Nauka w oczach matematyka. [Rec. Kemeny, John G. Nauka w oczach filozofa]. Studia Filozoficzne, nr 2, 197-202, 1968.

Pochwała idealizacji. [Rec. Nowak, Leszek. U podstaw marksistowskiej metodologii nauk]. Studia Filozoficzne, nr 9, 115-125, 1972.

Świat myślowy György Lukácsa. (O węgierskiej monografii Istvána Hermanna). Studia Filozoficzne, nr 1, 5-13, 1977.

# LUKÁCS, György # alienacja #
ABSTRAKT. Książka Hermanna to pionierska marksistowska monografia o Lukácsu. Daje dobre wprowadzenie do dzieł Lukácsa, ewolucję Lukácsa uznaje za autentyczną drogę rozwojową do marksizmu, wbrew opiniom głoszonym w kręgach tzw. nowej lewicy i egzystencjalizmu. Niesłusznie jednak Hermann zalicza "Geschichte und Klassenbewusstsein" do przedmarksistowskiego okresu twórczości Lukácsa. Pozór idealizmu zawartych w niej poglądów wynika z jej jednostronności, nie zaś błędności, a późniejsze prace Lukácsa są nie tyle polemiką z reprezentowanymi w tej książce poglądami, co uzupełnieniem i przeformułowaniem jej koncepcji. Istnieje na pewno ciągłość poszukiwań w ewolucji Lukácsa, jej głębszym podłożem jest walka z alienacją w świecie XX wieku. Sztukę Lukács traktował przede wszystkim jako narzędzie poznawcze, stąd pewna ograniczoność jego poglądów estetycznych.

Marksistowskie teorie twórczości. (Głos moderatora sekcji "Marksistowskie teorie twórczości"). Studia Filozoficzne, nr 1, 53-62, 1978.

# twórczość # marksizm #

Rzeczywistość i legenda "Gechichte Und Klassenbewusstsein". Studia Filozoficzne, nr 2, 3-25, 1978.

# LUKÁCS, György # marksizm #
ABSTRAKT. Gechichte und Klassenbewusstsein w chwili powstania uznana została za klasyczny produkt "dziecięcej choroby lewicowości" w ruchu komunistycznym, a pod względem teoretycznym za heglowską próbę reinterpretacji marksistowskiej koncepcji roli historycznej proletariatu w duchu chiliastyczno-mesjanistycznym. Taka recepcja książki - historycznie wówczas uzasadniona - wywoływała jej negatywny osąd ze strony Kominternu, a pochwały w kręgach lewacko-anarchizujących. Pozostając przy tejże interpretacji Gechichte, próbowano uczynić ją orężem walki ideologicznej z komunizmem także w latach ostatnich. Wydaje się, iż istnieje współcześnie możliwość nowej recepcji tego wybitnego dzieła, zezwalająca na potraktowanie go jako wartościowego studium aktywistycznych aspektów marksistowskiej dialektyki procesu rewolucji.

Kilka uwag o pojęciu marksistowskiego aktywizmu (próba konceptualizacji). Studia Filozoficzne, nr 8-9, 63-81, 1978.

# marksizm # aktywizm # determinizm społeczny # jednostka a społeczeństwo #

Wprowadzenie do marksistowskich historyzmów. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 21-29, 1982. Ślęczka, Kazimierz.

# marksizm # historyzm # determinizm społeczny # indeterminizm #

Dwie ontologie: Hegla? Marksa? Lukácsa? Studia Filozoficzne, nr 10, 3-14, 1983. Ślęczka, Kazimierz.

# LUKÁCS, György # MARX, Karl # HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich # ontologia # proces historyczny #
ABSTRAKT. W "Ontologii bytu społecznego" Lukács dopatruje się u Hegla dwóch odmiennych, ale interferujących ze sobą ontologii procesu historycznego: fałszywej (idealistycznej) i właściwej (materialistycznej). Marks miał, zdaniem Lukácsa, przezwyciężyć Hegla znosząc pierwszą i rozwijając do uniwersalnej postaci drugą ontologię. Późniejsi marksiści powrócili do idealizmu historiozoficznego, wtłaczając dzieje w jeden, jednoznacznie określony system logiki rozwoju dziejowego. Materializm dziejowy, wedle Lukácsa, oznacza uznanie dziejów za nie poddające się jakiejkolwiek ostatecznej totalizacji poznawczej za zasadniczo alternatywistyczne. Ale owa dwoistość ontologiczna nie jest obca ani samemu Marksowi, ani Lukácsowi, choć ten ostatni tworzy przesłanki jej nowego przezwyciężenia.

PRZEKŁAD. Lukács, György. Wprowadzenie do ontologii bytu społecznego. Cz. 1. Współczesny stan problemu. Almási, Miklós (wstęp). Warszawa, PWN, 1982.
Lukács, György. Wprowadzenie do ontologii bytu społecznego. Cz. 2. Najważniejsze kompleksy problemowe. Warszawa, PWN, 1984.
Lukács, György. Wprowadzenie do ontologii bytu społecznego. Cz. 3, Prolegomena. Warszawa, PWN, 1985.