Dyskusja o istocie biurokratyzmu w okresie przejściowym. [Sprawozdanie z dyskusji w Czechosłowacji]. Studia Filozoficzne, nr 6, 204-206, 1960.

Cenna monografia o ewolucji ideowej młodego Engelsa. [Rec. Sieriebriakow, M. W. Fridrich Engels w mołodosti]. Studia Filozoficzne, nr 2, 185-189, 1961.

Radziecka praca o "Rękopisach ekonomiczno-filozoficznych 1844 r." Karola Marksa. [Rec. Pażitnow, L. N. U istokow rewolucjonnogo pierieworota w fiłosofii]. Studia Filozoficzne, nr 2, 179-185, 1963.

Problem biurokracji we wczesnej twórczości Marksa. Studia Filozoficzne, nr 1, 17-53, 1964.

# MARX, Karl # HEGEL, G. W. F. # biurokracja # państwo #

TREŚĆ. * Krytyka biurokracji i heglowskiej koncepcji władzy państwowej w tekstach poprzedzających "Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa". * Analiza i krytyka zjawiska biurokracji w "Przyczynku...". * Marksowska koncepcja organizacji społecznej bez biurokracji w "Przyczynku...". * Zakończenie: kierunek dalszego rozwoju marksowskiej koncepcji państwa i biurokracji.

Nowa praca autora radzieckiego o kształtowaniu się marksizmu. [Rec. Ojzerman, T. I. Formirowanije fiłosofii marksizma]. Studia Filozoficze, nr 2, 158-164, 1964.

Filozofia i utopia. [Rec. Filozofia i utopia]. Studia Filozoficzne, nr 3, 228-232, 1965.

Filozofia, państwo i polityka w twórczości młodoheglistów. Studia Filozoficzne, nr 1, 103-127, 1966.

# heglizm # państwo # protestantyzm # polityka #

Aktualność filozofii politycznej Hegla we współczesnej myśli mieszczańskiej. [Rec. Fleischmann, Eugène. La Philosophie Politique De Hegel Sous Forme D'un Commentaire Des Fondements De La Philosophie Du Droit]. Studia Filozoficzne, nr 3, 171-179, 1966. Panasiuk, Ryszard.

Filozofia i państwo. Studium myśli polityczno-społecznej lewicy heglowskiej i młodego Marksa 1838-1843. Warszawa, Książka i Wiedza, 1967.

# filozofia społeczna # lewica heglowska # MARX, Karl # krytyka religii # państwo # biurokracja # emancypacja # filozofia a polityka #
TREŚĆ. (A) Wstęp. (B) Młodohegliści. I. Początki podziału w szkole heglowskiej i ukształtowanie się lewicy. II. Początki aktywności politycznej młodoheglistów. 1. Uwagi wprowadzające. 2. Próba afirmacji państwa pruskiego. III Młodohegliści w konflikcie z państwem pruskim. 1. Początek krytyki rzeczywistości pruskiej. 2. Historiozofia a przejście młodoheglistów do opozycji wobec państwa pruskiego. 3. Filozofia i polityka. 4. Uwagi o charakterze filozofii politycznej młodoheglistów. 5. Dezintegracja szkoły młodo heglowskiej i jej upadek. (C) Marks. I. Filozoficzne konstrukcje rzeczywistości. II. Problem biurokracji. III. W stronę emancypacji ludzkiej. (D) Zakończenie. (E) Bibliografia. (F) Skorowidz nazwisk.

Historia i współczesność. Próba rekonstrukcji historiozofii młodego Marksa zawartej w jego pismach powstałych przed rokiem 1844. Studia Filozoficzne, nr 1, 3-17, 1968.

# MARX, Karl # historiozofia # lewica heglowska #

Lewis H. Morgan i marksizm. Studia Filozoficzne, nr 3, 61-76, 1969.

# MORGAN, Lewis Henry # materializm historyczny # rozwój społeczny # wspólnota pierwotna #

Jeszcze o młodym Marksie. [Rec. Łapin, N. I. Mołodoj Marks]. Studia Filozoficzne, nr 1, 221-224, 1969.

Lewica heglowska. (Myśli i Ludzie). Warszawa, Wiedza Powszechna, 1969.

# lewica heglowska # krytyka religii # STRAUSS, David Friedrich # BAUER, Bruno # FEUERBACH, Ludwig # RUGE, Arnold # filozofia czynu # filozofia a polityka #
TREŚĆ. (A) Wstęp. (B) Krytyka teologii. (C) Krytyka religii. (D) Krytyka filozofii. (E) Krytyka polityki. (F) Zakończenie. (G) Literatura podstawowa. WYBÓR PISM. (A) A. Ruge. Heglowska filozofia prawa a polityka współczesnej epoki. (B) Th. Echtermayer i A. Ruge. Protestantyzm i romantyzm. (C) Bruno Bauer. Ujawniona tajemnica chrześcijaństwa. (D) Edgar Bauer. Bruno Bauer i jego przeciwnicy. (E) D. F. Strauss. Życie Jezusa. (F) D. F. Strauss. Życie Jezusa. Rozprawa końcowa.

Lenin: społeczeństwo przyszłości i droga doń wiodąca. Studia Filozoficzne, nr 2, 171-186, 1970.

# LENIN, Iljicz Władimir # postęp społeczny # komunizm #
TREŚĆ. (A) Uwagi wprowadzające. (B) "Okres przejściowy" i pierwsza faza komunizmu. (C) Druga faza komunizmu. (D) Uwagi końcowe.

Doktryna i historia. [Rec. Skarga, Barbara. Ortodoksja i rewizja w pozytywizmie francuskim]. Studia Filozoficzne, nr 3, 280-287, 1970.

Hegel i Marks: Dwie filozofie polityki. Studia Filozoficzne, nr 1, 83-99, 1971.

# HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # MARX, Karl # filozofia polityki # społeczeństwo obywatelskie #

Lukács: świadectwo i droga. Człowiek i Światopogląd, nr 9, 63-75, 1971.

# LUKÁCS, György #

Dialektyka miłości i śmierci w antropologii Feuerbacha. Człowiek i Światopogląd, nr 10, 5-18, 1972.

# FEUERBACH, Ludwig # antropologia filozoficzna # miłość # śmierć #

Problematyka antropologiczna w doktrynie Marksa. (Próba ujęcia tematu). Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 19, 135-173, 1973.

# MARX, Karl # antropologia filozoficzna / filozofia człowieka # FEUERBACH, Ludwig # jednostka a społeczeństwo #
TREŚĆ. (A) Źródła inspiracji. (B) Rękopis Marksa z 1844 r. (C) Rękopis Marksa z lat 1857-1858. (D) Zakończenie.

Paul Lafargue: proces historyczny i realizacja ideału. Człowiek i Światopogląd, nr 5, 17-36, 1973.

# LAFARGUE, Paul # marksizm # postęp społeczny # ideał #

Hegel wobec Oświecenia. [Rec. Bal, Karol. Rozum i historia. Historiozofia Hegla wobec Oświecenia]. Studia Filozoficzne, nr 10, 117-120, 1974.

Kontekst historyczny i sens feuerbachowskiego humanizmu. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 20, 127-145, 1974.

# FEUERBACH, Ludwig # humanizm # kryzys religii #

Pogodzenie i negacja: dialektyka Hegla a dialektyka młodoheglistów. Studia Filozoficzne, nr 1, 55-66, 1975.

# HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # heglizm # negacja # dialektyka #
ABSTRAKT. Hegel swoją dialektykę, w której istotną rolę odgrywa mediatyzacja i pogodzenie przeciwieństw, wypracował jako narzędzie metodologiczne, które miało mu posłużyć do takiego sposobu teoretycznego opisu istniejącego świata, który byłby jednocześnie jego usprawiedliwieniem w obliczu rozumu. Jego uczniowie z młodszej szkoły, podejmując walkę z istniejącą rzeczywistością, dokonali krytyki nie tylko heglowskiej filozofii religii i filozofii polityki, lecz także zaatakowali instrument metodologiczny mistrza - dialektykę. Zakwestionowali mianowicie możliwość pełnego pogodzenia ideału (Idei) z rzeczywistością i położyli akcent na krytyce i negacji. Dialektyka młodoheglistów - przez to, ze usunięto z niej kategorię mediatyzacji - stała się usprawiedliwiającą ich polityczno-społeczny radykalizm antytetyką.

Koncepcja podmiotu poznania w Fenomenologii ducha Hegla. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 22, 251-265, 1976.

# HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # poznanie / poznawanie # podmiot #

Marks - antropologia i praxis. Studia Filozoficzne, nr 6, 39-53, 1977.

# MARX, Karl # praktyka # antropologia filozoficzna #

Człowiek i kosmos w ujęciu marksizmu. Studia Filozoficzne, nr 8-9, 225-229, 1978.

# marksizm # człowiek #

Myśl polityczna Hegla wobec Rewolucji Francuskiej. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 25, 131-163, 1979.

# HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # filozofia polityki # rewolucja #

Marksizm a współczesna myśl burżuazyjna. (Problemy badawcze i dydaktyczne). Studia Filozoficzne, nr 5, 41-52, 1979.

# marksizm # nauczanie filozofii # filozofia współczesna #

Wolność i determinizm w antropologii marksistowskiej. Studia Filozoficzne, nr 11, 5-19, 1980.

# marksizm # antropologia filozoficzna # wolność # determinizm #

Pedagogika Hegla. [Rec. Hegel, G. W. F. Textes pédagogiques. Traduction et présentation: Lé pedagogie de Hegel, par Bernard Bourgegois]. Studia Filozoficzne, nr 3, 177-183, 1981.

# pedagogika # HEGEL #

Nowe krytyczne wydanie dzieł Hegla i perspektywy studiów nad jego myślą. [Rec. Hegel, G. W. F. Gesammelte Werke]. Studia Filozoficzne, nr 5, 177-184, 1981.

Człowiek i system. Miejsce antropologii w filozofii Hegla. Studia Filozoficzne, nr 12, 117-128, 1981.

# HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # antropologia filozoficzna # absolut #

[Rec. Rademaker, Hans. Hegels Wissenschaft der Logik. Eine dastellende und erläutende Einführung]. Ruch Filozoficzny, nr 1-2, 84-88, 1982/83.

Marksowska koncepcja człowieka i problem interpretacji danych archeologicznych. Studia Filozoficzne, nr 3, 85-93, 1983.

# archeologia # antropologia filozoficzna # MARX, Karl #

Od rozumu absolutnego do rozumu skończonego. (Z dziejów racjonalizmu XIX w.). Studia Filozoficzne, nr 5-6, 259-264, 1983.

# klasyczna filozofia niemiecka # rozum # Absolut #
ABSTRAKT. Zasadniczą intencją klasycznej filozofii niemieckiej było dążenie do zbudowania takiego modelu świata, w którym człowiek mógłby przejawiać się jako byt wolny, a jednocześnie odnoszący się do obiektywnie istniejącego porządku wartości. Kryzys tej filozofii rozumu absolutnego wyłonił koncepcję rozumu skończonego w jej różnych wariantach. Niemniej usiłowanie klasycznej filozofii niemieckiej, by rozum instrumentalny połączyć z rozumem kreującym wartości, pozostaje nadal koniecznym, lecz zarazem niewykonalnym zadaniem wszelkiej filozofii racjonalistycznej.

Człowiek, czas, historia (Hegel Kojève`a). Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 29, 87-94, 1983.

# KOJÈVE, Alexandre # heglizm # filozofia człowieka #

Jednostka i państwo w filozofii politycznej Hegla. Colloquia Communia, 1(24), 177-187, 1986. Panasiuk, Ryszard.

# HEGEL # jednostka a społeczeństwo # państwo #

O cielesnej podstawie ludzkiego istnienia w ujęciu Hegla. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 32, 75-91, 1987.

# HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # antropologia filozoficzna # ciało ludzkie # antropogeneza #

Pytanie o racjonalność dzisiaj. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 34, 7-25, 1989.

# racjonalność # wiara a rozum # instrumentalizm #

W sprawie aktualności romantycznej filozofii przyrody. Studia Filozoficzne, nr 1, 19-24, 1989.

# filozofia przyrody # romantyzm # człowiek a (wszech)świat #

Krytyczne wydanie dzieł Schellinga rozpoczęte. [Rec. Schelling, Friedrich Wilhelm Joseph. Historisch-kritische Ausgabe]. Studia Filozoficzne, nr 2, 181-184, 1989.

Społeczeństwo obywatelskie i prawa polityczne jednostki w Heglowskim modelu państwa. Studia Filozoficzne, nr 6, 35-46, 1989. Panasiuk, Ryszard.

# społeczeństwo obywatelskie # HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # państwo # filozofia polityki #
TREŚĆ. W swojej filozofii politycznej Hegel wyróżnia, jako cechę właściwą nowożytnej formie życia społeczno-politycznego, społeczeństwo obywatelskie, które jest dlań pozapolitycznym obszarem działalności indywiduów, mającej na celu przede wszystkim zdobywanie środków utrzymania. W obszarze tym jednostka cieszy się szeregiem uprawnień, jak prawo do swobodnego wyboru swojej kondycji społecznej, swoboda dysponowania własnością, równość wobec prawa, wolność osobista, etc. W sferze politycznej natomiast wpływ jednostek na decyzje administracyjne i politykę państwa zostaje zredukowany do minimum. Hegel kładzie nacisk na podporządkowanie indywiduów istniejącym formom politycznym, które stanowią dlań wcielenie rozumu i wolności. Partykularne, pogrążone w sferze prywatności jednostki nie mają prawa wstępu do polityki. Wyjątek stanowi stan urzędniczy, ale jedynie jako organ wykonawczy państwa.