Pojęcie i słowo (próba analizy marksistowskiej). Łódź, "Książka", 1946.

# psycholingwistyka # pojęcie # słowo # znak # myślenie #
TREŚĆ. (A) Wstęp. (B) Część pierwsza. I. Istota słowa. II. Rola znaku w procesie myślowym. III. Słowo i znaczenie. IV. Specyficzny charakter słowa jako znaku. V. Pojęcie i słowo. (C) Część druga. I. Myślenie zwierząt. II. Myślenie pierwotne. III. Psychologia dziecka.

[Rec. Plechanow, J. Podstawowe zagadnienia marksizmu]. Myśl Współczesna, nr 2, 281-285, 1946.

Zasada sprzeczności w świetle logiki dialektycznej. Myśl Współczesna, nr 3-4, 328-353, 1946.

# sprzeczność # logika dialektyczna # marksizm #

Wstęp do teorii marksizmu. Zarys materializmu dialektycznego i historycznego. Warszawa, "Książka", 1947; wyd. 2 1948; wyd. 3 1948.

Zob. wyd. popr. 1949.

Problem powszechników w świetle materializmu dialektycznego. Przegląd Filozoficzny, nr 1-4, 52-59, 1947.

# uniwersalia # materializm dialektyczny # abstrakcja #

Marksizm a tradycja kultury europejskiej. Myśl Współczesna, nr 2-3, 229-249, 1948.

# marksizm # dialektyka # kultura narodowa # socjalizm #

Marksizm a rozwój nauki. (Dyskusja z Ossowski, S. i Hochfeld, J.). Myśl Współczesna, nr 6-7, 245-263, 1948.

# marksizm a nauka # dialektyka # postęp nauki #
* Z czym się zgadzamy? * Naukowa i "religijna" funkcja marksizmu. * Socjologia a filozofia. * Dialektyka a logika formalna.

Wstęp do teorii marksizmu. Zarys materializmu dialektycznego i historycznego. Wyd. 4 przejrz. i popr. Warszawa, Książka i Wiedza, 1949.

# marksizm-leninizm # materializm dialektyczny # materializm historyczny # postęp społeczny # prawa rozwoju społecznego # świadomość społeczna # walka klas # socjalizm #
TREŚĆ. (A) Przedmowa do wydania czwartego. (B) Część pierwsza. Źródła i historia marksizmu. 1. Trzy źródła i trzy części składowe marksizmu. 2. Leninizm - współczesny etap rozwojowy marksizmu (losy historyczne teorii marksistowskiej). (C) Część druga. Materializm dialektyczny. I. Marksistowski materializm filozoficzny. 1. Dwa kierunki w filozofii. 2. Materialność świata i formy istnienia materii. 3. Materia i świadomość. 4. Obiektywny charakter poznania. 5. Poznawalność świata. 6. Rola praktyki w teorii poznania. II. Marksistowska metoda dialektyczna. 1. Miejsce dialektyki w systemie marksizmu. 2. Wszechzwiązek i wzajemna zależność zjawisk. 3. Dialektyka a prawo przyczynowości. 4. Ruch, zmiana i rozwój w przyrodzie i społeczeństwie. 5. Prawo przechodzenia zmian ilościowych w jakościowe. 6. Prawo jedności i walki przeciwieństw. (D) Część trzecia. Materializm historyczny. 1. Przedmarksowskie teorie społeczne i znaczenie teorii materializmu historycznego. 2. Społeczny byt i społeczna świadomość. 3. Rola idei w rozwoju społeczeństwa. 4. Rola jednostki w historii. 5. Teoria formacji społeczno-ekonomicznej. 6. Klasa, walka klasowa i państwo. 7. Drogi do socjalizmu. I. 8. Drogi do socjalizmu. II. 9. Socjalizm i komunizm - fazy rozwojowe społeczeństwa komunistycznego. (E) Wykaz zaleconej literatury.

Przedmiot filozofii w świetle marksizmu. Myśl Współczesna, nr 1-2, 41-63, 1949.

# marksizm # światopogląd # metodologia filozofii # zmierzch filozofii #
TREŚĆ. * Nauki szczegółowe a światopogląd. * Filozofia spekulatywna i naukowa. * Co Marks i Engels rozumieli przez "zmierzch filozofii"? * Czy istnieje samodzielna dziedzina filozofii? * Marksizm a neopozytywizm w sprawie "zmierzchu filozofii". * Z historii filozofii w ZSRR.

Ludwik Krzywicki a filozofia marksistowska. Myśl Współczesna, nr 8-9 (39-40), 3-28, 1949.

# KRZYWICKI, Ludwik # marksizm # filozofia polska # więź społeczna # idea społeczna #
TREŚĆ. * Geneza idei społecznej. * Wędrówka idei. * Teoria "podłoża historycznego". * Czynnik antropologiczny. * Więź społeczna. * "Granice" stosowalności materializmu historycznego.

Kosmopolityzm - ideologia imperializmu. (Na marginesie "Materializmu i empiriokrytycyzmu" Lenina). Myśl Współczesna, nr 11 (42), 135-151, 1949.

# LENIN # kosmopolityzm # ideologia # imperializm #
TREŚĆ. * Klasowy charakter ideologii. * Kosmopolityzm a internacjonalizm. * Korzenie klasowe współczesnego kosmopolityzmu. * Kosmopolityzm w polityce i ideologii.* Nasze zadania w walce z kosmopolityzmem.

Narodziny i rozwój filozofii marksistowskiej. Warszawa, Książka i Wiedza, 1950.

# materializm dialektyczny # materializm historyczny # proletariat # ideologia # rewizjonizm #
TREŚĆ. I. Przedmiot filozofii marksistowskiej. 1. Przedmiot filozofii w świetle marksizmu. 2. Klasowy charakter filozofii. (a) Walka klasowa a ideologia. (b) Walka ideologiczna a rozwój społeczny. (c) Czy nauka jest klasowa? (d) Klasowość nauki a obiektywność naukowa. (e) Partyjność marksizmu. (f) Proletariacka partyjność w filozofii. II. Narodziny filozofii marksistowskiej. 3. Społeczno-ekonomiczne podstawy narodzin marksizmu. 4. O pewnych prawidłowościach rozwoju ideologii. 5. Ideologiczne źródła marksizmu. (a) Trzy źródła marksizmu. (b) Wpływ Hegla i Feuerbacha na Marksa i Engelsa. (c) Marksizm jako krytyka idealistycznej filozofii niemieckiej. (d) Materializm dialektyczny jako krytyka filozofii Feuerbacha. 6. Materializm dialektyczny jako rewolucja w historii filozofii. 7. Historia kształtowania się filozofii marksistowskiej. (a) Okres idealizmu heglowskiego. (b) Marks w "Gazecie Reńskiej". (c) Krytyka Hegla i wpływ Feuerbacha. (d) Rozwój duchowy Engelsa. (e) Okres krystalizacji nowego światopoglądu. (f) "Nędza filozofii" i "Manifest komunistyczny". (g) Dojrzewanie materializmu dialektycznego. III. Losy historyczne filozofii marksistowskiej. 8. Rewizjonizm filozoficzny - teoretyczny wyraz oportunizmu Drugiej Międzynarodówki. 9. Walka z rewizjonizmem w Drugiej Międzynarodówce. (a) Lewica Drugiej Międzynarodówki. (b) Jerzy Plechanow. 10. Leninowsko-stalinowski etap rozwoju materializmu dialektycznego. IV. Rozwój wpływów filozofii marksistowskiej w Polsce. 11. Zaczątki myśli marksistowskiej w Polsce. (a) Opóźniony rozwój ruchu robotniczego w Polsce. (b) Wpływy kształtujące ideologię ruchu robotniczego w Polsce. (c) Rozwój ideologiczny pierwszych organizacji robotniczych w Polsce. (d) Stanisław Krusiński. 12. Walka dwóch nurtów w polskim ruchu robotniczym (do pierwszej wojny światowej). 13. Edward Abramowski. 14. Stanisław Brzozowski. 15. Kazimierz Kelles-Krauz. 16. Lewica socjalistyczna w Polsce. 17. Ludwik Krzywicki. 18. Okres po pierwszej wojnie światowej.

O niektórych zagadnieniach filozoficznych w pracach J. Stalina o językoznawstwie. Myśl Współczesna, nr 11-12 (54-55), 231-249, 1950.

# filozofia języka # STALIN # marksizm #
TREŚĆ. * O zagadnieniu ewolucji i rewolucji w rozwoju. * O twórczym charakterze marksizmu. * O zagadnieniu bazy i nadbudowy.

Z zagadnień marksistowskiej teorii prawdy. Warszawa, Książka i Wiedza, 1951; wyd. 2 1959.

# materializm dialektyczny # prawda # relatywizm poznawczy # konwencjonalizm # pragmatyzm # empiriokrytycyzm # neopozytywizm #
TREŚĆ. * Przedmowa. * Wstęp do II wydania. I. Zagadnienia marksistowsko-leninowskiej teorii prawdy. 1. Co rozumiemy przez "prawdę" i "prawdziwość"? 2. Obiektywność prawdy. (a) Materializm dialektyczny a tzw. klasyczna definicja prawdy. (b) Czy sąd prawdziwy daje odbicie rzeczywistości? (c) Teoria prawdy obiektywnej a tzw. nauki "aprioryczne". (d) Prawdziwość obiektywna a "prawdziwość formalna". (e) Czemu odpowiadają sądy fałszywe, negatywne i sądy o przyszłości? (f) Czy definicja prawdy obiektywnej prowadzi do antynomii? (g) Teoria prawdy obiektywnej a tzw. nieklasyczne definicje prawdy. 3. Prawda obiektywna a kryterium prawdy. (a) Definicja prawdy a wybór jej kryterium. (b) Krytyka argumentów sceptycyzmu. (c) Praktyka - marksistowskie kryterium prawdy. 4. O prawdzie absolutnej i względnej. (a) Spór absolutyzmu i relatywizmu w teorii prawdy. (b) Krytyka absolutyzmu w teorii prawdy. (c) Krytyka relatywizmu w teorii prawdy. (d) Krytyka dogmatyzmu i sceptycyzmu w teorii prawdy. II. Krytyka niektórych idealistycznych teorii prawdy. 5. Empiriokrytycyzm; Krytyka ujęcia prawdziwości jako ekonomii myślenia. (a) Gnoseologiczne i ontologiczne podstawy empiriokrytycyzmu. (b) Prawdziwość jako "oszczędność myśli". (c) O polskim wydaniu zasady "ekonomii myślenia". 6. Konwencjonalizm; Krytyka ujęcia prawdziwości jako zgodności z umową. (a) Uwagi wstępne. (b) Henri Poincare. (c) Edward Le Roy. (d) Hugo Dingier. (e) Polskie wydanie konwencjonalizmu; Krytyka "radykalnego konwencjonalizmu" K. Ajdukiewicza, (f) Konwencjonalizm a relatywizm. 7. Pragmatyzm; Krytyka ujęcia prawdziwości jako zgodności z dążeniem jednostki. (a) Uwagi wstępne. (b) Definicja prawdy. (c) Kryterium prawdy. (d) Konstruowanie prawdy i rzeczywistości. (e) Pragmatyzm jako burżuazyjna reakcja na materializm i proletariacki ruch rewolucyjny. 8. Neopozytywizm. Krytyka ujęcia prawdziwości jako zgodności z systemem. (a) O charakterze ideologicznym neopozytywizmu. (b) Neopozytywistyczna teoria prawdy. (c) Operacjonistyczna teoria prawdy. * Zakończenie.

O prawdzie absolutnej i względnej. Myśl Współczesna, nr 1 (56), 3-42, 1951.
O prawdzie absolutnej i względnej (II). Myśl Współczesna, nr 2 (57), 169-200, 1951.

# prawda # relatywizm # marksizm # TWARDOWSKI, Kazimierz #
TREŚĆ. I. Spór absolutyzmu i relatywizmu w teorii prawdy. II. Krytyka absolutyzmu w teorii prawdy. a) Prawda jako proces. b) Prawda abstrakcyjna i konkretna. c) Krytyka teorii Twardowskiego. III. Krytyka relatywizmu w teorii prawdy. a) Prawda obiektywna a prawda absolutna. b) Teoria prawdy-procesu a relatywizm. c) Krytyka relatywizmu F.C.S.Schillera. IV. Krytyka dogmatyzmu i sceptycyzmu w teorii prawdy.

Krytyka konwencjonalistycznej teorii prawdy. Myśl Współczesna, nr 9 (64), 173-221, 1951.

# prawda # konwencjonalizm # AJDUKIEWICZ, Kazimierz #
TREŚĆ. 1. Uwagi wstępne. 2. Henri Poincaré. 3. Edward Le Roy. 4. Hugo Dingler. 5. Polskie wydanie konwencjonalizmu: krytyka "radykalnego konwencjonalizmu" K. Ajdukiewicza. 6. Konwencjonalizm a relatywizm.

Zadania frontu filozoficznego w świetle uchwał I Kongresu Nauki Polskiej. Myśl Filozoficzna, nr 1-2, 16-49, 1951.

# ideologia # materializm historyczny # materializm dialektyczny #
TREŚĆ. 1. Aktualno-polityczne znaczenie walki filozoficznej. 2. Filozofia jako element nadbudowy społecznej. 3. Zadania w dziedzinie materializmu dialektycznego i historii filozofii. 4. Zadania w dziedzinie materializmu historycznego i myśli społecznej. 5. Zadania w dziedzinie kształcenia kadr naukowych.

Poglądy filozoficzne Kazimierza Ajdukiewicza. Szkic krytyczny. Myśl Filozoficzna, nr 1, 209-256, 1952.

# AJDUKIEWICZ, Kazimierz # filozofia polska # szkoła lwowsko-warszawska #
TEŚĆ. 1. Ajdukiewicz a szkoła lwowsko-warszawska. 2. Idealistyczna semantyka - podstawowy rys filozofii Ajdukiewicza. 3. Radykalny konwencjonalizm - konsekwencja idealistycznej semantyki. 4. Stanowisko filozoficzne Ajdukiewicza w Polsce Ludowej. 5. O praktycznych wydźwiękach idealistycznej semantyki i konwencjonalizmu.

Metoda dokumentów osobistych a społeczne badania terenowe. Szkic krytyczny. Myśl Filozoficzna, nr 3, 221-259, 1952.

# badania terenowe # socjologia # metodologia nauk społecznych #
TREŚĆ. 1. Przedmiot dyskusji. 2. Metoda dokumentów osobistych w socjologii jako wyraz idealistycznej reakcji na materializm historyczny. 3. Idealizm jako teoretyczna podstawa metody dokumentów osobistych. 4. Idealistyczna konstrukcja - zamiast indukcji opartej na badaniach w terenie. 5. Metodologia marksistowska - jedyną naukową metodologią badań społecznych.

Zagadnienie obiektywności praw historycznych. Myśl Filozoficzna, nr 1, 3-37, 1953.

# idiografizm # materializm historyczny # historiografia #
TREŚĆ. 1. Stalin o prawach rozwoju społecznego. 2. Teoretyczny i praktyczny sens negacji praw historycznych przez burżuazyjną historiografię. 3. O tzw. naukach idiograficznych. 4. Reprezentanci idiografizmu na gruncie polskim. 5. Wnioski.

Stalinowski wkład w filozofię marksistowską. Myśl Filozoficzna, nr 2, 43-85, 1953.

# STALIN, Józef Wissarionowicz # marksizm # materializm dialektyczny # materializm historyczny #
TREŚĆ. 1. Stalinowski wkład w filozofię marksistowską jako kontynuacja i rozwinięcie etapu leninowskiego. 2. Filozofia, która służy walce o socjalizm. 3. Partyjność filozofii. 4. Stalin - genialny dialektyk-materialista. 5. Stalin - genialny materialista-dialektyk. 6. Stalinowski wkład w rozwój materializmu historycznego. 7. Uczmy się od Stalina, czym i jaka powinna być filozofia.

W sprawie oceny poglądów filozoficznych K. Ajdukiewicza [Polemika z: Ajdukiewicz, Kazimierz. W sprawie artykułu prof. A. Schaffa o moich poglądach filozoficznych]. Myśl Filozoficzna, nr 3, 201-223, 1953.

# marksizm # język # konwencjonalizm #
TREŚĆ. 1. Na czym polega ważność odpowiedzi prof. Ajdukiewicza? 2. Czy prof. Ajdukiewicz jest idealistą? 3. Kto fałszuje poglądy radykalnego konwencjonalizmu? 4. Wnioski ogólne.

Przewidywanie historyczne w świetle teorii obiektywnych praw historii. Myśl Filozoficzna, nr 1, 40-69, 1954.

# historyzm # metodologia historii # prawa rozwoju historycznego #
TREŚĆ. (a) Obiektywność praw historii jako podstawa przewidywania historycznego. (b) Przewidywanie historyczne a analogia historyczna. (c) Przewidywanie historyczne a zagadnienie historycznej możliwości. (d) Znaczenie przewidywania historycznego dla działalności rewolucyjnej partii klasy robotniczej.

Nienaukowy podręcznik socjologii. [Rec. Cuvillier, Armand. Manuel de sociologie]. Myśl Filozoficzna, nr 1, 275-281, 1954.

Dziesięć lat walki o zwycięstwo filozofii marksistowskiej w Polsce Ludowej. Myśl Filozoficzna, nr 3, 3-33, 1954.

# materializm dialektyczny # materializm historyczny # ideologia # filozofia polska #
TREŚĆ. (A) Sytuacja w polskiej filozofii w latach 1945-1948. (B) Rozwój filozofii marksistowskiej w Polsce w latach 1945-1954. 1. Materializm dialektyczny. 2. Materializm historyczny. 3. Historia filozofii. 4. Logika. (C) Wnioski i zadania.

Obiektywny charakter praw historii. Z zagadnień marksistowskiej metodologii historiografii. Warszawa, PWN, 1955.

# historiografia # materializm historyczny # DILTHEY, Wilhelm # HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # rozwój społeczny # WEBER, Max # idiografizm # metodologia historii #
TREŚĆ. * Od autora. * Wstęp. I. Marksizm a unaukowienie historiografii. 1. Odkrycie prawa rozwoju dziejów ludzkich przez Marksa - przewrotem w dziedzinie historiografii. 2. Zagadnienie praw rozwoju społecznego w pracy Stalina "Ekonomiczne problemy socjalizmu w ZSRR". 3. Praktyczne znaczenie marksistowskiej teorii praw historii dla badań historycznych. II. Krytyka negacji obiektywnego charakteru praw historii przez burżuazyjną historiografię. 1. Teoretyczny i praktyczny sens negacji praw historii przez burżuazyjną historiografię. 2. Krytyka idiografizmu. 3. Krytyka idealistycznej mistyfikacji praw historii. III. Niektóre wnioski metodologiczne z teorii obiektywnych praw historii. 1. O stosunku tego, co jednostkowe, do tego, co ogólne w historii w świetle teorii obiektywnych praw rozwoju społecznego. 2. Przewidywanie historyczne w świetle teorii obiektywnych praw historii.

Dialektyka marksistowska a zasada sprzeczności. Myśl Filozoficzna, nr 4, 143-158, 1955.

# materializm dialektyczny # ruch # zasada sprzeczności #
TREŚĆ. (A) O znaczeniu słowa sprzeczność w filozofii marksistowskiej. (B) Ruch i zagadnienie obiektywnej sprzeczności.

Mannheima "socjologia wiedzy" a zagadnienie obiektywności prawdy. Myśl Filozoficzna, nr 1, 116-134, 1956.

# MANNHEIM, Karl # prawda # relatywizm poznawczy # socjologia wiedzy #
TREŚĆ. 1. Ideologia a fałszywa świadomość w świetle koncepcji Mannheima. 2. Relatywizm socjologii wiedzy. 3. Partyjność nauki historii a jej obiektywność.

Aktualne zagadnienia polityki kulturalnej w dziedzinie filozofii i socjologii. Warszawa, PWN, 1956.

# socjologia nauki # ideologia # filozofia a polityka # marksizm # polityka kulturalna #
TREŚĆ. 1. W sprawie partyjnego kierowania nauką. (a) Oddziaływanie na postawę społeczną pracowników naukowych. (b) Inspiracja ideologiczna badań naukowych. (c) Inspiracja kierunków badań naukowych. (d) Ogólne planowanie i organizacja badań naukowych. (e) Walka ze szkodliwym monopolem poszczególnych grup w nauce. 2. Pełne zwycięstwo marksizmu jako główne zadanie polityki kulturalnej. 3. O pewnych zmianach w ujęciu problematyki filozoficznej i socjologicznej. (a) O więzi teorii z praktyką. (b) Marksizm jako przełom w historii filozofii a sprawa obiektywizmu. (c) W sprawie indywidualności naukowej. 4. Centralne zadanie frontu filozoficznego.

Jeszcze raz o dialektyce i zasadzie logicznej sprzeczności. [Polemika z: Ładosz, Jarosław]. Studia Filozoficzne, nr 1, 201-213, 1957.

# dialektyka # sprzeczność # ruch # postęp naukowy #
TREŚĆ. 1. Zasada sprzeczności logicznej a postęp wiedzy ludzkiej. 2. Ruch a zasada logicznej sprzeczności. 3. Postawa w dyskusji a walka o postęp w nauce.

Teoria poznania. Główne zagadnienia i kierunki filozofii. Wykłady na Uniwersytecie Warszawskim 1957-1958. Część pierwsza. Warszawa, PWN, 1958; wyd. 2 1960; wyd. 3 1960; wyd. 4 1962; wyd. 5 1963; wyd. 6 1965; wyd. 7 1966.

# filozofia - podręczniki dla początkujących # epistemologia - podręczniki # teoria odbicia # prawda #
TREŚĆ. (A) Od autora. (B) Wstęp: Filozofia a nauki szczegółowe. (C) Teoria poznania. I. Obiektywny charakter poznania. II. O źródłach poznania. 1. Geneza poznania. 2. Droga do poznania prawdziwego. III. Poznawalność świata. IV. Marksistowsko-leninowska teoria odbicia. V. Teoria prawdy. 1. Obiektywność prawdy. 2. Kryterium prawdy. 3. Prawda absolutna i względna. VI. Społeczne uwarunkowanie procesu poznania. (D) Indeks nazwisk.

Filozoficzny aspekt procesu porozumiewania się. Studia Filozoficzne, nr 2, 3-35, 1958.

# porozumiewanie się # komunikacja # język # marksizm #
TREŚĆ. 1. Uwagi wstępne - podstawowy problem semantyki. 2. Istota problemu porozumiewania się. 3. Spór koncepcji transcendentalnej z naturalistyczną. 4. Wyjściowe założenia marksistowskiego ujęcia problemu.

Wyrazy nieostre i granice ich precyzowania. Studia Filozoficzne, nr 1, 3-26, 1960.

# semantyka # język # nazwa # poznanie #
TREŚĆ. 1. Czy nieostrość wyrazu ma charakter subiektywny. 2. Język doskonały i granice ostrości wyrazów.

Wstęp do semantyki. Warszawa, PWN, 1960.
Introduction to Semantics. Wojtasiewicz, Olgierd (transl.). Oxford, Pergamon Press, 1962.

# semantyka # język # porozumiewanie się # znak # znaczenie # lingwistyka # RUSSELL, Bertrand # CARNAP, Rudolf #
SPIS TREŚCI. Od autora. Przedmowa. I. Problemy badawcze semantyki. 1. Językoznawstwo. 2. Logika. 3. Filozofia semantyczna. (A) Rzekomy "zwrot w filozofii" - język jako jedyny przedmiot badania. (B) Język jako twór arbitralnej konwencji. 4. Semantyka ogólna (general semantics). II. Wybrane kategorie semantyki. 1. Filozoficzny aspekt procentu porozumiewania się. (A) Istota problemu porozumiewania się. (B) Spór koncepcji transcendentalnej z naturalistyczną. (C) Podstawy marksistowskiego ujęcia problemu. 2. Znak - analiza i typologia. (A) Proces komunikowania się punktem wyjścia analizy znaku. (B) Husserlowska próba typologii znaków. (C) Definicja znaku. (D) Ogólne podstawy typologii znaków. (a) Sygnały. (b) Znaki zastępcze. (E) Specyfika znaku słownego. 3. Znaczenia "znaczenia". (A) O sytuacji znakowej. (B) Znaczenie jako przedmiot realny lub idealny. (a) "Znaczenie" jako przedmiot oznaczany. (b) koncepcja znaczeń intencjonalnych. (C) Znaczenie jako relacja. (D) Znaczenie jako relacja. (a) Znaczenie jako stosunek między komunikującymi się ludźmi. (b) Geneza znaczenia. (c) Znaczenie a pojęcie. (d) Mechanizm więzi między znakiem a znaczeniem. (E) Lingwistyczne ujęcie problemu znaczenia. 4. Komunikatywna funkcja języka. (A) Język i "języki". (B) Język a rzeczywistość. (C) Język a efektywność porozumiewania się.

Marksizm a egzystencjalizm. Warszawa, Książka i Wiedza, 1961.

Zob. wyd. 3 z 1965.

Filozofia człowieka. Marksizm a egzystencjalizm. Wyd. 2 rozsz. Warszawa, Książka i Wiedza, 1962.

Zob. wyd. 3 z 1965.

Język a myślenie. Studia Filozoficzne, nr 1, 3-42, 1963.

# filozofia języka # myślenie # czynna rola języka w poznaniu #

Język a poznanie. Warszawa, PWN, 1964; wyd. 2 1967.

# językoznawstwo # etnolingwistyka # filozofia języka # hipoteza Sapira-Whorfa # relatywizm językowy # poznanie # HUMBOLDT, Wilhelm von #
TREŚĆ. Wstęp. I. Historia zagadnienia. 1. Językoznawstwo: od Herdera do teorii "pola językowego". 2. Filozofia: neokantyzm, konwencjonalizm i neopozytywizm. (a) Filozofia form symbolicznych. (b) Filozofia konwencji: od konwencjonalizmu umiarkowanego do skrajnego. II. Przesłanki empiryczne. 1. Etnolingwistyka: hipoteza Sapira-Whorfa. III. Analiza problemu. 1. Język a myślenie. 2. Język a rzeczywistość. 3. Język a poznanie i kultura.

Teoria poznania. Studia Filozoficzne, nr 3, 3-6, 1964.  

# teoria poznania # marksizm # prawda #

Filozofia człowieka. Wyd. 3 rozsz. Warszawa, Książka i Wiedza, 1965.

# antropologia filozoficzna # marksizm # egzystencjalizm # sens życia # humanizm # wolność # odpowiedzialność # szczęście #
TREŚĆ. (A) Przedmowy. (B) Marksizm a egzystencjalizm. (a) Dlaczego egzystencjalizm stał się u nas modą. (b) Marksizm i egzystencjalizm o problemie jednostki ludzkiej. (c) O efektywną krytykę niemarksistowskiej ideologii. (d) Marksizm zegzystencjalizowany. (C) Filozofia człowieka. (a) Los człowieka przedmiotem filozofii. (b) O sensie życia. (c) Wolność a konieczność historyczna. (d) O odpowiedzialności moralnej. (e) Marksistowska filozofia człowieka. (D) Konflikt humanizmów. (a) Socjalizm na co dzień i potrzeba perspektywy. (b) Siła atrakcyjna humanizmu socjalistycznego. (c) Humanizm socjalistyczny a jego poprzednicy. (d) Wolność jednostki. (e) Walka o szczęście. (E) Dyskusje i polemiki. (a) Marksizm a filozofia człowieka. (b) Czy pytanie o sens życia jest sensowne? (c) Wolność i odpowiedzialność.

Marksizm a jednostka ludzka. Studia Filozoficzne, nr 2, 87-106, 1966.

# marksizm # jednostka (ludzka) # alienacja # osobowość #

Marksizm a jednostka ludzka. Przyczynek do marksistowskiej filozofii człowieka. Warszawa, PWN, 1965.

# jednostka (ludzka) # marksizm # alienacja # wolność # komunizm # humanizm # filozofia człowieka #
TREŚĆ. * Zamiast wstępu. Nowe odkrycie starych treści marksizmu. I. Marksistowska koncepcja jednostki ludzkiej. II. Jednostka a jej twory (problem alienacji). III. Jednostka a historia (problem wolności). IV. Humanizm marksistowski. V. Komunizm a jednostka ludzka. * Zakończenie.

O specyfice znaku słownego. Studia Filozoficzne, nr 1, 43-56, 1967.

# semiotyka # słowo # znak # znaczenie #

Szkice z filozofii języka. Warszawa, Książka i Wiedza, 1967.

# filozofia języka # język # marksizm # znak # porozumiewanie się # socjologia wiedzy #
SPIS TREŚCI. Od autora. 1. O potrzebie marksistowskich badań nad językiem. 2. O specyfice znaku słownego. 3. Język ludzki i "język" zwierząt. 4. Wyrazy nieostre i granice ich precyzowania. 5. Język i działanie ludzkie. 6. Obiektywność poznania w świetle socjologii wiedzy i analizy języka.

Świadomość klasy i świadomość klasowa. Na marginesie eseju G. Lukácsa "Klassenbewusstsein". Człowiek i Światopogląd, nr 8, 105-124, 1972.

# LUKÁCS, György # świadomość klasowa #

Spór o obiektywność poznania historycznego. Człowiek i Światopogląd, nr 1, 34-48, 1972.

# obiektywność # metodologia historii #
TREŚĆ. * Na czym polega problem? * Jak należy rozumieć wyrażenia "obiektywny" i "subiektywny" w odniesieniu do poznania ludzkiego? * Czy oparcie o fakty gwarantuje obiektywność historycznego poznania? * W jakiej postaci czynnik subiektywny występuje w poznaniu historycznym? * Dlaczego pisze się historię wciąż na nowo? * W jakim sensie mówimy o obiektywności poznania historycznego?

Szkice o strukturalizmie. Warszawa, Książka i Wiedza, 1975; wyd. 2 1983.

# strukturalizm # MARX, Karl # CHOMSKY, Noam # natywizm # językoznawstwo # ALTHUSSER, Louis #
TREŚĆ. (A) Od Autora. (B) Strukturalizm jako prąd umysłowy. (a) Co to jest strukturalizm. (b) O ontologicznych i gnozeologicznych podstawach "zwrotu" strukturalistycznego. (c) O czynnikach subiektywnych "mody" na strukturalizm. (C) O pseudomarksistowskim pseudostrukturalizmie. (a) Ideologia a nauka. (b) Antyempiryzm czy idealizm. (c) Antyhistoryzm czy eleatyzm. (d) Antyhumanizm czy antymarksizm. (e) Jeden Marks czy dwóch Marksów. (D) Gramatyka generatywna Chomsky`ego a koncepcja idei wrodzonych. (a) Szkoła gramatyki generatywnej a strukturalizm lingwistyczny. (b) Gramatyka generatywna a neonatywizm. (c) Dyskusja wokół problemów negatywizmu w związku z gramatyką generatywną. Stron 276.

Alienacja jednostki w stosunku do własnego "ja" i do własnego życia. Roczniki Filozoficzne, 27(1), 85-100, 1979.

# alienacja # jednostka #
TREŚĆ. 1. Alienacja od i w stosunku do własnego "ja". 2. Alienacja jednostki w stosunku do własnego życia (exsistential vacuum).

Sens dziejów a polityka kulturalna. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 81-85, 1981. Schaff, Adam.

# sens dziejów # polityka kulturalna # postęp społeczny # ideologia #
TREŚĆ. (A) Co rozumiemy przez "sens dziejów"? (B) Człowiek tworzy dzieje i nadaje im "sens". (C) Sens dziejów a świadome kształtowany rozwój społeczeństwa.

Marksizm dzisiaj. Znaczenie marksowskiej teorii alienacji. Studia Filozoficzne, nr 3, 3-13, 1983.

# marksizm # alienacja # socjalizm #

Człowiek w poszukiwaniu sensu życia. (Homo studiosus - homo universalis). Studia Filozoficzne, nr 4, 35-42, 1986.
Człowiek w poszukiwaniu stylu życia. Homo laborans - homo ludens. Studia Filozoficzne, nr 5, 61-67, 1986.
Człowiek w poszukiwaniu systemu wartości. Studia Filozoficzne, nr 6, 63-71, 1986. Schaff, Adam.

Fragmenty Dokąd prowadzi droga? ... 1988.