O tzw. paradoksie Alfa Rossa w logice norm. Studia Filozoficzne, nr 1, 93-101, 1966.

# logika norm # paradoks # norma #

Metodologia humanistyki. [Rec. Kmita, Jerzy i Nowak, Leszek. Studia nad teoretycznymi podstawami humanistyki]. Studia Filozoficzne, nr 3, 290-295, 1970.

Humanisto bądź ostrożny. [Rec. Pawłowski, Tadeusz. Metodologiczne zagadnienia humanistyki]. Studia Filozoficzne, nr 4-5, 320-324, 1970.

Logika, logika filozoficzna, filozofia. Studia Filozoficzne, nr 1, 65-77, 1972.

# logika a filozofia # metodologia filozofii #
ABSTRAKT. Rozwój współczesnej filozofii jest ściśle związany z próbami stosowania logiki do rozwiązywania problemów filozoficznych. W związku z tym powstaje ogólne zagadnienie wzajemnego stosunku pomiędzy logiką a filozofią, a w szczególności problem natury stosowania logiki w filozofii. Nasuwają się tutaj następujące pytania: Na czym właściwie polega stosowanie logiki do filozofii? Jaki jest zakres zastosowań logiki do filozofii? Jakie jest znaczenie stosowania logiki do filozofii? Udzielenie odpowiedzi na te pytania wymaga wstępnego ustalenia zakresu nazwy "logika" oraz analizy problemów metafilozoficznych dotyczących natury filozofii i możliwości rozstrzygania problemów filozoficznych. We współczesnej literaturze logicznej można wyróżnić problematykę należącą do logiki sensu stricto (teoria modeli, teoria wynikania logicznego, teoria rozstrzygalności) oraz problematykę należącą do tzw. logiki filozoficznej (np. semantyka w sensie Carnapa, teoria nauki). Właśnie z logiką filozoficzną wiąże się większość zagadnień dotyczących stosowania logiki w filozofii. Wartość tych zastosowań jest różnie oceniana przez filozofów. Ocena taka w oczywisty sposób zależy od żywionych preferencji metafilozoficznych.

z: Opałek, Kazimierz. O tzw. słabych i mocnych dozwoleniach. Studia Filozoficzne, nr 8, 115-124, 1974.

# filozofia prawa # logika deontyczna # logika norm #
TREŚĆ. Pojęcie dozwolenia odgrywa doniosłą rolę w rozważaniach prawników i etyków. Zostało ono także poddane analizie w ramach konstrukcji systemów logiki deontycznej i logiki norm. Wielu logików (m.in. G. H. von Wright i C. E. Alchourron) uznało za niezbędne wprowadzenie rozróżnienia dozwolenia słabego i mocnego. Uważają oni, iż można w ten sposób lepiej oddać szereg intuicji prawniczych i etycznych. Artykuł poświęcony jest analizie podstaw tego rozróżnienia zarówno z intuicyjnego, jak i logicznego punktu widzenia. Konkluzją tej analizy jest zakwestionowanie zasadności wprowadzenia pojęcia mocnego dozwolenia. Zdaniem autorów, u podstaw koncepcji G. H. von Wrighta i C. E. Alchourrona leży błędny pogląd na wzajemne relacje pomiędzy dyskursem opisowym i normatywnym. Jedną z głównych tez artykułu jest, że pojęcie dozwolenia funkcjonuje w dyskursie opisowym i dla analizy tego pojęcia wystarcza to, co zazwyczaj nazywa się dozwoleniem słabym.

Logika i normy. Studia Filozoficzne, nr 5, 45-56, 1976.

# logika norm # logika deontyczna #
ABSTRAKT. Normy nie są zdaniami w sensie logicznym, pojęcie wynikania logicznego jest określone na zbiorze zdań, a więc logika norm jest niemożliwa. Jednakże można podać przykłady inferencji, których elementami są normy, i to inferencji, których poprawność logiczna jest "oczywista". Powyższa argumentacja - zwana dylematem Jörgensena - streszcza dyskutowany od przeszło czterdziestu lat problem logiki norm. Artykuł poświęcony jest dyskusji różnych prób konstrukcji logiki norm. Próby te są niezadowalające z semantycznego punktu widzenia, jako że konstrukcja nieprawdziwościowej semantyki dla norm wydaje się skazana na niepowodzenie. Problem logiki norm jest pseudoproblemem, a poprawność tzw. inferencji normatywnych daje się sprowadzić do logiki deontycznej.

W sprawie "Dróg współczesnej filozofii". [Polemika z: Siemek, Marek. Drogi współczesnej filozofii]. Studia Filozoficzne, nr 11, 121-132, 1979.

# filozofia współczesna # neopozytywizm # filozofia analityczna #

Filozofia nauki a socjologia. [Rec. Mokrzycki, Edmund. Filozofia nauki a socjologia]. Studia Filozoficzne, nr 12, 157-161, 1980.

Ontologia Leona Petrażyckiego. Studia Filozoficzne, nr 5, 71-79, 1981.

# PETRAŻYCKI, Leon # ontologia # filozofia prawa #

Założenia logiki. [Rec. Feibleman, James K. Assumptions of Grand Logics]. Studia Filozoficzne, nr 6, 165-169, 1981.

# logika #

O pewnym ujęciu indukcji. [Polemika z: Mejbaum, Wacław. Wybrane zagadnienia metodologii nauk technicznych i ich epistemologiczne konsekwencje]. Studia Filozoficzne, nr 7-8, 253-254, 1981.

# indukcja #

Racjonalizm i pewność wiedzy. Studia Filozoficzne, nr 5-6, 165-172, 1983.

# pewność # racjonalizm # wiedza # metodologia nauki #
ABSTRAKT. Artykuł rozważa postulaty klasycznego racjonalizmu dotyczące pewności wiedzy. Przeprowadzona jest krytyka tych postulatów z punktu widzenia współczesnej logiki i metodologii nauki. W świetle postulatów racjonalizmu cała wiedza ma stanowić kompletny system dedukcyjny, którego aksjomaty i twierdzenia są pewne, konieczne i bezwzględnie prawdziwe. Taki model wiedzy jest jednak niezgodny z twierdzeniem Gödla o niezupełności bogatych systemów formalnych. Racjonalistyczny ideał wiedzy można również zakwestionować, odwołując się do ujęcia wiedzy naukowej jako strategii w grze pomiędzy badaczem i naturą. Klasyczny racjonalizm postuluje istnienie strategii, która badacza zawsze doprowadza do wygranej. Tymczasem współczesna metodologia nauk empirycznych opiera się na założeniu zawodności metody naukowej. Wydaje się, że intersubiektywność nauki jest ściślej związana z zawodnością metody naukowej i w konsekwencji postulaty klasycznego racjonalizmu prowadzą do irracjonalizmu w sensie K. Ajdukiewicza.

Zbiór rozpraw o Leonie Petrażyckim. [Rec. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G, Ius, vol. XXVIII, 1981]. Studia Filozoficzne, nr 10, 164-170, 1983.

Dyskretny urok sprzeczności. (Odpowiedź Edmundowi Mokrzyckiemu). [Polemika z: Mokrzycki, Edmund. O "socjologicznym datum", jego "logicznym substytucie" i filozofii nauki jaka "być musi"]. Studia Filozoficzne, nr 8-9, 279-290, 1983.

# filozofia nauki # empiryzm logiczny #
TREŚĆ. 1. O neopozytywizmie i filozofii nauki. 2. O kryzysie filozofii nauki. 3. O socjologicznym "datum" i ulicy. 4. O pohukiwaniu, połajankach i logice. 5. Zakończenie.

Obowiązanie a prawdziwość. Studia Filozoficzne, nr 10, 15-25, 1983.

# obowiązywanie # prawdziwość # logika deontyczna # norma #
ABSTRAKT. Artykuł rozważa analogie pomiędzy obowiązywaniem jako własności norm i prawdziwością zdań. Obowiązywanie można pojmować nie tylko jako własność norm, ale także jako właściwość pewnego typ zdań, mianowicie zdań deontycznych. Przy takiej interpretacji obowiązywanie i prawdziwość posiadają analogiczne własności formalne. Analogia obowiązywania norm i prawdziwości zdań natomiast bywa kwestionowana za pomocą argumentacji wskazującej, że w "obowiązywaniowej" semantyce norm nie są spełnione prawa: wyłączonego środka i sprzeczności. Okazuje się jednak, że prawa te nie dadzą się sformułować, gdyż w języku norm nie ma zadowalającej interpretacji negacji normy. Fakt ten nasuwa przypuszczenie, że logika i semantyka norm są niemożliwe.

Deskrypty (i inne kwestie) w krzywym zwierciadle. [Polemika z: Żukrowska, Aleksandra. Semantyczna i indykatywna funkcja języka]. Studia Filozoficzne, nr 11-12, 295-303, 1983.

# deskrypcja # semantyka logiczna # znaczenie / sens #

Alfred Tarski (1901-1983). Studia Filozoficzne, nr 2, 3-8, 1984.

# TARSKI, Alfred # filozofia polska - kronika #

Metodologiczna i epistemologiczna twórczość Prof. Izydory Dąmbskiej. Ruch Filozoficzny, nr 4, 305-309, 1984.

# DĄMBSKA, Izydora # epistemologia #

Reizm a ontologia Leśniewskiego. Studia Filozoficzne, nr 5, 37-41, 1984.

# reizm # LEŚNIEWSKI, Stanisław # ontologia #

"Theoria" - szwedzkie czasopismo filozoficzne. [Rec. 1982]. Studia Filozoficzne, nr 5, 205-208, 1984.

O "Przeglądzie Filozoficznym". Ruch Filozoficzny, nr 1-2, 37-44, 1985.

# filozofia polska #

Natura prawdy. [Rec. Chwedeńczuk, Bohdan. Spór o naturę prawdy]. Studia Filozoficzne, nr 1, 162-166, 1985.

Semantyczne ujęcie dogmatyki prawa. Studia Filozoficzne, nr 2-3, 83-92, 1985.

# prawo # semantyka # metodologia nauk prawnych #
ABSTRAKT. Dogmatyka prawa jest przedmiotem ożywionych sporów metodologicznych dotyczących jej przedmiotu, metody itd. Dość powszechne jest przekonanie, że tzw. metoda formalno-dogmatyczna wymaga znacznych rewizji - postuluje się uzupełnienie tej metody technikami prawno-porównawczymi i socjologicznymi, a w skrajnych propozycjach wysuwa się żądanie zastąpienia tradycyjnie rozumianej dogmatyki prawoznawstwem empirycznym. Niniejszy artykuł proponuje semantyczną rekonstrukcję przedmiotu dogmatyki prawa. Zdaniem autora, ujęcie to umożliwia obronę tradycyjnego punktu widzenia prawników, a także rozsądny pogląd odnośnie relacji pomiędzy metodą formalno-dogmatyczną a metodami empirycznymi.

Filozofia: popiół, diament czy totalna hipnoza? [Polemika z: Chwedeńczuk, Bohdan. O udręczeniu, jakie daje filozofia. Cóż to za osobliwe zajęcie - filozofia?]. Studia Filozoficzne, nr 4, 181-184, 1985.

# filozofia #

Uznawanie teorii empirycznych. [Rec. Hajduk, Zygmunt. O akceptacji teorii empirycznej]. Studia Filozoficzne, nr 5-6, 183-186, 1985.

Filozofia J. L. Austina. [Rec. Szymura, Jerzy. Język, mowa, prawda w perspektywie fenomenologii lingwistycznej J. L. Austina]. Studia Filozoficzne, nr 7, 167-170, 1985.

O indukcji i indukcjonizmie. Studia Filozoficzne, nr 8-9, 67-79, 1985.

# indukcja # indukcjonizm # konfirmacja # metodologia nauki #
ABSTRAKT. W artykule rozważane są klasyczne problemy dotyczące indukcji i indukcjonizmu. Proponowana jest pewna definicja nieilościowa pojęcia konfirmacji. Następnie podana jest argumentacja za tym, że rozumowanie indukcyjne jest w stanie pełnić rolę uzasadniającą. W dalszej części artykułu porównuje się antyindukcjonizm Poppera z indukcjonizmem Carnapa; uzasadniany jest wniosek, że Popper jest kryptoindukcjonistą. Artykuł kończy uwaga, że spór pomiędzy behawioralną a inferencyjną interpretacją procedur naukowych jest obecnie bardziej istotny aniżeli kontrowersja: indukcjonizm-antyindukcjonizm.

Części i momenty. [Rec. Parts and Moments. Studies in Logic and Formal Ontology. Smith, Barry (ed.)]. Studia Filozoficzne, nr 1-2, 191-195, 1986.

# ontologia #

Stanisław Leśniewski. Studia Filozoficzne, nr 3, I-II, 1986.

Umiarkowana obrona scjentyzmu. Studia Filozoficzne, nr 9, 63-79, 1986.

# scjentyzm # metodologia nauki # filozofia a nauka #
ABSTRAKT. Istnieje wiele nierównoważnych wzajemnie definicji scjentyzmu. Artykuł poświęcony jest obronie umiarkowanej wersji scjentyzmu metodologicznego, czyli poglądu uznającego poznanie przyrodnicze za wzorzec poznania intersubiektywnego. Rozważa się także kwestię naukowości filozofii. Teksty filozoficzne zawsze zależne są od ukrytej (przeważnie) hermeneutyki i z tego powodu kryteria ich rozstrzygania odmienne są od kryteriów obowiązujących w naukach przyrodniczych. Jednakże ujawnianie owych hermeneutyk jest środkiem intersubiektywizacji poglądów filozoficznych.

"Theoria" o Eriku Steniusie. [Rec. Theoria, 2-3, 1985]. Studia Filozoficzne, nr 10, 193-196, 1986.

# STENIUS, Erik #

Uzupełnienia do "Filozoficznej szkoły lwowsko-warszawskiej". Studia Filozoficzne, nr 12, 195-209, 1986.

# szkoła lwowsko-warszawska #

Tadeusz Kotarbiński i szkoła lwowsko-warszawska. Ruch Filozoficzny, XLIII (3-4), 243-252, 1986.

# KOTARBIŃSKI, Tadeusz # szkoła lwowsko-warszawska #

[Rec. Niiniluoto, Ilkka. Is Science Progressive?]. Ruch Filozoficzny, XLIV (1), 65-67, 1987.

Nowa książka o Quine. [Rec. Gochet, Paul. Ascent to Truth. A Critical Examination of Quine's Philosophy]. Studia Filozoficzne, nr 7, 184-187, 1987.

[Autobiogram]. Ruch Filozoficzny, nr 3, 308-312, 1988.

# filozofia polska # autobiogram #

Konferencja "Przedmiot i jego tożsamość" w Bolzano i Trento. [27-30.05.1987]. Studia Filozoficzne, nr 1, 179-181, 1988.

# BRENTANO, Franz #

Jan Łukasiewicz o indukcji, logice wielowartościowej i filozofii. Studia Filozoficzne, nr 5, 117-122, 1988.

# ŁUKASIEWICZ, Jan # indukcja # logika wielowartościowa # filozofia #

Semantyka i intencjonalność. Studia Filozoficzne, nr 6-7, 37-48, 1988.

# semantyka # intencjonalność # filozofia języka #

Rodzajniki, rodzaje, logika i ontologia. [Rec. Heyer, Gerhard. Generische Kennzeichungen. Zur Logik und Ontologie generischer Bedeutung]. Studia Filozoficzne, nr 10, 219-222, 1988.

# filozofia logiki #

W duchu Brentana i Meinonga ("Grazer Philosophische Studien"). [Rec.]. Studia Filozoficzne, nr 10, 227-228, 1988.

Centrum badawcze nad filozofią środkowoeuropejską. Ruch Filozoficzny, XLV (4), 369-371, 1988.

# filozofia włoska #

[Rec. Degen, J. Wolfgang. Systeme der kumulativen Logik]. Ruch Filozoficzny, XLVI (1), 91-93, 1989.

Kazimierz Twardowski jako filozof. Ruch Filozoficzny, XLVI (3), 233-243, 1989.

# TWARDOWSKI, Kazimierz #

Koherencja a prawdziwość. Studia Filozoficzne, nr 1, 137-144, 1989.

# prawda # koherencja #

Momenty bytowe i modalności. Studia Filozoficzne, nr 2-3, 111-121, 1990. Woleński, Jan.

# INGARDEN, Roman # ontologia # logika modalna # spór o istnienie świata #
ABSTRAKT. Punktem wyjścia artykułu jest teza, że w Ingardenowskie określenia pierwotności i pochodności bytowej, jako momentów bytowych, uwikłane są pojęcia modalne. W związku z tym przeprowadzona jest analiza pojęć pierwotności i pochodności bytowej za pomocą logiki modalnej. Analiza ta prowadzi do wniosku, że Ingarden przeoczył niektóre modele ontologiczne, np. takie, które postulują przedmioty bytowo pierwotne, ale niekonieczne. W tym sensie ontologia egzystencjalna Ingardena jest niekompletna. Wydaje się, ze pominięte przez Ingardena modele ontologiczne mogą mieć znaczenie dla możliwych rozwiązań sporu o istnienie świata. Nadto wskazuje się na pewne wewnętrzne problemy ontologii Ingardena, a w szczególności na kwestie związane z pojęciem świata realnego.

[Rec. Foundations of Gestalt Theory. Smith, Barry (ed.)]. Ruch Filozoficzny, XLVII (2), 162-164, 1990. Woleński, Jan.

"Wstęp" w: Czeżowski, Tadeusz. O metafizyce, jej kierunkach i zagadnieniach. 3-14, wyd. 2 popr. i rozsz. Kęty, Antyk, 2004.