z: Such, Jan. W sprawie sporu o istotę determinizmu. [Polemika z: Amsterdamski, S. i Krajewski, W.]. Studia Filozoficzne, nr 4, 67-76, 1965.

# determinizm # indeterminizm # kauzalizm #

"Sztuczna obserwacja" jako kategoria poznania empirycznego. Studia Filozoficzne, nr 2, 113-119, 1972.

# obserwacja # metodologia badań empirycznych #
ABSTRAKT. Artykuł charakteryzuje dziedziny zjawisk niedostępnych obserwacji bezpośredniej, naturalnej, które to zjawiska jednak stanowić mogą przedmiot obserwacji "sztucznej". Przegląd taki umożliwia zrozumienie ogromnej roli, jaką w procesie poznania empirycznego odgrywa aktualnie ten drugi typ obserwacji.

Rozwój techniki a filozofia poznania. Teoria symboli i odbicia w świetle współczesnej aparatury poznawczej. Studia Filozoficzne, nr 6, 31-54, 1972.

# teoria odbicia # teoria poznania # obserwacja #
ABSTRAKT. Tradycyjny spór teorii symboli i odbicia w zakresie percepcji zmysłowej przedstawia się w nowym świetle na tle współczesnej aparatury poznawczej. Wyznawcy symbolizmu nie doceniali znaczenia postępu techniki poznawczej. Funkcjonowanie narzędzi w zakresie detekcji, rejestracji i odtwarzania informacji za pomocą sygnałów oraz transformacji i transmisji sygnałów wyjaśniło zasady działania ludzkich receptorów. W procesach poznawczych mamy do czynienia: z przetwarzaniem, z zanikiem, bądź brakiem odbioru sygnałów zawierających informację. Nie występuje za to zjawisko przetwarzania informacji, ani tez konstruowania nowych. Zastosowanie narzędzi poznawczych umożliwiło rozpoznanie faktycznej natury sygnałów (bodźców) zewnętrznych odbieranych przez zmysły w postaci niepodobnych do nich znaków. Jednakże było to uwarunkowane istnieniem pewnego zasobu odbicia w percepcji ludzkiej. Ponadto człowiek uniezależnił się od subiektywnego charakteru doznań zmysłowych oraz przekształcił informacje jakościowe w ilościowe dzięki zastosowaniu obiektywnych wzorców pomiarowych. Narzędzia pozwoliły mu ponadto na odbiór sygnałów informacyjnych całkowicie niedostępnych dla zmysłów ludzkich. W rezultacie udoskonalenie technicznej aparatury poznawczej bezustannie powiększa zakres odbicia rzeczywistości i stwarza perspektywę nieograniczonego wzrostu zdolności poznawczych zmysłowej orientacji człowieka w świecie zewnętrznym.

Cywilizacja w dobie rewolucji naukowo-technicznej. [Rec. Richta, Radowan i zespół. Cywilizacja na rozdrożu - konsekwencje rewolucji naukowo-technicznej dla społeczeństwa i dla człowieka]. Studia Filozoficzne, nr 10, 193-197, 1972.

Zastosowanie narzędzi w poznaniu naukowym. Studia Filozoficzne, nr 7, 29-46, 1973.

# technika # epistemologia # nauki przyrodnicze #
TREŚĆ. Tradycyjna epistemologia nie podjęła problemu wpływu techniki na zmiany możliwości poznawczych człowieka. Zajmowano się jedynie zagadnieniem wpływu teorii określających zasady działania narzędzi na treść dostarczanej przez nie informacji i konstruowanie przedmiotu poznania. W rzeczywistości narzędzia nie przetwarzają ani nie konstruują dodatkowych elementów informacji. Pozostaje jedynie problem poprawnego odczytu informacji, który możemy korygować podczas weryfikacji w praktyce końcowego wyniku poznania. Analiza wpływu techniki na wzrost możliwości badań naukowych wymaga ujmowania poznania ludzkiego jako zmiennego procesu oraz wyróżnienia tych środków poznawczych, których udoskonalanie zależne jest od człowieka. W oparciu o powyższe założenia autor przeprowadza klasyfikacje środków poznania ludzkiego oraz określa funkcjonowanie i zastosowanie poszczególnych odmian narzędzi poznawczych.

 z: Enko, Ryszard. Filozofia techniki w powojennej literaturze polskiej. [Bibliografia]. Studia Filozoficzne, nr 7, 129-142, 1973.

Sprawdzanie w empirii a kryterium praktyki (1). Studia Filozoficzne, nr 5, 153-168, 1974. Szymański, Jerzy.

# filozofia nauki # praktyka # empiryzm #
TREŚĆ. 1. Izolacjonizm nauki. 2. Empiryzm subiektywny. 3. Tradycyjny empiryzm realistyczny. 4. Empiryzm hipotetyczny. 5. Instrumentalizm historyczny. 6. Kryterium praktyki i zadanie filozofii nauki.

z: Szymańska, Aleksandra. Cywilizacja w koncepcji filozoficznej Erazma Majewskiego. Studia Filozoficzne, nr 8, 107-119, 1975.

# MAJEWSKI, Erazm # filozofia polska # cywilizacja #
TREŚĆ. 1. Uwagi. 2. Metodologiczne podstawy teorii cywilizacji. 3. Pojęcie cywilizacji i jej własności. 4. Ocena koncepcji E. Majewskiego.

Technika a nowe metody gromadzenia informacji empirycznej. Studia Filozoficzne, nr 11, 81-87, 1977.

# technika a nauka # eksperyment #
TREŚĆ. I. Zastosowanie aparatury zastępującej obserwatora i eksperymentatora ludzkiego. II. Nowe możliwości i konsekwencje metodologiczne.

Filozofia a praktyka rewolucyjna. [Spr. z konf. Poznań 1977]. Studia Filozoficzne, nr 11, 167-169, 1977.

Sterowanie postępem naukowo-technicznym a filozofia. [Rec. Zacher, Lech. Sterowanie procesami rewolucji naukowo-technicznej]. Studia Filozoficzne, nr 3, 167-169, 1979.

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 2, 214-219, 1988. Szymański, Jerzy.

# filozofia polska # autobiogram #