z: Pakszys, Elżbieta. Od ewolucji chemicznej ku biologicznej. Próba analizy systemowej. Studia Filozoficzne, nr 5, 163-194, 1984.

# materializm dialektyczny # ewolucja # chemia # biologia #
ABSTRAKT. Punktem wyjścia prowadzonych tutaj rozważań są wcześniejsze nasze prace, które ujawniły potrzebę bardziej wnikliwego zbadania problematyki ewolucji chemicznej i biologicznej. Najogólniejszym problemem postawionym do rozwiązania jest poszukiwanie ogólnego mechanizmu ukierunkowanych przemian, jakim podlegają wyłonione w dziejach świata formy materii. Problem ten proponujemy rozwiązać za pomocą metod analizy systemowej, które też wstępnie charakteryzujemy. Część I poświęcona jest określeniu zakresu ewolucji chemicznej oraz jej statusu wobec ewolucji biologicznej. Fakt, że w pracach biologów nader często za "ewolucję chemiczną" uważa się jej ostatni, prebiotyczny okres, zainspirował próbę podziału chemicznej ewolucji materii na ściśle wyodrębnione etapy i fazy. Dalej przedstawiono próby interpretacji procesów fazy prebiotycznej w aparacie pojęciowym teorii systemowych (I. Prigogine, M. Eigen), podkreślając stosowane przez tych autorów kategorie darwinowskie. Rozważania te pozwalają wnosić o wspólnocie mechanizmów ewolucji chemicznej i biologicznej. Część II artykułu jest próbą zarysowania systemowej koncepcji życia biologicznego, jego organizacji i ewolucji. Na tej podstawie przeprowadza się określoną interpretację klasycznego ujęcia ewolucji biologicznej wg. K. Darwina, a następnie rozważane są współczesne przykłady zastosowania tej aparatury pojęciowej do systemowego ujęcia genezy życia i jego ewolucji. Charakteryzowane są próby redukcjonistycznego (A. Oparin, M. Eigen) i antyredukcjonistycznego (I. Szmalhauzen) wyjaśniania biologii. Dyskusja końcowa rysuje dalsze ograniczenia i możliwości w systemowym badaniu ewolucyjnych przekształceń materii.

"Chemiczny obraz świata". Studia Filozoficzne, nr 3, 29-45, 1986.

# obraz świata # chemia # wyjaśnianie naukowe #
TREŚĆ. 1. Wprowadzenie. 2. Obraz zjawisk chemicznych w wyjaśnianiu naukowym.

Nowa nauka - nową drogą filozofii? [Rec. Ługowski, Włodzimierz. Kategoria zmiany jakościowej a biogeneza]. Studia Filozoficzne, nr 2, 187-192, 1988.

Rola wybitnych twórców w rozwoju wiedzy. Wokół refleksji naukoznawczej i działalności reformatorskiej W. Ostwalda. Studia Filozoficzne, nr 10, 3-22, 1988. Sobczyńska, Danuta.

# rozwój nauki # geniusz # OSTWALD, Wilhelm #
TREŚĆ. 1. Obiektywne mierniki geniuszu naukowego. 2. Typy osobowości uczonych. 3. Rozważania o życiu uczonego. 4. Problemy heurezy naukowej i wynalazczości. 5. Zespołowość pracy naukowej. 6. Działalność Ostwalda na rzecz jedności nauki.