Teoria sztuki i polityka artystyczna A. Łunaczarskiego. (W pięćdziesiątą rocznicę śmierci). Studia Filozoficzne, nr 11-12, 173-186, 1983.

# estetyka # ŁUNACZARSKI, Anatolij Wasiljewicz # PLECHANOW, Gieorgij # społeczna rola sztuki #
ABSTRAKT. Teoria sztuki A. Łunaczarskiego kształtowała się w ścisłym związku z krytyką artystyczną i polityką kulturalną. Fakt ten przesądza o szczególnym miejscu, jakie estetyka Łunaczarskiego zajmuje w tradycji marksistowskiej myśli estetycznej. Autor formułuje wniosek, iż Łunaczarski nie tylko uzupełnił i zmodyfikował niektóre twierdzenia systemu estetycznego Plechanowa, lecz wprowadził również do marksistowskiej refleksji estetycznej nowe wątki teoretyczne i metodologiczne, kładąc tym samym podwaliny pod alternatywny względem plechanowskiego model estetyki marksistowskiej.

Estetyka: metodologia i ideologia. [Rec. Ziss, Awner Jakowlewicz. Estietika: idieołogija i mietodołogija]. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 190-194, 1985.

Postęp filozoficzny (problematyka filozoficzna). [Rec. Kulturnyj progriess: fiłosofskije problemy]. Studia Filozoficzne, nr 4, 206-210, 1986.

# filozofia kultury #

Sztuka jako ideologia. (Próba rekonstrukcji filozoficznych przesłanek estetyki A. Bogdanowa). Studia Filozoficzne, nr 1, 121-135, 1987.

# BOGDANOW, Aleksandr # estetyka # społeczna rola sztuki # marksizm #
ABSTRAKT. Estetyka A. Bogdanowa pozostaje ciągle jeszcze mało znanym fragmentem myśli twórcy tektologii. Autor artykułu stawia sobie za cel prezentację głównych twierdzeń teorii kultury Bogdanowa, ze szczególnym uwzględnieniem wniosków, jakie wypływają z niej dla estetyki marksistowskiej. Tym, co z metodologicznego punktu widzenia wydaje się najcenniejsze w koncepcji estetycznej Bogdanowa jest rozpatrywanie sztuki w ścisłym związku z całym systemem życia społecznego i kultury.

Estetyka Lwa Trockiego. Studia Filozoficzne, nr 3, 101-119, 1987.

# TROCKI, Lew # estetyka # społeczna rola sztuki # filozofia sowiecka #
ABSTRAKT. Artykuł stanowi próbę analizy i krytycznej oceny naczelnych motywów estetyki Lwa Trockiego, przedstawionych na tle radzieckiej myśli estetycznej lat dwudziestych. Autor umieszcza koncepcję sztuki Trockiego w tym nurcie estetyki radzieckiej, do którego należą również A. Łunaczarski i A. Woronski. Charakterystycznym rysem poglądów estetycznych Trockiego jest położenie nacisku na dezalienacyjne i antropotwórcze oddziaływanie sztuki. Sporo miejsca udziela się w artykule rozpatrzeniu stanowiska w kwestii polityki kulturalnej.

Sztuka w systemie kultury. [Rec. Iskusstwo w sistiemie kultury. Kagan, M. S. (red.)]. Studia Filozoficzne, nr 3, 169-178, 1989. Szkołut, Tadeusz.

# społeczna rola sztuki # kultura #

Geneza i autonomia sztuki. Studia Filozoficzne, nr 9, 56-68, 1989. Szkołut, Tadeusz.

# sztuka # relatywizm estetyczny # absolutyzm # PLECHANOW, Gieorgij # MALRAUX, André #
ABSTRAKT. Przedmiotem artykułu jest problem sformułowany przez Marksa w znanej wypowiedzi na temat sztuki greckiej: jak i dlaczego dzieło sztuki, będące produktem danego społeczeństwa na określonym etapie jego rozwoju historycznego, może zachować swą wartość artystyczną poza czasem i miejscem, w którym powstało? Punktem odniesienia rozważań autora są dwie przeciwstawne próby rozstrzygnięcia tej kwestii: relatywistyczne stanowisko Plechanowa, zamykające dzieło sztuki w granicach epoki, która je wydala i absolutystyczne ujęcie Malraux, zrównujące dzieła wszystkich epok i wszystkich kultur w metafizycznej perspektywie walki człowieka z Losem. Według autora, dialektyczne wyjaśnienie zagadki trwania wybitnych dzieł sztuki w historii kultury wymaga równoczesnego uchwycenia tego, co indywidualne i społeczne, tego, co klasowe i ogólnoludzkie, tego, co czasowe i uniwersalne.