Przyczynek do krytyki feyerabendowskiej tezy o niewspółmierności. Studia Filozoficzne, nr 11, 75-82, 1981.

# filozofia nauki # FEYERABEND, Paul Karl # niewspółmierność teorii #
ABSTRAKT. Jednym z najbardziej kontrowersyjnych twierdzeń wysnuwanych przez zwolenników skrajnie antykumulatywistycznego stanowiska w filozofii nauki jest teza o niewspółmierności. Jednym z twórców jej współczesnego sformułowania - obok T. S. Kuhna, N. R. Hansona i S. Toulmina - jest Paul K. Feyerabend. Niniejszy tekst stara się wykazać, że sposób uzasadnienia tezy o niewspółmierności przez Feyerabenda opiera się na przesłankach kwestionowanych z punktu widzenia logicznej teorii języka i formalnej metodologii nauk empirycznych.

Kreatywistyczny model człowieka w filozofii J. Ortegi y Gasseta. (W setną rocznicę urodzin filozofa). Studia Filozoficzne, nr 4, 69-85, 1983.

# ORTEGA Y GASSET, José # antropologia filozoficzna # twórczość # życie człowieka #
ABSTRAKT. Artykuł, przygotowany w związku z przypadająca w maju 1983 r. setną rocznicą urodzin José Ortegi y Gasseta, prezentuje jeden z głównych wątków filozofii madryckiego myśliciela, którym jest jego wizja człowieka. Na wizję tę składają się cztery podstawowe przekonania: 1. Nieoddzielalność człowieka od jego środowiska, 2. Relacjonalny charakter bytu człowieka, 3. Twórcze dyspozycje i autonomia człowieka w stosunku do otoczenia oraz kontrola swych działań, 4. Genetyczne, historyczne i społeczne uwarunkowania życia ludzkiego. Pozwala to zakwalifikować Ortegowski model człowieka jak kreatywistyczny, co stwarza możliwość interesującej konfrontacji Ortegi y Gasseta i jego kontynuatorów z dorobkiem myśli marksistowskiej.

Oblicza nowatorstwa w teatrze. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 55-70, 1983.

# filozofia kultury # nowatorstwo # teatr # spotkanie #
ABSTRAKT. Artykuł omawia problem nowatorstwa teatru w kontekście pytania o rolę teatru w kulturze i w świetle podstawowych zagadnień filozofii kultury. Na wstępie wskazana jest sytuacja teatru na tle przemian w sztuce ostatnich dziesięcioleci oraz związana z nią sytuacja refleksji teoretycznej o sztuce i o teatrze. Dalej rozpatrywany jest związek zagadnienia nowatorstwa z pytaniem o granice sztuki teatru z punktu widzenia estetyki "dośrodkowej" i "odśrodkowej", co ukazane jest w świetle instrumentalnej teorii teatru A. T. Kijowskiego oraz z punktu widzenia podstawowych nurtów we współczesnej refleksji o teatrze. Ostatni fragment pracy poświęcony jest inkontrologicznej analizie nowatorstwa w teatrze.

Rola kategorii "spotkania" w antropologii filozoficznej J. Tischnera. Studia Filozoficzne, nr 1, 55-68, 1984.

# TISCHNER, Józef # spotkanie # antropologia filozoficzna # kondycja ludzka #
ABSTRAKT. Celem artykułu jest zbadanie roli, jaką pełni kategoria "spotkania" w filozofii człowieka J. Tischnera oraz zebranie i uporządkowanie materiału do analizy porównawczej koncepcji Tischnera w zestawieniu z inkontrologią, czyli teorią spotkań rozwijaną przez A. Nowickiego, a także ocena wartości dorobku omawianego autora z punktu widzenia tej ostatniej. Pierwsza część pracy omawia stosunek J. Tischnera do tradycji fenomenologicznej i wskazuje kierunki dokonanych przezeń twórczych przekształceń fenomenologicznego myślenia o człowieku. Część druga ukazuje rolę kategorii "spotkania" w rozstrzyganiu problemu adekwatnego poznania drugiego człowieka jako podmiotu. Kolejny fragment eksponuje te elementy koncepcji Tischnera, które rzucają światło na problem spotkania w kontekście, kim jest człowiek.

Przestrzeń spotkań w teatrze. Studium inkontrologiczne. Studia Filozoficzne, nr 9, 165-180, 1984.

# teatr # inkontrologia # spotkanie # odbiór dzieła sztuki #
ABSTRAKT. Teatralna przestrzeń spotkań obejmuje wszystkie wydarzenia składające się na powstanie dzieła literackiego i uobecnienie go w formie spektaklu. W obrębie przestrzeni mieszczą się: spotkania, które zdecydowały o powstaniu tekstu dramatu, spotkania autora koncepcji inscenizacyjnej z tekstem dramatycznym, spotkania projektantów i wykonawców wystawy scenicznej z inscenizatorem, spotkania aktorów z rolą oraz z pozostałymi realizatorami spektaklu, spotkania widzów z postaciami aktorskimi oraz wszystkie te spotkania, które umożliwiają publiczności współudział w uobecnieniu się dzieła teatralnego, a także różnorakie rezultaty tych spotkań. Teatralna przestrzeń spotkań jest wielowarstwowa i policentryczna, posiada swą uporządkowaną i zhierarchizowaną strukturę, co upodabnia ją częściowo do funkcjonującego w matematyce modelu przestrzeni (opisywanego przez Leibniza jako porządek rzeczywistego lub możliwego współistnienia), częściowo do proponowanego przez F. Znanieckiego modelu przestrzeni społecznej odnoszonej każdorazowo do jakiegoś nadającego jej treść i znaczenie nie przestrzennego systemu wartości, a także do analizowanej przez J. Tischnera przestrzeni międzyludzkich obcowań. W artykule wyróżnia się cztery warstwy teatralnej przestrzeni spotkań: tekst dramatyczny, koncepcję inscenizacyjną, artefakt teatralny oraz spektakl, opisuje najważniejsze rodzaje spotkań konstytuujących poszczególne warstwy oraz szkicuje model idealizacyjny powstający przez przyjęcie widza za wyróżniony punkt centralny przestrzeni spotkań.

Tezy o Andrzeju Nowickim. (W dziesięciolecie marksistowskiej teorii spotkań). Studia Filozoficzne, nr 10, 179-180, 1984.

# filozofia polska # marksizm # spotkanie #

Polska filozofia spotkania. Studia Filozoficzne, nr 1, 125-134, 1989. Wieczorek, Krzysztof.

# spotkanie # filozofia polska #

W stronę definicji spotkania. (Kilka uwag o zakresie i treści pojęcia). Studia Filozoficzne, nr 10, 25-38, 1989. Wieczorek, Krzysztof.

# spotkanie #
ABSTRAKT. W filozofii spotkania panuje dość duża rozbieżność poglądów na temat zakresu i treści podstawowego dla tej refleksji pojęcia "spotkania" (ang. encounter, niem. die Begegnung, fr. rencontre, wł. incontro, hiszp. encuentro, port. encontro, hol. ontmoeting, ros. встреча). Najczęściej wymienianymi warunkami możliwości wydarzenia się spotkania są: współobecność, wzajemność i otwarcie. Te trzy warunki mogą być jednak różnie rozumiane. W zależności od sposobu ich interpretacji można wskazać wiele koncentrycznych horyzontów możliwych wydarzeń, uważanych za spotkania. Artykuł podejmuję analizę różnych znaczeń pojęcia "spotkanie" w zależności od sposobu rozumienia owych trzech podstawowych warunków, by umożliwić pełniejsze uchwycenie treści intuicyjnego, prerefleksyjnego "przedujęcia" (Vorgriff) spotkania.