawanie norm i ich rozwój. 2. Sposoby wdrażania norm i stopień ich przyswojenia. 3. Typologia moralności. 4. Zagadnienie powszechnie uznanych norm moralnych. III. Metody i teorie. 1. Uwagi metodologiczne o rozstrzyganiu rozważanych zależności. 2. Ogólne tezy założone milcząco przy rozważaniu czynników determinujących moralność. 3. Funkcjonalizm ewolucjonistyczny na terenie moralności. 4. Relatywizm kulturowy w zakresie moralności. 5. Dawne rozróżnienia w świetle nowych refleksji. 6. O pojęciu moralności. (B) Aneksy. 1. Moralność jako "fakt społeczny". 2. Inteligent polski na tle grup towarzyskich Europy Zachodniej. 3. O pewnych przemianach etyki walki. 4. Norma prawna i norma moralna u Petrażyckiego. 5. Zmierzch etosu purytańskiego w Stanach Zjednoczonych. 6. Myśl etyczna Karola Marksa. Próba systematyzacji. (C) Bibliografia. (D) Indeks nazwisk. (E) Summary.

Normy moralne: próba systematyzacji. Warszawa, PWN, 1970; wyd. 4 2000.

# wartościowanie # norma moralna # cnota # godność # sprawiedliwość # konflikt społeczny # prawa człowieka #
TREŚĆ. Słowo wstępne. I. Ogólne uwagi o wartościowaniu. II. Normy moralne w obronie naszego biologicznego istnienia. 1. Brzmienie normy broniącej naszego istnienia i jej zasięg. 2. Pojęcie zabójstwa. 3. Uznane wyłomy w normie "nie zabijaj". 4. Stosunek do zwierząt. III. Normy moralne w obronie godności. IV. Normy moralne w obronie niezależności. 1. Trochę historii. 2. Refleksje pojęciowe. 3. Dwie Deklaracje Praw Człowieka. 4. Wnioski moralisty. 5. Tzw. wolność pozytywna. V. Normy moralne w obronie prywatności. VI. Normy moralne służące potrzebie zaufania. 1. "Nie kłam". 2. Pojęcie prawdomówności. 3. Hipokryzja i zakłamanie. 4. Oszustwo. 5. Odpowiedzialność za słowo. 6. "Nie kradnij". 7. Donosicielstwo. 8. Lojalność. VII. Normy moralne strzegące sprawiedliwości. VIII. Normy moralne wobec konfliktów społecznych. 1. Harmonizujący charakter przypisywany normom moralnym. 2. Pojęcie konfliktu. 3. Rodzaje konfliktów. 4. Rola konfliktów w życiu społecznym. 5. Rola norm moralnych w harmonizowaniu współżycia. 6. czy normy moralne służą jako smar? 7. Pojęcie harmonii i pojęcie integracji. IX. Cnoty miękkie na straży pokojowego współżycia. 1. Miłość bliźniego. 2. Życzliwość powszechna. 3. Braterstwo. 4. Tolerancja. 5. Humanizm. 6. Opiekuńczość. X. Cnoty służące organizowaniu życia zbiorowego. 1. Wzajemność jako podstawa struktury społecznej. 2. Pomoc wzajemna. 3. Sprawstwo bierne. 4. Solidarność. 5. Morale. 6. Przeszkody stojące na drodze współdziałaniu. 7. Ubezpieczenie i pojęcia pokrewne. XI. Cnoty osobiste czyli zdobiące. XII. Cnoty praktyczne. XIII. Normy moralne dotyczące norm. * Wnioski ogólne.

 (Moral norms: a tentative systematization; transl. from pol. by Irena Gułowska).

Maria Ossowska (1896-1974). Studia Filozoficzne, nr 6, 155, 1975.
Bibliografia prac Prof. dr Marii Ossowskiej 1919-1974. [Zestawiła T. Długoręcka]. Studia Filozoficzne, nr 6, 157-164, 1975.