O istnieniu i strukturze działa literackiego. [Polemika z: Pelc, Jerzy. O istnieniu i strukturze działa literackiego: rozważania logiczne nad Studiami z estetyki Romana Ingardena]. Studia Filozoficzne, nr 5, 142-157, 1958.

# literatura # INGARDEN, Roman # intencjonalność #
TREŚĆ. 1. Poznawalność dzieła literackiego. 2. Fenomenalizm a fenomenologia. Klasowa koncepcja przedmiotu. 3. Rzecz i jej wyglądy. 4. Zagadnienie przedmiotów intencjonalnych. Funkcje semantyczne. 5. Warstwowa budowa dzieła literackiego. 6. Natura warstwy brzmieniowej dzieła literackiego. 7. Treść i forma dzieła literackiego.

"O istnieniu intencjonalnym" w: Szkice filozoficzne: Romanowi Ingardenowi w darze. Żarnecka, Zofia (red.), 71-84. Kraków, PWN, 1964.

# istnienie # przedmiot intencjonalny # intencjonalność #

z: Gierulanka, Danuta. "Kierunki badań filozoficznych Romana Ingardena. w: Szkice filozoficzne: Romanowi Ingardenowi w darze. Żarnecka, Zofia (red.), 473-481. Kraków, PWN, 1964.

# INGARDEN, Roman # filozofia polska #

Rzeczy i dane zmysłowe. Świat i spostrzeżenie u G. E. Moore'a. Warszawa, PWN, 1966.

# MOORE, George Edward # filozofia analityczna # dane zmysłowe # poznanie # rzecz # spór o istnienie świata #
TREŚĆ. (A) Wstęp. (B) Część pierwsza. Zagadnienie spostrzeżenia w pismach Moore'a. I. Wczesne poglądy Moore'a na spostrzeżenie. II. Dane zmysłowe. III. Rzeczy materialne i ich spostrzeżenie w Some Main Problems of Philosophy. (C) Część druga. Świat zewnętrzny i jego istnienie. IV. Zagadnienie poznania i istnienia rzeczy. V. Rzeczy a dane zmysłowe. VI. Bilans rozważań Moore'a dotyczących świata zewnętrznego. (D) Część trzecia. Uwagi krytyczne. Zagadnienie bezpośredniości spostrzeżenia. VII. Dane zmysłowe. VIII. Spostrzeżenie bezpośrednie a struktura pola spostrzegania. IX. Epistemologia Moore'a a zagadnienie bezpośredniości spostrzegania rzeczy. X. Zagadnienie świata zewnętrznego a ontologia Moore'a. (E) Uwagi końcowe. Dane bezpośrednie. Charakterystyka stanowiska Moore'a. (F) Bibliografia. (G) Summary.

O metodzie naukowej, pogańskim realizmie i chrześcijańskim idealizmie. [Polemika z: Tischner, Józef. Schyłek chrześcijaństwa tomistycznego]. Znak, nr 193-194, 991-999, 1970.

# tomizm # religia a filozofia # filozofia katolicka #

Czysta świadomość a ontologia Ingardena. Ruch Filozoficzny, XXX (1), 10-14, 1972.

# INGARDEN, Roman # świadomość # ontologia #

Metafizyka realistyczna a fenomenologiczna analiza świadomości. Studia Philosophiae Christianae, nr 1, 189-197, 1975.

# świadomość # fenomenologia # filozofia człowieka # metafizyka #
TREŚĆ. 1. Zagadnienie człowieka w filozofii nowożytnej. 2. Miejsce świadomości w strukturze człowieka. 3. Konkluzja: perspektywa nowej metafizyki.

Świadomość a działanie w filozofii Ingardena. Studia Philosophiae Christianae, nr 2, 131-151, 1975.

# INGARDEN, Roman # świadomość # działanie # filozofia człowieka #
TREŚĆ. 1. Poglądy Ingardena na "czystą" świadomość. 2. Realizm, czas a natura ludzka. 3. Człowiek a odpowiedzialność. 4. Zagadnienie struktury świadomości.

Ingardena droga do realizmu a jego koncepcja człowieka. Studia Filozoficzne, nr 1, 27-39, 1976.

# INGARDEN, Roman # filozofia człowieka # realizm # czas #
ABSTRAKT. W myśl poglądów Romana Ingardena, spór realizmu i idealizmu wiąże się ściśle z zagadnieniem natury człowieka; to zaś zagadnienie stało się, jego zdaniem, szczególnie palące dzięki istnieniu dwu różnych doświadczeń czasu i przedmiotów w czasie istniejących. Człowiek - i inne istoty żywe - powstają, rozwijają się i giną w sposób świadczący o ich szczególnej zależności od czasu. Zastanawiając się nad sensem Husserlowskiego pojęcia konstytucji w zastosowaniu do człowieka i przyrody ożywionej, Ingarden ujął zagadnienie konstytucji w nowy sposób, dochodząc do jej ontycznego pojęcia, zasadniczo różnego od Husserlowskiego. Główna linia argumentacji Ingardena na rzecz realizmu wychodzi z koncepcji człowieka jako odpowiedzialnej, działającej osoby obdarzonej podmiotem osobowym, stanowiącym jej centrum dyspozycyjne. W takim ujęciu okazuje się, ze świadomość (zespół aktów świadomych) zawarta jest w samym centrum realnej osoby, a poznanie - funkcja konstytuująca świadomość i konstytuowana przez nią - pojęte jest jako podporządkowane odpowiedzialnemu działaniu. W tej perspektywie czysto poznawczo rozumiana konstytucja musi być również związana ze świadomymi i odpowiedzialnymi decyzjami; zaś dziedzina dzieł sztuki, w której wcielają się i są nam ukazywane wartości, uzyskuje swoisty stosunek do odpowiedzialnego ludzkiego działania, gdyż bez istnienia i poznania wartości samo określenie "odpowiedzialne działanie" byłoby pozbawione sensu.

Zagadnienie punktu wyjścia w filozofii a realizm. Roczniki Filozoficzne, 25(1), 47-59, 1977.

# filozofia # GILSON, Étienne Henry # realizm # doświadczenie #

Człowiek jako istota realizująca się w czynie. (Antropologia Karola Wojtyły a Henri Eya analiza świadomości). Studia Philosophiae Christianae, nr 2, 135-174, 1981.

# WOJTYŁA, Karol # EY, Henri # filozofia człowieka # świadomość # działanie #
TREŚĆ. 1. Wstęp: świadomość, etyka a psychologia. 2. Czyn a świadomość w Osobie i czynie Karola Wojtyły. a) Punkt wyjścia: czyn ujawniający osobę. b) Działanie świadome a świadomość działania. c) Świadomość, wiedza a samowiedza; odzwierciedlania i akty intencjonalne. d) Refleksywna funkcja świadomości. Upodmiotowienie w przeżyciu. e) Podmiotowość a subiektywizm. f) Odmiany dynamizmu człowieka: czyn a uczynnienie. g) Sprawczość a podmiotowość. h) Potencjalność, świadomość i to, co nieświadome. i) Stawanie się człowieka. 3. Henri Eya koncepcja świadomości i jej miejsca w strukturze człowieka. a) Podwójna dwoistość bytu świadomego. b) Eya koncepcja świadomości. c) Pole świadomości i jego organizacja. d) Świadomość a osoba. e) Stawanie się świadomym. 4. Zestawienie: człowiek a świadomość. a) Podstawy fenomenologii działania. b) Koncepcja świadomości. c) Koncepcja osoby.

Aletejologia Edmunda Husserla. Studia Filozoficzne, nr 1-2, 85-133, 1983.

# HUSSERL, Edmund # prawda # intencjonalność # aletheia #
TREŚĆ. (A) Wstęp. 1. Problematyka prawdy w "Badaniach logicznych" (1900-1901). 1.1. Tematyka "Badań logicznych". 1.2. Intencjonalność jako podstawowa charakterystyka przeżyć. 1.3. Efektywna a intencjonalna treść aktu. 1.4. Prawda a oczywistość - podstawowe rysy koncepcji. 1.5. Problematyka "wypełniania" się intencji w naoczności. 1.6. Noetyczne i poematyczne rozumienie prawdy. 1.7. Formy kategorialne a materiały zmysłowe. 1.8. Materiały zmysłowe w "Badaniach logicznych". 1.9. Zmysłowość, realność a stosunki fundowania. 1.10. Zagadnienie prawdy kategorialnej. 2. Dalszy rozwój problematyki prawdy w fenomenologii Husserla. 2.1. Przedmiot poznania zmysłowego w "Badaniach logicznych". 2.2. Przedmioty intencjonalne i ich sytuacja ontologiczna. 2.3. Spostrzeżenie i jego przedmiot w "Ideach I". 2.4. Prawda w świetle doktryny "Idei czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii". 2.5. Intencja i intencjonalność. 2.6. Rozumna motywacja i intencjonalność w horyzoncie. 2.7. "Rzecz w sobie" i "prawda w sobie". 2.8. Intencja jako apercepcja. Dziedzictwo nowożytnego sensualizmu. 3. Zakończenie. Husserlowska problematyka prawdy - fenomenologia jako "aletejologia opisowa".

O sytuacji epistemologicznej wartości moralnych. Studia Philosophiae Christianae, nr 2, 175-195, 1986. Półtawski, Andrzej.

# epistemologia # wartość moralna # odpowiedzialność # godność #
TREŚĆ. 1. Centralna sytuacja wartości moralnych w ludzkim świecie. 2. Odpowiedzialność a wartość moralna. Warunki ich możliwości. Konsekwencje metodologiczne. 3. Analiza faktów moralnych. Ich nieredukowalność. 4. Moralność a rozumność. 5. Godność osoby jako podstawa wartości moralnych. 6. Czy należy oczekiwać powszechnej zgody w kwestiach moralności? 7. Moralność a chrześcijaństwo. 8 Podsumowanie.

Poznanie a zmysły. Studia Filozoficzne, nr 1-2, 97-105, 1986.

# STRAUS, Erwin # poznanie # wrażenia zmysłowe #
ABSTRAKT. Artykuł omawia przeciwstawienie przez Erwina Strausa z jednej strony odczuwania zmysłowego jako sympatetycznej komunikacji istoty żywej z otoczeniem oraz, z drugiej strony, spostrzegania jako obiektywnego poznawania. W świetle tego przeciwstawienia pewne trudności związane z pojęciem intuicji ejdetycznej Husserla można ująć jako wynikające z podstawowej dwuznaczności "tego, co ogólne"; określenie to może być mianowicie rozumiane albo jako odnoszące się do czynnika działającego w sposób ukryty w życiu zmysłowym, albo też do wyraźnie i racjonalnie skonstruowanego przedmiotu ogólnego.

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 1, 83-86, 1987. Półtawski, Andrzej.

# filozofia polska # autobiogram #

Epistemologiczne podstawy filozofii Karola Wojtyły. Roczniki Filozoficzne, 35/36(2), 108-122, 1987/1988.

# WOJTYŁA, Karol # epistemologia # racjonalność # filozofia człowieka #
TREŚĆ. 1. To, co w człowieku nieredukowalne. 2. Fenomenologia działania. 3. Moralność jako właściwie ludzki wymiar bytu. 4. Racjonalność człowieka. 5. Realizm fenomenologiczny jako podejście całościowe. 6. Ku otwartemu racjonalizmowi.

Kultura a wartości moralne. Studia Filozoficzne, nr 1, 47-54, 1989.

# kultura # ludzie a zwierzęta # wartość moralna #
TREŚĆ. 1. Kultura: wytwarzanie a działanie moralne. 2. Aksjologiczna struktura przeżywania. 3. Stawanie się zwierzęcia a stawanie się człowieka. 4. Moralność a rozumność. 5. Godność osoby jako podstawa wartości moralnych. 6. Kultura a moralność.

Roman Ingarden - metafizyk wolności. Studia Filozoficzne, nr 2-3, 85-98, 1990.

# INGARDEN, Roman # metafizyka # działanie # wolność #
ABSTRAKT. Artykuł omawia dwie koncepcje metafizyki, zarysowujące się w pracach Romana Ingardena. W myśl pierwszej koncepcji, pojawiającej się we wstępnej partii Sporu o istnienie świata metafizyka jest racjonalną dyscypliną, opartą - z jednej strony - na ontologii (nauce o czystych możliwościach), z drugiej zaś na doświadczeniu. Ingarden odnosi się tu sceptycznie do możliwości istnienia odrębnego doświadczenia metafizycznego. Koncepcja druga związana jest z przyjęciem przez autora Sporu "jakości metafizycznych" w sztuce, jakości, w których objawia się "szczyt i ostateczna głębia bytu". Rola, jaką Ingarden przypisuje stwierdzeniu wolnego działania ludzkiego w udowodnieniu realnego istnienia świata oraz w samorealizacji człowieka oraz rola, jaką przypisuje wartościom, zwłaszcza etycznym, w tej samorealizacji - a także bliski stosunek wartości i "jakości metafizycznych" zdaje się wskazywać na to, że Ingarden, mimo nacisku, jaki kładzie na nierealny, intencjonalny charakter dzieł ludzkich, uznaje pierwszeństwo działania etycznego wobec wytwarzania i przypisuje sztuce ważną rolę w samorealizacji człowieka. Różność metafizyki racjonalnej i względów, dostarczanych przez "jakości metafizyczne" nasuwają pytanie o prawdziwość pierwszej i o możliwość ich połączenia w jedną całość. Praktyka badawcza Ingardena zdaje się wskazywać na to, że przyjmował on możliwość rozszerzania pierwszej w kierunku drugiej i nasuwa myśl, że nie był on tak daleki od przyjęcia odrębnego doświadczenia metafizycznego, jak to wynika z wypowiedzi w Sporze.