Epistemologia diachroniczna. Zarys problematyki. Studia Filozoficzne, nr 1, 3-42, 1967.

# epistemologia # metodologia nauki # rozwój wiedzy #

Peirce i współczesność. [Rec. Dobrosielski, Marian. Filozoficzny pragmatyzm C. S. Peirce'a]. Człowiek i Światopogląd, nr 2, 142-149, 1968.

Praca i filozofia marksowska. Uwagi o artykule Szewczyka: "O istocie marksowskiej filozofii". Studia Filozoficzne, nr 2, 145-151, 1969.  

# marksizm # praca # praktyka #

Refleksja etyczna o nauce. [Rec. Roberts, Catherine. The Scientific Conscience. Reflections on the Modern Biologist and Humanism]. Etyka, t. 6, 165-170, 1970.

O roli umysłu w poznaniu. Studia Filozoficzne, nr 4, 31-51, 1971.

# umysł # poznanie # antyindukcjonizm #
TREŚĆ. (A) Operacje intelektualne. (B) Struktury intelektualne. Rola i formy zastosowań matematyki. (C) Wkład intelektu do treści poznania. (D) Wpływ czynników intelektualnych i teoretycznych na poznanie zmysłowe i doświadczenie.

Mechanizmy rozwoju nauki. Człowiek i Światopogląd, nr 4, 191-206, 1972.

# rozwój nauki # społeczna rola nauki #

Karola Mannheima koncepcja epistemologii. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 27-54, 1972.

# epistemologia # MANNHEIM, Karl # HUSSERL, Edmund # socjologia wiedzy #
ABSTRAKT. Analizy zawarte w tym artykule należą do dziedziny meta-epistemologii, nie zaś epistemologii w ścisłym tego słowa znaczeniu. Celem ich jest próba rekonstrukcji założeń mannheimowskiej koncepcji teorii poznania. Okazuje się mianowicie, że idzie tu o taki model epistemologii, do którego najistotniejszych założeń należy przeświadczenie, iż przedmiotem badań teoriopoznawczych jest poznanie jako fakt empiryczny (jako fakt społeczno-historyczny specyficznego typu), oraz przeświadczenie o możliwości wykorzystywania przez teorię poznania rezultatów nauk szczegółowych, w tym również nauk o poznaniu (w charakterze egzemplifikacji których występuje u Mannheima socjologia wiedzy). W stosunku do takiego modelu epistemologii wysunięte zostały przez Husserla poważne obiekcje. Stąd potrzeba konfrontacji stanowiska Mannheima ze stanowiskiem twórcy fenomenologii. Rezultaty tej konfrontacji nie wydają się przy tym obojętne również z punktu widzenia innych niż mannheimowska epistemologii, np. epistemologii marksistowskiej czy epistemologii genetycznej Piageta, jeśli zauważyć, że mimo dzielących je różnic, przynależą one wspólnie do tego samego modelu.

Metodologia filozofii w aspekcie logicznym. Studia Filozoficzne, nr 4, 131-139, 1973.

# metodologia filozofii # materializm # marksizm #
TREŚĆ. 1. O postawie tzw. materializmu deklaratywnego. 2. Sformułowanie tezy materializmu. Logiczna sytuacja sporu materializmu z idealizmem. 3. Odniesienia do twórców marksizmu. 4. O pewnej kwestii epistemologicznej. Sprawa epistemologicznych źródeł idealizmu.

W sprawie praktyki: odpowiedź Leszkowi Nowakowi. Studia Filozoficzne, nr 10, 137-149, 1973.

# praktyka # epistemologia # marksizm #

Nauka i moralna odpowiedzialność uczonych. [Rec. Induction, Physics and Ethics. Weingartner, P., Zecha, G. (eds)]. Etyka, t. 11, 218-224, 1973.

# odpowiedzialność # społeczna rola nauki #

Nauka i moralność.[Rec. Nauka i nrawstwiennost']. Etyka, t. 13, 243-247, 1974. Rainko, Stanisław.

Materializm historyczny a poznanie. Studia Filozoficzne, nr 10, 109-115, 1977.

# epistemologia # materializm historyczny # socjologia wiedzy #
TREŚĆ. 1. Trzy relacje poznania do rzeczywistości społecznej. (a) Poznanie w strukturze części do całości. (b) Poznanie w strukturze determinacji. (c) Poznanie w strukturze aktywności społecznej. 2. Materializm historyczny a epistemologia.

Kilka tez o materializmie historycznym. Studia Filozoficzne, nr 7, 75-86, 1978.

# materializm historyczny # antynaturalizm # aktywizm #

Marksizm Stalina. Studia Filozoficzne, nr 3, 3-33, 1981.

# marksizm # STALIN, Iosif Wassirionowicz # socjalizm # postęp społeczny #
TRESĆ. I. Myśl filozoficzna. 1. Marksizm w strukturze ideologii. 2. Materializm historyczny. Teoria procesu historycznego. II. Myśl społeczno-polityczna. 1. Socjalizm w jednym kraju. 2. Siły napędowe socjalizmu. 3. Teza o zaostrzeniu się walki klasowej. III. Obraz społeczeństwa socjalistycznego. 1. Przeciw woluntaryzmowi. Stalinowskie dwuznaczności. 2. Podstawowe prawo socjalizmu. 3. Przesłanki komunizmu. Ograniczenia stalinowskiej wizji.

Myśl i emancypacja. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 3-15, 1982. Rainko, Stanisław.

# HABERMAS, Jürgen # emancypacja # krytyka #
TREŚĆ. (A) Cztery pojęcia krytyki. (a) Krytyka w sensie potocznym lub obiegowym. (b) Krytyka jako krytyka ideologii. (c) Krytyka w marksistowskim sensie (czyli od krytyki wiedzy do krytyki jej przedmiotu). (d) Krytyka jako destrukcja przedmiotu. (B) Krytycznie o krytyce.

Tworzenie i determinacja. Studia Filozoficzne, nr 3, 49-55, 1983.

# determinowanie # twórczość # materializm historyczny #
TREŚĆ. 1. Sformułowanie problemu. 2. Tworzenie i determinacja. 3. Dwa błędy.