[Rec. Krajewski, Władysław. Szkice filozoficzne]. Ruch Filozoficzny, XXII (2-4), 168-170, 1964.

[Rec. Czagin, B. A. G. V. Plechanow i jego rola v razvitii marksistskoj filosofii]. Ruch Filozoficzny, XXV (1-2), 60-62, 1966.

Jerzego Plechanowa teoria procesu historycznego. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 69-86, 1972.

# PLECHANOW, Gieorgij # materializm historyczny # proces historyczny #
ABSTRAKT. J. Plechanow należał do najbardziej znanych i cenionych teoretyków marksistowskich przełomu XIX i XX w. Jego spuścizna naukowa obejmuje rozprawy i artykuły z zakresu filozofii, historii filozofii i myśli społecznej, socjologii, estetyki i teorii literatury, ekonomii, religioznawstwa. Spośród myślicieli marksistowskich okresu II Międzynarodówki, Plechanow pozostawił najbardziej obszerny i systematyczny wykład materializmu historycznego, traktując tę teorię jako najważniejszą część składową marksizmu. Niniejszy artykuł przedstawia plechanowowską koncepcję procesu społecznego, sformułowaną w końcu XIX w., oraz zmiany, jakie w późniejszym okresie Plechanow do niej wprowadził.

Filozofia antropologiczna P. Ł. Ławrowa. [Rec. Bogatow, W. W. Fiłosofija P. Ł. Ławrowa]. Studia Filozoficzne, nr 8, 138-141, 1973.

[Rec. Walicki, Andrzej. Rosyjska filozofia i myśl społeczna od Oświecenia do marksizmu]. Ruch Filozoficzny, XXXIV (1-2), 47-49, 1976.

Poznanie i rzeczywistość w ujęciu M. Michajłowskiego. Studia Filozoficzne, nr 8, 191-206, 1979. Pawlak, Józef.

# MICHAJŁOWSKI, Nikołaj # poznanie # metodologia nauk społecznych # subiektywizm # obiektywizm #
ABSTRAKT. Poglądy filozoficzne M. Michajłowskiego, wybitnego teoretyka narodnictwa rosyjskiego, ukształtowały się pod wpływem pozytywizmu Comte`a. Podobnie jak Comte Michajłowski uważał, że, po pierwsze, poznanie winno ograniczać się do tego, co dane jest w doświadczeniu zewnętrznym, po drugie, nie polega ono na prostej rejestracji faktów, gdyż głównym celem nauki jest wykrywanie stałych zależności między zjawiskami (praw), by na tej podstawie przewidywać przyszłość, po trzecie, prawda w każdym okresie historycznym ma wartość względną, ponieważ z jednej strony jest ona zależna od struktury narządów zmysłowych, a z drugiej od warunków społecznych, w jakich żyje człowiek. Michajłowski, zwalczając koncepcje naturalistyczne, wyróżniał dwie odrębne metody poznania - metodę obiektywną i subiektywną. Pierwsza stanowi skuteczne narzędzie badań w naukach przyrodniczych. Natomiast druga niepodzielnie panuje w socjologii, gdyż tu metoda obiektywna nie może sprostać skomplikowanym zadaniom poznawczym. Metoda obiektywna musi być stosowana wówczas, gdy przedmiotem badań naukowych staje się człowiek, a więc istota, która zmierza do określonego celu. Przeciwstawiając się obiektywistycznej interpretacji zjawisk społecznych, Michajłowski ciągle zwracał uwagę na znaczenie pierwiastka aksjologicznego w naukach humanistycznych.

[Rec. Wiernikow, M. N. Mietidiłogiczeskij analiz krizisa fiłofskogo idealizma. Na matieriałach polskoj fiłosofii konca XIX - pierwoj trieti XX w]. Ruch Filozoficzny, nr 4, 369-370, 1984. Pawlak, Józef.

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 1, 69-71, 1987.

# filozofia polska # autobiogram #