O różnych pojęciach modelu. Studia Filozoficzne, nr 7, 41-55, 1976.

# metodologia nauki # modele # operacjonizm #
ABSTRAKT. W artykule rozpatruje się różne pojęcia modelu występujące w nauce, przy czym kieruje się uwagę nie na model jako swego rodzaju strukturę (ontologiczną), lecz na modelowanie jako operację. Wydaje się, ze zwrócenie uwagi na OPERACYJNY charakter modelowania pozwoli zasugerować pewną modyfikację dotychczasowych rozwiązań wielu problemów metodologicznych. Artykuł ten stanowi właściwie część pierwszą zamierzonej grupy publikacji poświęconych temu zagadnieniu.

Uwagi o pewnym przedstawieniu naukowej metody poznania. Studia Filozoficzne, nr 2, 101-119, 1978. Wawrzyńczak, Ryszard.

# metodologia nauki # operacjonizm # rozwój nauki #
ABSTRAKT. W pracy tej przedstawia się naukową metodę poznania z uwypukleniem jej operacyjnego charakteru, co pozwala sądzić, że dokonując odpowiednich modyfikacji, będzie można zaproponować pewien model ewolucji teorii naukowych.

O pewnym modelu symulującym naukę. Studia Filozoficzne, nr 7, 115-134, 1980.

# rozwój nauki # filozofia nauki #
ABSTRAKT. Prezentowany artykuł zamyka cykl trzech artykułów, na których oprócz niego składają się artykułu [30] i [31]. Zadanie tego cyklu było skonstruowanie pewnego modelu, przy pomocy którego udałoby się możliwie wszechstronnie przedstawić "mechanizm" ewolucji nauki - chodziło przy tym o uwzględnienie nie tylko "wewnętrznych" uwarunkowań tego procesu, ale o uwzględnienie też i pozanaukowych. Jednym z podstawowych impulsów do podjęcia tego zadania były nieprzyjemne właściwości absolutnego pojęcia prawdy wprowadzonego przez R. Suszkę w pracy "Logika formalna a niektóre zagadnienia teorii poznania". Początkowo mieliśmy nadzieję zbudować "dobry" model ewolucji nauki, uwzględniając tylko uwarunkowania wewnątrznaukowe. Potem okazało się, że wiele założeń przyjmowanych w tym modelu jest DOŚĆ SŁABO UZASADNIONYCH i trzeba było go rozbudować o cały kontekst, w którym nauka funkcjonuje. Zbudowaliśmy więc "supermodel", który jako fragment zawiera model ewolucji nauki. Model ten przedstawiliśmy w [27] - na jego kształt, oprócz podstawowych wiadomości zaczerpniętych z informatyki i badań nad tzw. sztuczną inteligencją, w sposób istotny wpłynęły konstrukcje przedstawione w [7] i [8] (artykuł Orcharda). Wydał się nam, że praca doszła do punktu, w którym można pokusić się o jej prezentację. Jednak uznajemy za niezbędne podkreślić, iż:
- w tak ograniczonej objętości nie sposób nie sposób wyczerpująco przedstawić i zilustrować wszystkie pojęcia i zagadnienia, które w artykule poruszono. Wydaje się więc, że tekst ten trzeba traktować po trosze jako SFORMUŁOWANIE PEWNEJ HIPOTEZY o nauce (a więc jako sformułowanie pewnego programu badań), po trosze jako SZKICE UZASADNIAJĄCE trafność tej hipotezy (a więc jako pewną listę hipotez szczegółowych wraz z sugerowanymi rozwiązaniami), a po trosze zaś jako GENERATOR dalszych składników hipotezy domagających się uzasadnienia.

O faktach. Studia Filozoficzne, nr 10, 33-53, 1988. Wawrzyńczak, Ryszard.

# fakt #
TREŚĆ. W artykule autor proponuje wiele rozmaitych, choć ze sobą związanych koncepcji faktu. Na początku w skrócie przedstawia niektóre spotykane w literaturze filozoficznej lub metodologicznej koncepcje faktu (Husserla, Wittgensteina, Quine’a, Poppera i Cassirera), a następnie opierając się na koncepcji podmiotowego charakteru kontaktu poznającego ze światem, proponuje następujące koncepcje faktu: naiwną i krytyczną, "pasywną" (statyczną i dynamiczną) oraz "aktywną".